Doanh nghiệp tư nhân mong mỏi tiếp cận vốn

Việc tiếp cận vốn vay chưa thuận lợi

Ông Mạc Quốc Anh - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội DNNVV Hà Nội cho biết, theo khảo sát nội bộ của Hiệp hội năm 2024, có đến 67% doanh nghiệp (DN) hội viên cho biết gặp nhiều trở ngại khi tiếp cận vốn vay, trong đó nổi lên là các yếu tố: Thiếu tài sản đảm bảo, lãi suất quá cao và quy trình xét duyệt kéo dài, phức tạp.

"Phần lớn DNNVV chưa có khả năng chứng minh hiệu quả kinh doanh một cách minh bạch và khoa học qua hệ thống báo cáo tài chính đạt chuẩn. Khoảng 60% DNNVV chưa thực hiện kiểm toán độc lập, và nhiều đơn vị vẫn sử dụng sổ sách kế toán nội bộ không đáp ứng chuẩn mực theo yêu cầu của ngân hàng. Đây là nguyên nhân khiến ngân hàng gặp khó khăn trong việc định giá mức độ rủi ro tín dụng và thường từ chối cấp vốn hoặc chỉ phê duyệt ở mức thấp. Bên cạnh đó, khung pháp lý về bảo lãnh tín dụng và hỗ trợ vốn cho DNNVV vẫn còn chồng chéo" - ông Mạc Quốc Anh phân tích.

Chưa kể, chi phí tiếp cận vốn cũng là rào cản lớn. Lãi suất cho vay thực tế mà DNNVV đang chịu dao động từ 9% đến 12%/năm - cao hơn mức trung bình trong khu vực ASEAN từ 2-4 điểm phần trăm. Đối với những DN khởi nghiệp hoặc đang đổi mới mô hình sản xuất theo hướng chuyển đổi xanh, đây là áp lực tài chính cực lớn, khiến nhiều DN lựa chọn... rút lui khỏi thị trường.

Có thể thấy, việc tiếp cận vốn hiện nay đối với DNNVV vẫn còn rất nhiều rào cản, xuất phát từ cả phía DN, hệ thống ngân hàng và khung thể chế. Nếu không được khơi thông kịp thời, đây sẽ tiếp tục là lực cản lớn nhất đối với sự phát triển của kinh tế tư nhân - khu vực đang đóng góp trên 40% GDP và hơn 85% tổng số việc làm toàn xã hội.

Ông Đinh Duy Hưng - Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH Duy Hưng chia sẻ, là chủ DN siêu nhỏ và từng vay vốn ngân hàng nên ông hiểu rất rõ những khó khăn của DNNVV khi đi vay vốn.

Cùng với đó, bản thân ông đã đi vay tại 4 nơi và đều bắt buộc phải mua bảo hiểm. Mặc dù báo chí đã phản ánh nhiều lần nhưng tình trạng này vẫn tồn tại. Đây là vấn đề nhức nhối trong tiếp xúc nguồn vốn. Số tiền dùng để mua 4 gói bảo hiểm là không nhỏ, trong khi nếu được sử dụng để bổ sung vốn cho DN thì sẽ mang lại hiệu quả thiết thực hơn nhiều.

“DN lớn cũng từ DN nhỏ mà ra. Trong khi đó, Việt Nam có số lượng DNNVV rất lớn. Nếu ngân hàng bám sát, hỗ trợ và đồng hành, sẽ có nhiều DNNVV trở thành DN lớn” - ông Hưng nhấn mạnh.

Còn ông Nguyễn Đức Xuân - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Đầu tư Thương mại Hà Thành chia sẻ: DN vừa và nhỏ như chúng tôi có thể được ngân hàng hỗ trợ nhiệt tình để mở tài khoản ở ngân hàng, nhưng để vay vốn thì không dễ dàng. Chẳng hạn, nếu công ty chúng tôi trúng 2-3 gói thầu cung cấp thiết bị y tế trị giá khoảng 50 tỷ đồng nhưng vì không có vốn, chúng tôi tìm sự hỗ trợ của ngân hàng. Song, do không có tài sản bảo đảm, việc tiếp cận vốn là rất khó khăn".

Ngoài tài sản bảo đảm, ngân hàng có phương án khác là yêu cầu DN chứng minh được việc trúng thầu, nhưng việc chứng minh cũng không đơn giản bởi chủ đầu tư không thể đứng ra bảo lãnh cho DN trúng thầu vay vốn. Do đó, công ty sẽ phải tìm phương án là “dựa” vào một DN lớn, có năng lực về kinh tế, có nghĩa là bản thân DN mất cơ hội phát triển.

Cá nhân ông Xuân mong muốn ngân hàng sẽ tìm phương án hỗ trợ DN không có tài sản bảo đảm có thể vay vốn ngân hàng.

Tìm giải pháp gỡ khó

Theo NHNN, ước tính trong 5 tháng đầu năm, dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế đã tăng thêm hơn 1 triệu tỷ đồng, lên hơn 16,6 triệu tỷ đồng. Đây là mức tăng dư nợ kỷ lục trong 5 tháng đầu năm.

Tăng trưởng tín dụng toàn ngành 5 tháng cao gấp 2,7 lần so với cùng kỳ năm ngoái, chỉ riêng 10 ngày cuối tháng 5 đã tăng tới 0,93%. Tuy nhiên, tín dụng đang có sự phân hoá rõ rệt giữa các nhóm ngân hàng. Các ngân hàng chuyên phục vụ DN sản xuất tăng trưởng tín dụng vẫn tích cực, nhưng ở mức xấp xỉ trung bình ngành. Còn nhóm có thế mạnh về bất động sản, đầu tư công đang tăng trưởng tín dụng cao hơn mặt bằng chung.

Đáng chú ý, tín dụng đang tăng đều tại các địa phương. Chẳng hạn, theo số liệu thống kê từ NHNN chi nhánh khu vực 14 (Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng, Vĩnh Long và Bạc Liêu) cho thấy, đến cuối tháng 5/2025, tổng dư nợ cho vay của các ngân hàng trên địa bàn ước đạt 403.850 tỷ đồng, tăng 4,7% so với cuối năm 2024, với hơn 1,07 triệu khách hàng hiện còn đang dư nợ. Trong đó, dư nợ cho vay ngành nông, lâm, thủy sản đạt khoảng 42.700 tỷ đồng, chiếm 10,57% tổng dư nợ; dư nợ cho vay ngành công nghiệp và xây dựng 83.600 tỷ đồng, chiếm 20,7%; dư nợ cho vay ngành thương mại, dịch vụ khoảng 277.550 tỷ đồng, chiếm 68,73%.

Song, theo giới chuyên gia, phần lớn tín dụng hiện nay chảy vào các DN lớn, có uy tín, hoặc các dự án bất động sản. Ngân hàng thường ưu tiên cho vay những khách hàng sở hữu tài sản thế chấp có giá trị cao và hồ sơ tín dụng tốt, điều này khiến các DN nhỏ, thiếu tài sản bảo đảm gặp bất lợi lớn trong việc tiếp cận vốn.

Ông Nguyễn Nam Thắng - Giám đốc Kinh doanh Công ty cổ phần Công nghệ Tex Việt Nam nhấn mạnh tới khó khăn đặc thù của DN công nghệ: Chúng tôi hoạt động lĩnh vực công nghệ thông tin, khó khăn của chúng tôi là không có nhiều tài sản hữu hình, mà chủ yếu tài sản là con người và chất xám. Với những dự án lớn, DN phải chứng minh được nguồn lực hữu hình nên không dễ dàng để thắng được những dự án lớn, do đó, DN phải hợp tác đơn vị lớn hơn.

Bởi vậy, ông Thắng mong rằng ngân hàng sẽ có những giải pháp linh hoạt phù hợp để hỗ trợ các DN trong lĩnh vực công nghệ thông tin.