Đề xuất thí điểm giá điện hai thành phần

Theo đó, EVN đề xuất thí điểm cơ chế này gồm giá theo sản lượng điện tiêu thụ và công suất đăng ký. Khách hàng sẽ trả riêng cho mỗi kW công suất họ đăng ký hàng tháng với nhà cung cấp. Khi không sử dụng, họ vẫn phải trả chi phí này, thay vì ngành điện chịu và thu hồi qua điều chỉnh giá như hiện nay.

Tại báo cáo này, EVN đề xuất phương án cơ sở là hệ thống giá thuần túy phản ánh chi phí cung cấp điện và có xét tới đặc điểm tiêu dùng điện của các nhóm khách hàng.

Trước mắt việc thí điểm áp dụng cho nhóm khách hàng sản xuất có tiêu thụ lượng điện lớn, chia theo 3 cấp điện áp gồm cao áp (từ 110 kV trở lên), trung áp (từ 6 kV đến dưới 110 kV trở lên) và hạ áp (dưới 6 kV). Trong đó, giá công suất (đồng/kW/tháng) dự kiến được tính theo cấp điện áp, còn giá điện năng (đồng/kWh) áp theo giờ bình thường - cao - thấp điểm.

Với nhóm khách hàng ngoài sinh hoạt, gồm: sản xuất, kinh doanh và hành chính sự nghiệp trong hệ thống giá hiện hành sẽ chung một biểu giá điện hai thành phần theo dạng giá công suất (đồng/kW) và giá điện năng cao thấp điểm (đồng/kWh).

Khách hàng sinh hoạt có quy mô và sản lượng tiêu dùng lớn 2.000 kWh/tháng, giống như khách hàng ngoài sinh hoạt nhưng tiêu dùng ở cấp điện áp hạ áp. Thống kê cho thấy nhóm này lên tới 56.000 khách hàng, việc trang bị hệ thống đo đếm hai thành phần là chưa thể thực hiện ở giai đoạn trước mắt. Do đó, ở giai đoạn đầu, chưa đề xuất áp dụng mà có thể xem xét phương án giá hai thành phần theo cách thức áp dụng với hộ có sản lượng dưới 2.000kWh/tháng, tức là thu giá cố định theo gói và giá điện năng không đổi.

Về lộ trình áp dụng, gồm giai đoạn áp dụng thử nghiệm; giai đoạn chuyển đổi: áp dụng chính thức thí điểm với khách hàng được lựa chọn; giai đoạn áp dụng chính thức: thay thế toàn bộ hệ thống giá bán lẻ điện hiện nay. Trong đó giai đoạn thử nghiệm sẽ thực hiện trên dữ liệu thời gian thực song song với áp dụng biểu giá bán lẻ điện hiện hành để tính hóa đơn tiền điện đến hết năm 2024 đối với khách hàng sản xuất bình thường.

Khi giai đoạn thử nghiệm kết thúc, quá trình hoàn thiện biểu giá hai thành phần, chuẩn bị đầy đủ hành lang pháp lý và các điều kiện liên quan khác, sẽ triển khai áp dụng chính thức thí điểm toàn bộ khách hàng để thay thế cho biểu giá điện hiện tại. Các nhóm khách hàng khác tiếp tục thực hiện biểu giá hiện hành.

EVN đề xuất phương án từ tháng 1/12025 được triển khai cho toàn bộ khách hàng, nếu như giai đoạn thử nghiệm đề xuất trên được triển khai và kết thúc theo Kế hoạch.

Trong một tọa đàm về giá điện hai hai thành phần diễn ra hồi giữa năm, ông Nguyễn Minh Đức - Ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, giá điện 2 thành phần gồm giá công suất và giá điện năng. Nôm na nó khá giống với giá cước điện thoại cố định, tức là một số tiền cố định gọi là tiền thuê bao hàng tháng, dù không nghe gọi gì, gọi là giá công suất. Phần thứ hai là tính trên lượng điện năng tiêu thụ, gọi là giá điện năng. Như hiện nay, giá điện được tính gộp cả hai thành phần này, nhưng chỉ được nhân theo điện năng tiêu thụ.

Theo ông Đức, cơ chế giá điện hai thành phần công bằng hơn, bởi nó phản ánh chính xác chi phí phải bỏ ra để phục vụ mỗi khách hàng, là chi phí đường dây, trạm biến áp và chi phí điện năng.

Ví dụ, 2 khách hàng sử dụng điện là một nhà hàng và một nhà máy. Nhà máy hoạt động đều đều 24/24, điện năng tiêu thụ ổn định. Nhà hàng thì chỉ sử dụng điện mạnh vào bữa trưa và bữa tối. Nếu sản lượng điện hai bên dùng như nhau thì công suất cực đại của nhà hàng lớn hơn, như vậy đường dây, trạm biến áp phải chuẩn bị công suất lớn hơn, chi phí lớn hơn.

Tác động của nó, thứ nhất, sẽ giảm việc bù chéo giữa các khách hàng. Bù chéo là một vấn đề mà nhiều người quan tâm. Thứ hai là tránh các khách hàng cứ đăng ký công suất lớn rồi không dùng. Ví dụ như có nhà máy đăng ký công suất lớn, yêu cầu điện lực chuẩn bị đường dây, trạm biến áp nhưng dự án chậm tiến độ, nhiều năm trời không tiêu thụ điện. Chi phí đường dây, trạm biến áp trong những năm này bị lãng phí. Chi phí này lại đổ lên đầu các khách hàng khác.

“

Giá điện hai thành phần được hiểu là cơ cấu giá phải trả cho công suất đăng ký sử dụng và phần trả cho điện năng tiêu dùng. Đây là điểm khác biệt so với cơ chế giá hiện nay là giá bán theo một thành phần điện năng tiêu dùng, tức là tính theo lượng điện năng thực tế sử dụng.
Hệ thống giá hai thành phần nhằm tính đúng, tính đủ các chi phí người tiêu dùng gây ra cho hệ thống điện để sử dụng điện hiệu quả hơn. Đây là điểm khác biệt so với cơ chế giá hiện nay là giá bán theo một thành phần điện năng tiêu dùng, tức là tính theo lượng điện năng thực tế sử dụng. Hệ thống giá hai thành phần nhằm tính đúng, tính đủ các chi phí người tiêu dùng gây ra cho hệ thống điện để sử dụng điện hiệu quả hơn.