Đừng để trẻ em tổn thương vì bỏ lỡ vaccine

Sụt giảm niềm tin

Đại dịch Covid-19 kéo dài suốt 3 năm đã khiến tỷ lệ tiêm chủng các mũi cơ bản giảm ở hơn 100 quốc gia, dẫn đến sự bùng phát của bệnh sởi, bạch hầu, bại liệt và sốt vàng da.

Cơ quan của Liên hợp quốc (LHQ) cho biết, tại 52 trong số 55 quốc gia được khảo sát, nhận thức của công chúng về vaccine cho trẻ em đã giảm từ năm 2019 đến 2021. UNICEF đánh giá, dữ liệu là một "tín hiệu cảnh báo đáng lo ngại" về tình trạng do dự tiêm vaccine ngày càng tăng.

Bà Catherine Russell - Giám đốc điều hành của UNICEF - cho biết trong một tuyên bố: “Chúng tôi không thể cho phép niềm tin vào tiêm chủng thông thường trở thành một nạn nhân khác của đại dịch Covid-19. Nếu không, làn sóng tử vong tiếp theo có thể là nhiều trẻ em mắc bệnh sởi, bạch hầu hoặc các bệnh có thể phòng ngừa khác".

Cơ quan này cho biết, sự thay đổi trong nhận thức là đặc biệt đáng lo ngại, vì nó xảy ra sau sự sụt giảm liên tục lớn nhất trong việc tiêm chủng cho trẻ em trong một thế hệ trong thời kỳ gián đoạn vì Covid-19. Tổng cộng có khoảng 67 triệu trẻ em trên thế giới đã bỏ lỡ một phần hoặc toàn bộ các mũi vaccine cơ bản trong giai đoạn 2019-2021 do ảnh hưởng của các biện pháp phong tỏa và tình trạng gián đoạn trong chăm sóc y tế do đại dịch Covid-19 gây ra. Những nỗ lực để bù đắp cho đến nay vẫn bị đình trệ mặc dù các đợt bùng phát ngày càng gia tăng.

Trong khi đó, theo dữ liệu được thu thập bởi Dự án niềm tin vaccine tại Trường Y học Nhiệt đới và Vệ sinh Luân Đôn của Vương Quốc Anh, bất chấp sự sụt giảm niềm tin, hơn 80% số người được hỏi ở gần một nửa số quốc gia được khảo sát vẫn cho rằng vaccine cho trẻ em là quan trọng.

Đảo ngược tình thế

Ngày 25/4, nhân Tuần lễ Tiêm chủng Thế giới, một loạt tổ chức lớn như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), UNICEF, Liên minh Vaccine (GAVI), Quỹ Bill & Melinda Gates cùng với Chương trình nghị sự tiêm chủng 2030 và nhiều đối tác y tế toàn cầu và quốc gia khác đã chung tay ra lời kêu gọi “The Big Catch-up” (Nỗ lực Đuổi kịp) - một nỗ lực toàn cầu với mục tiêu tăng cường tiêm chủng cho trẻ em.

Được dẫn dắt bởi nhiều đối tác y tế quốc gia và toàn cầu, The Big Catch-up cũng nhằm mục đích đảm bảo các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sẵn sàng hơn cho hoạt động tiêm chủng thiết yếu trong tương lai.

Nỗ lực này nhằm mục đích đảo ngược tình trạng sụt giảm tỷ lệ tiêm chủng cho trẻ em được ghi nhận ở hơn 100 quốc gia kể từ khi xảy ra đại dịch, do các dịch vụ y tế quá tải, các phòng khám đóng cửa và việc xuất nhập khẩu lọ, ống tiêm và các vật tư y tế khác bị gián đoạn. Trong khi đó, các cộng đồng bị phong tỏa, hạn chế đi lại và tiếp cận các dịch vụ. Nguồn lực tài chính và nhân lực bị hạn chế cùng với khả năng tiếp cận các mặt hàng y tế. Những thách thức đang diễn ra như xung đột, khủng hoảng khí hậu và thái độ do dự đối với việc tiêm vaccine cũng góp phần làm giảm tỷ lệ tiêm chủng chung.

Chỉ riêng trong năm 2021, với hơn 25 triệu trẻ em thiếu ít nhất một mũi tiêm chủng, các bệnh có thể phòng ngừa được bao gồm sởi, bạch hầu, bại liệt và vàng da đang trở nên phổ biến và nghiêm trọng hơn. Big Catch-up được thành lập nhằm mục đích bảo vệ người dân khỏi các đợt bùng phát có thể phòng ngừa được bằng vaccine, cứu sống trẻ em và củng cố hệ thống y tế quốc gia. Nỗ lực này sẽ tập trung đặc biệt vào 20 quốc gia nơi 3/4 số trẻ em bỏ lỡ các mũi vaccine cơ bản trong năm 2021.

Mặc dù mức độ bao phủ tiêm chủng toàn cầu giảm nhưng trên con đường phục hồi, thế giới cũng chứng kiến một vài điểm sáng. Cụ thể, hoạt động tiêm chủng thiết yếu tại Ấn Độ vào năm 2022 đã có những bước tiến vọt. Uganda cũng duy trì mức độ tiêm chủng cao trong thời kỳ đại dịch. Ở Kenya, các nhân viên y tế cộng đồng phối hợp với lãnh đạo địa phương đã cải thiện mức độ tiêm chủng trong cộng đồng du mục ở phía Bắc đất nước.

Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus nhấn mạnh: "Hàng triệu trẻ em và thanh thiếu niên, đặc biệt là ở các quốc gia có thu nhập thấp, đã bỏ lỡ các mũi tiêm vaccine thiết yếu trong khi sự bùng phát của những căn bệnh chết người này gia tăng. WHO đang hỗ trợ hàng chục quốc gia khôi phục tiêm chủng và các dịch vụ y tế thiết yếu khác. Bắt kịp là ưu tiên hàng đầu. Không được để đứa trẻ nào phải chết vì một căn bệnh có thể phòng ngừa được bằng vaccine”.

Theo bà Russell, các mũi vaccine cơ bản là bước đầu tiên trẻ em được tiếp cận với hệ thống y tế. Vì vậy, những trẻ không được tiêm vaccine sớm dễ bị tổn thương hơn trước các đợt bùng phát dịch bệnh chết người.

Tiến sĩ Seth Berkley - Giám đốc điều hành GAVI, cho biết: “Chúng ta không thể để di chứng của đại dịch hủy hoại nỗ lực bảo vệ trẻ em trong nhiều năm qua. Các đối tác y tế toàn cầu cùng các chính phủ và cộng đồng phải làm mọi thứ có thể để bảo vệ cuộc sống của trẻ em”.

Ông Keeley – chủ biên báo cáo của UNICEF cảnh báo, tỷ lệ tiêm chủng trượt dốc có thể trở nên nghiêm trọng hơn bởi các cuộc khủng hoảng khác, từ biến đổi khí hậu đến mất an ninh lương thực. Tất cả những điều này khiến hệ thống y tế và các nước càng khó đáp ứng nhu cầu tiêm chủng.