Ngành đường sắt đang bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ, đặc biệt với Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và quy hoạch mạng lưới đường sắt đô thị tại các thành phố lớn. Từ đây đặt ra yêu cầu lớn đối với nhân lực ngành đường sắt.
Cử đi nước ngoài đào tạo
Thông tin từ Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR), Trường Cao đẳng Đường sắt (trực thuộc VNR) vừa khai giảng khóa đào tạo đầu tiên về đường sắt tốc độ cao với sự tham gia của khoảng 200 công nhân, kỹ thuật viên đang làm việc tại các công ty bảo trì cầu đường, thông tin tín hiệu đường sắt thuộc VNR. Chương trình được chia thành hai giai đoạn, trong đó giai đoạn 1 đào tạo lý thuyết kéo dài 3-4 tháng tại Trường Cao đẳng Đường sắt do các giảng viên, chuyên gia Trung Quốc trực tiếp giảng dạy, với sự hỗ trợ của đội ngũ giảng viên nhà trường.
Giai đoạn 2, học viên sẽ được đào tạo thực hành và thực tập thực tế tại Trung Quốc trong khoảng 3 tháng. Theo ông Trương Trọng Vương - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Đường sắt, việc chuẩn bị nguồn nhân lực hiện hữu và đáp ứng nhu cầu nhân sự cho đường sắt tốc độ cao trong giai đoạn xây dựng, vận hành là rất cấp thiết. Sau 2 chuyên ngành đào tạo hiện tại, nhà trường sẽ tiếp tục triển khai các khóa đào tạo về lái tàu, điều độ chạy tàu...
Về phía cơ quan quản lý nhà nước, ông Lê Thắng - Giám đốc Ban Quản lý dự án 2 cũng thông tin, thời gian tới, Nhà nước sẽ đầu tư các Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đường sắt Hà Nội - Hải Phòng - Lào Cai hay các tuyến đường sắt đô thị tại Hà Nội và TPHCM nên cần số lượng lớn về nhân lực quản lý dự án và nhân lực tư vấn. Xác định được nhu cầu cấp thiết này, theo ông Thắng, Ban Quản lý dự án 2 đã cử nhân sự từ các phòng của đơn vị để đi đào tạo, học hỏi về kiến thức thi công, kinh nghiệm quản lý dự án nhằm chuẩn bị “đón đầu” khi được tham gia các dự án đường sắt rất lớn của nước ta trong thời gian tới có thể tự tin “bắt tay ngay” vào việc.
Theo tính toán của Cục Đường sắt Việt Nam, trong giai đoạn 2025-2030, ngành đường sắt cần khoảng 338.000 lao động. Trước mắt cần ngay 9.200 nhân sự quản lý dự án, gần 13.000 nhân sự tư vấn quản lý dự án… Với tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai - Hải Phòng, nhu cầu nhân lực cho giai đoạn vận hành ước tính khoảng 20.000 người. Riêng giai đoạn thi công, có thể cần tới 70.000-80.000 lao động.
VNR cho biết, hiện đã xây dựng kế hoạch đào tạo riêng cho đại dự án này, từ việc nâng cấp nhân lực hiện hữu đến đào tạo mới, cập nhật kỹ thuật tiên tiến.
Xây dựng đề án phát triển nguồn nhân lực
Để đón cơ hội tham gia vào các đại dự án đường sắt, trong đó có tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, các doanh nghiệp (DN) trong nước đang có những hành động cụ thể trong tiến trình đào tạo nhân lực cho ngành đường sắt. Ông Nguyễn Tấn Đông - Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Đèo Cả chia sẻ, công trình hầm đường sắt Khe Nét trên tuyến đường sắt Bắc - Nam do Tập đoàn Đèo Cả đảm nhận hiện có tiến độ, chất lượng rất tốt, được tư vấn Hàn Quốc đánh giá rất cao về tay nghề, khả năng tổ chức, quản trị.
Ngoài việc liên kết, đặt hàng tại các cơ sở đào tạo chuyên ngành đường sắt trong và ngoài nước để đào tạo các kỹ sư, thợ bậc cao, Tập đoàn Đèo Cả cũng làm việc với nhiều đối tác Nhật Bản, Trung Quốc, Mỹ để học hỏi, nắm bắt công nghệ thi công công trình đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị.
Ông Đông cũng cho biết, nếu không có gì thay đổi, cuối tháng 7/2025, gần 30 kỹ sư, công nhân kỹ thuật của Tập đoàn Đèo Cả sẽ kết thúc chương trình tu nghiệp chuyên sâu về công nghệ thi công hầm bằng máy khoan TBM tại Tập đoàn Xây dựng Trung Quốc.
Còn ông Phạm Văn Khôi - Chủ tịch Công ty CP Đầu tư và Xây dựng giao thông Phương Thành cho biết đơn vị đã lựa chọn những lao động có năng lực đưa đi đào tạo ở các nước phát triển về đường sắt như châu Âu, Nhật Bản, Trung Quốc.
“Các dự án đường sắt sẽ là cơ hội lớn cho các DN Việt Nam. Công ty Phương Thành đã chủ động chuẩn bị nguồn nhân lực có chuyên môn, chất lượng và các phương án để đáp ứng các yêu cầu công việc trong thời gian sắp tới” - ông Khôi chia sẻ.
Được biết để giải quyết bài toán nhân sự đường sắt, Bộ Xây dựng đang xin ý kiến các bộ, ngành liên quan, trước khi trình Chính phủ thông qua Đề án Phát triển nguồn nhân lực đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, với tổng kinh phí đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực xây dựng, vận hành đường sắt lên tới 40.564 tỷ đồng, cùng nhiều chính sách đặc biệt khác.