Điều hành giá xăng dầu không thể ngoài quy luật thị trường

Ông đánh giá thế nào khi giá bán lẻ xăng dầu tăng liên tiếp 6 lần trong vòng 2 tháng, xăng RON 95 đã “phá đỉnh” xấp xỉ 27.000 đồng/lít?

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh: Giá dầu thế giới tăng mạnh vì xung đột Nga - Ukraine chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Bên cạnh đó giá dầu thô trên thế giới tăng cao còn do nhiều nguyên nhân khác nữa. Đơn cử, theo đà phục hồi kinh tế và việc mở cửa trở lại của thị trường thế giới, nhu cầu giao thông tăng cao kéo theo nhu cầu tiêu dùng xăng tăng mạnh. Ngoài ra, việc thiếu than đá, thiếu khí đốt do nhu cầu sản xuất điện và sưởi ấm mùa đông tại các quốc gia châu Âu và bắc bán cầu đã tăng thêm tâm lý tích trữ và tiêu thụ dầu thô.

Hiện nay, Việt Nam nhập khẩu dầu thô để đưa vào lọc hoá dầu và chế biến; chúng ta đang nhập khoảng 30% từ thế giới. Từ năm 2020, công thức giá bán lẻ xăng dầu trong nước đã được kết cấu theo giá quốc tế nên giá xăng dầu quốc tế tăng sẽ làm giá xăng dầu trong nước tăng theo. Diễn biến giá xăng dầu thế giới tác động mạnh đến giá bán lẻ xăng dầu trong nước là điều khó tránh khỏi.

Sự cố ở Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn khiến phải giảm công suất, càng làm cho nguồn cung xăng dầu thành phẩm giảm. Điều này thêm gây áp lực cho thị trường xăng dầu?

- Cần xem xét trách nhiệm xã hội của Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn và Nhà máy lọc dầu Bình Sơn. Xăng dầu là mặt hàng chiến lược, là đầu vào của nhiều ngành sản xuất, khi đặt trong bối cảnh khó khăn về kinh doanh sản xuất do tài chính, Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn giảm công suất hoạt động thì phải thông báo tới cơ quan quản lý với thời gian đủ để cơ quan quản lý xây dựng được kịch bản ứng phó. Người dân chỉ được biết khi thấy các cây xăng đóng cửa, ngừng bán, còn cơ quan quản lý chắc cũng được thông báo trước đó không lâu.

Quan trọng hơn ở đây là Chính phủ và Bộ Công thương đã đưa ra nhiều ưu đãi cho 2 nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn và Bình Sơn thì 2 nhà máy này phải có trách nhiệm trong đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, kế hoạch sản xuất kinh doanh phải xây dựng từ trước. Dự án lọc dầu Nghi Sơn được hỗ trợ từ phân phối, bao tiêu sản phẩm, bù lỗ khi giá giảm nhưng khi gặp trục trặc tài chính thì lại hạn chế nhập dầu về để sản xuất là khó chấp nhận được. Ngoài ra, trong câu chuyện điều hành xăng dầu của chúng ta, cũng cần phải làm rõ hơn về thực trạng, doanh nghiệp vận hành trong lĩnh vực sản xuất đang khai thác được bao nhiêu và phải nhập bao nhiêu để chế biến.

Nhiều ý kiến cho rằng để chủ động nguồn cung, bình ổn giá xăng dầu cần tăng cường dự trữ và việc điều hành tránh lệ thuộc vào Quỹ bình ổn giá, ông có nhận định gì về vấn đề này?

- Thời gian qua, việc hỗ trợ giá xăng dầu từ Quỹ bình ổn đã làm cho tốc độ tăng giá xăng dầu ở nước ta thấp so với tốc độ tăng của giá xăng dầu thế giới. Tuy nhiên, nguồn quỹ không phải là vô hạn và ngày càng phát huy ít hiệu quả như mong muốn. Tôi cho rằng khi nền kinh tế đã theo thị trường thì giá xăng dầu cũng phải theo giá thế giới. Điều hành giá xăng dầu không thể ngoài quy luật này, song ở đây chúng ta cũng cần lưu ý trách nhiệm của cơ quan quản lý, cụ thể là Bộ Công thương phải đảm bảo nguồn cung.

Cần giao cho các đơn vị kiểm kê, nắm chắc lượng tồn kho, nhất là trước khi tăng giá để giảm thiểu tình trạng găm hàng chờ giá…

Ông có giải pháp nào để có thể điều hành giá xăng dầu hợp lý, giảm áp lực lên nền kinh tế, thưa ông?

- Việc điều hành giá xăng dầu nhằm góp phần bảo đảm thực hiện mục tiêu kiểm soát lạm phát và bình ổn thị trường, hỗ trợ người dân và DN là rất cần thiết. Các cơ quan quản lý cần nghiên cứu đưa ra các biện pháp hợp lý khi các DN đang cần được hỗ trợ để phục hồi sản xuất, nên triển khai các biện pháp để điều hành giá xăng dầu nhằm giảm bớt khó khăn cho DN, người dân; hoặc triển khai các gói hỗ trợ tài chính để DN bù đắp chi phí nguyên liệu, nhiên liệu tăng cao.

Đồng thời, cần thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện trách nhiệm bảo đảm nguồn cung xăng dầu cho thị trường của các thương nhân kinh doanh xăng dầu và sẽ xử lý nghiêm các hành vi vi phạm để ổn định thị trường xăng dầu.

Trân trọng cảm ơn ông!