Di tích lịch sử cấp quốc gia bị xâm hại

Múc đất di tích làm dự án

Theo phản ánh của người dân sống gần di tích lịch sử quốc gia lèn Hai Vai (xã Minh Châu, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An) thì di tích này có hiện tượng bị xâm hại. Nhiều tấn đất đá tại khu dich tích bị đào xới múc đi. Theo ghi nhận, nhiều vị trí dưới chân lèn Hai Vai vẫn còn dấu vết bị đào bới, tạo thành những hố sâu. Hàng trăm tảng đá cũng được múc lên, chưa kịp di chuyển. Cạnh đó là một con đường chạy quanh chân lèn, với vết bánh xe tải hằn sâu.

Không những vậy, ngay vị trí đầu tiên khi bước chân tới lèn Hai Vai là những bãi rác chất ngổn ngang, bốc mùi hôi thối. Cạnh vị trí vừa bị đơn vị thi công đường dây 500kv múc để đắp đường, còn có những hố sâu đã cũ. Ngoài ra, còn có nhiều dấu vết máy múc san gạt để trồng tràm mới được ít ngày.

Ông Võ Đình Quyền - Chủ tịch UBND xã Minh Châu cho biết: Việc đào đất đá tại lèn Hai Vai là do một doanh nghiệp đang thi công dự án đường dây điện 500KV gây ra. Sau khi phát hiện vụ việc, chính quyền địa phương đã lập biên bản đình chỉ và yêu cầu khắc phục, trả lại nguyên trạng ban đầu. Vụ việc cũng đã được xã báo cáo lên UBND huyện.

Cũng theo ông Quyền, để thi công 2 cột điện nằm giữa đồng gần vị trí lèn Hai Vai, đơn vị thi công bắt buộc phải làm đường cho xe chở vật liệu đi vào. “Khi biết được việc này, xã cũng đã yêu cầu đơn vị thi công không được múc đất ở di tích đắp đường, nhưng họ vẫn không nghe. Ngày 15/2 họ bắt đầu dùng máy múc xúc đất đá, đến ngày 28/2 xã phát hiện và đình chỉ. Đất đá ở di tích bị múc đi khoảng 300m3”- ông Quyền nói.

Liên quan đến vụ việc này, ngày 5/3, Sở Tài nguyên và Môi trường Nghệ An cũng đã có văn bản đề nghị Chủ tịch UBND huyện Diễn Châu tổ chức kiểm tra thực địa và xử lý hoạt động khai thác khoáng sản trái phép tại khu vực lèn Hai Vai (nếu có) theo quy định pháp luật. Ngoài ra cần yêu cầu các phòng, UBND các xã tập trung rà soát, xử lý hoạt động khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn và xử lý theo đúng quy định pháp luật hiện hành.

Chưa được cắm mốc, bảo vệ

Lèn Hai Vai là một khối đá tự nhiên có chiều dài 800 m, nơi rộng nhất 120m, nơi cao nhất 141m. Từ năm 1964, các nhà khảo cổ học phát hiện tại đây có xương người hóa thạch, một số công cụ bằng đá và nhiều bình gốm. Phát hiện này chứng tỏ lèn Hai Vai từng là địa bàn có người nguyên thủy sinh sống. Lèn Hai Vai có cấu trúc khá độc đáo, với hình dáng đúng với tên gọi. Trước đây, khu vực này là rừng cây rậm rạp, hoang vu. Trên lèn là nhiều hang động sâu, với những khối thạch nhũ có hình thù kỳ lạ.

Thời nhà Nguyễn, lèn Hai Vai là căn cứ địa khởi nghĩa của Nguyễn Xuân Ôn. Thời kỳ 1930-1931; 1936-1939 lèn Hai Vai là nơi in ấn tài liệu của Đảng, là nơi tập hợp quần chúng mít tinh biểu tình. Thời kỳ 1939-1945 nơi đây trở thành nơi luyện tập quân sự, dự trữ vũ khí để khởi nghĩa giành chính quyền… Tuy nhiên, vào những thập niên 80 của thế kỷ trước, lèn bị người dân xung quanh khai thác đá ồ ạt.

Theo người dân địa phương, hàng chục năm trước, lèn Hai Vai liên tục bị người dân nổ mìn lấy đá. Cứ như thế, lèn Hai Vai bị xẻo đi rất nhiều, khiến hình dáng bị méo mó.

Đến năm 1994, lèn Hai Vai được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia. Người dân địa phương cứ ngỡ rằng, sau khi được xếp hạng, lèn Hai Vai sẽ được bảo vệ, tôn tạo. Tuy nhiên, 30 năm qua, lèn Hai Vai vẫn chưa được cắm mốc để bảo vệ. Cũng chính vì thế, di tích này vẫn thường xuyên bị đục khoét để lấy trộm đất, đá. Nhiều năm nay, thậm chí khu vực này còn trở thành bãi tập kết rác thải.

Ông Lê Mạnh Hiên - Phó Chủ tịch UBND huyện Diễn Châu cho biết: Sau khi nhận được thông tin phản ánh, huyện cũng đã yêu cầu xã Minh Châu báo cáo. Hiện nay, UBND huyện cũng đã thành lập đoàn để kiểm tra vụ việc này.

Nói về vấn đề này, ông Lê Khắc Hoàng - Chánh Thanh tra Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Nghệ An cho biết: “Sau khi nhận được thông tin phản ánh di tích lịch sử quốc gia lèn Hai Vai bị xâm hại, chúng tôi đã kiểm tra, xây dựng báo cáo để tham mưu cho UBND tỉnh. Đồng thời, đơn vị cũng đang có kế hoạch, trong năm 2024 sẽ triển khai khoanh vùng, cắm mốc bảo vệ cho di tích lịch sử này”.