Mặc dòng người xe hối hả ken dày bên ngoài đường Trường Chinh (quận 12, TPHCM), anh Nguyễn Văn Thoả, 34 tuổi vẫn lặng lẽ với công việc của mình, sử dụng chiếc dũa i-nox nhỏ, nhọn hoắt tỉ mẩn khắc những nét chạm nhỏ lên vỏ trái dưa hấu. Đây là công việc “mỗi năm chỉ có một lần” nên anh làm việc rất chăm chỉ, cẩn thận.
Dừng lại một chút chia sẻ cùng chúng tôi, anh Thỏa cho biết mỗi ngày anh khắc được khoảng 25 tới 30 trái dưa hấu, tuỳ theo hình dáng, yêu cầu của khách hàng. “Mỗi hình khắc này có giá từ 25 - 50 nghìn đồng, tuỳ theo hình mà khách yêu cầu. Những hình như chữ Tài Lộc, Phúc Lộc Thọ thì giá rẻ, còn những hình có nhiều hoạ tiết như hình con rồng, đầu rồng, hình ông địa… thì giá cao hơn nhưng cũng chỉ dưới 50 nghìn thôi. Tôi làm công việc này cũng cả chục năm rồi. Trước đây tôi ngồi khắc bên đường Phan Văn Hớn, ai có dưa mang tới tôi khắc hình thôi. Nhưng năm nay hai vợ chồng quyết định mua dưa chưng ở dưới Long An rồi bán và khắc chữ luôn cho khách. Mấy ngày này khách cũng đông rồi nhưng có lẽ sẽ còn đông hơn vì giờ người ta mới mua dưa chưng nhiều”- anh Thoả chia sẻ.
Ngồi ngay bên cạnh, chị Thu Trâm, vợ anh Thoả cũng tỉ mỉ làm công việc như của chồng. Chị Trâm chia sẻ đầu tiên là phải dán các hình vẽ lên trái dưa, rồi lấy bút sắt kẻ theo. “Những hình vẽ này do khách chọn và yêu cầu. Chỉ có mấy mẫu đây thôi, ai muốn mẫu nào thì mình khắc theo. Nhìn thì đơn giản nhưng không được sai sót. Bởi mỗi trái dưa này có giá hơn trăm nghìn đồng, mình khắc sai hình, hư hỏng trái dưa của khách thì phải đền trái khác bởi dưa mà khắc hư hình thì không ai mua nữa. Mấy năm trước tôi được ông xã dạy khắc hình nên giờ có thể làm theo. Có mấy người khách mua dưa nơi khác cũng tới đây khắc và mình chỉ tính tiền công thôi” - chị Trâm cho biết thêm. Theo chị, ngoài việc không được sai hình như thiết kế thì thợ khắc phải đều tay, không được nét sâu, nét nông sẽ rất xấu trái dưa.
Mua dưa hấu chưng Tết là thói quen của hầu hết người dân các tỉnh thành phía Nam. Các loại dưa hấu như tiểu hắc long, nữ hoàng, hắc mỹ nhân, mặt trời đỏ… hầu hết có kích thước lớn, nặng từ 5 tới 9kg với đặc điểm tròn đẹp nhưng không ăn được. Ngoài việc chưng dưa trơn, nhiều người có nhu cầu vẽ, khắc hay thậm chí dán thêm những hình màu đỏ rực rỡ để trang trí thêm cho trái dưa. Chị Khánh Vân, một khách mua dưa ở quận Gò Vấp cho biết chị mua và đặt thêm dịch vụ khắc chữ tài lộc. “Gia đình tôi năm nào cũng mua 6 cặp dưa hấu chưng tết. Một cặp để ở nhà, một cặp để ở cửa hàng và một cặp tặng cho chùa gần nhà tôi. Dưa chưng năm nay giá cũng như năm ngoái. Loại dưa xanh trơn chỉ giá 9.000 đồng/kg, nhưng tiền khắc thêm nữa. Tôi đặt mua dưa từ lúc sáng mà tới trưa quay lại mới có dưa khắc xong đó. Ở đây họ khắc đẹp lắm, tôi nhìn rất thích” - chị chia sẻ.
Ngoài khắc hình thủ công, dịp Tết này còn có cả khắc chữ công nghệ laze khá hiện đại bằng máy. Tuy nhiên, việc khắc như vậy dù tinh xảo và đa dạng nhưng không bền như khắc thủ công do vỏ trái dưa hấu thường bị héo, co lại sau vài ngày bị tác động bằng công nghệ. Vì thế, dọc các tuyến đường ở những ngày giáp Tết, tại các vựa bán dưa chưng Tết có rất nhiều những thợ điêu khắc phục vụ nhu cầu, là nét đặc trưng và khá độc đáo chỉ có dịp Tết.