Gaza chưa bình yên
Lệnh ngừng bắn mong manh ở Gaza đã gặp thử thách đầu tiên khi Israel tuyên bố dòng viện trợ vào vùng lãnh thổ Palestine bị tàn phá sẽ bị cắt giảm một nửa và cửa khẩu biên giới quan trọng Rafah với Ai Cập sẽ không mở cửa như dự kiến, đổ lỗi cho Hamas về sự chậm trễ trong việc trao trả thi thể con tin.
Thử thách ban đầu
Nhóm chiến binh này đã bàn giao hài cốt của 4 con tin cho Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế vào tối 14/10, nâng tổng số thi thể được trao trả kể từ khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực lên 8, còn lại 20 thi thể chưa được xác định. Hamas cho biết họ đang gặp trở ngại vì chưa xác định được tất cả các địa điểm chôn cất. 3 trong số 4 thi thể được Hamas trả về vào tối 14/10 đã được gia đình xác định vào sáng sớm ngày 15/10 là Ouriel Baruch, Tamir Nimrodi và Eitan Levy.
Hội Chữ thập đỏ, đơn vị giám sát việc chuyển giao hài cốt, đã cảnh báo rằng việc tìm kiếm là một "thách thức lớn" do khó khăn trong việc tìm kiếm thi thể trong đống đổ nát ở Gaza, công việc có thể mất vài ngày hoặc vài tuần.
Tuy nhiên, Israel đã phản ứng gay gắt, cáo buộc Hamas cố tình trì hoãn. Israel tuyên bố giảm một nửa số lượng xe tải cứu trợ được phép vào Gaza xuống còn 300 chiếc mỗi ngày, và hoãn việc mở một cửa khẩu viện trợ chính vào Gaza từ Ai Cập tại Rafah, cả hai đều vi phạm thỏa thuận ngừng bắn do Tổng thống Mỹ Donald Trump làm trung gian.
Thỏa thuận này đã dẫn đến việc Hamas thả 20 con tin Israel cuối cùng còn sống vào ngày 13/10, trả tự do cho gần 2.000 người Palestine khỏi sự giam giữ của Israel và Israel rút một phần khỏi Gaza. Tuy nhiên, các bước tiếp theo, nhằm củng cố lệnh ngừng bắn và hướng tới một nền hòa bình lâu dài, lại tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Tổng thống Trump cũng đã kêu gọi Hamas trao trả những thi thể còn lại, cho rằng điều này là cần thiết để tạo điều kiện cho giai đoạn tiếp theo của kế hoạch Gaza. "Gánh nặng lớn đã được trút bỏ, nhưng công việc “chưa được hoàn thành, người chết vẫn chưa được trở về như đã hứa. Giai đoạn Hai bắt đầu ngay bây giờ!!!”, Tổng thống Trump đăng trên mạng xã hội.
Những căng thẳng ban đầu trong lệnh ngừng bắn đã được dự đoán trước khi Hamas và Israel tìm cách giành lợi thế trong quá trình thực hiện kế hoạch 20 điểm chưa rõ ràng.
Tuy nhiên, động thái hạn chế viện trợ và trì hoãn việc mở cửa khẩu Rafah dù sao cũng sẽ gây sốc. Cửa khẩu này dự kiến sẽ được mở vào ngày 15/10 theo thỏa thuận đạt được tuần trước, trong đó yêu cầu tăng cường viện trợ ở mức tương đương với lần ngừng bắn ngắn ngủi hồi tháng 3. Trong chiến tranh, Israel đã đóng cửa các tuyến đường ra vào, phần lớn chặn đường tiếp tế lương thực và thuốc men, dẫn đến nạn đói ở nhiều vùng rộng lớn tại Gaza.
Kế hoạch ngừng bắn cũng yêu cầu "tất cả con tin, dù còn sống hay đã chết" phải được trả tự do trong vòng 72 giờ kể từ khi thỏa thuận được chấp thuận, nhưng cũng đưa ra một cơ chế nếu điều đó không xảy ra, yêu cầu Hamas phải chia sẻ thông tin về bất kỳ con tin nào còn sống và "nỗ lực tối đa để đảm bảo thực hiện các cam kết này càng sớm càng tốt".
Tập trung vào việc thành lập chính quyền mới
Sau khi thoả thuân có hiệu lực, căng thẳng đã gia tăng trong suốt một ngày bạo lực lẻ tẻ ở Gaza. Lực lượng Israel, vốn đã rút khỏi Gaza City và một số khu vực khác của Gaza vào cuối tuần trước, đã nổ súng vào những người dân thường tiếp cận vị trí của họ trong hai vụ việc riêng biệt, được cho là đã giết chết 6 người. Theo thỏa thuận ngừng bắn, lực lượng Israel đã rút lui về cái gọi là ranh giới vàng nhưng vẫn kiểm soát hơn một nửa Gaza.
Ông Mahmud Bassal, người phát ngôn của cơ quan phòng vệ dân sự Gaza, cho biết, 5 người đã thiệt mạng do máy bay không người lái khi họ đang kiểm tra nhà của họ ở quận Shuja'iya của Gaza City và 1 người khác thiệt mạng trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái ở phía đông nam thành phố Khan Younis.
Trong khi đó, theo quân đội Israel, lực lượng của họ đã nổ súng sau nhiều lần cảnh báo đối với "những nghi phạm" được xác định là mối đe dọa sau khi tiếp cận vị trí của họ trong vụ việc đầu tiên và một kho vũ khí cũ của Hamas trong vụ việc thứ hai.
Cũng có thêm báo cáo về các vụ nổ súng, đánh đập và đấu súng trên khắp Gaza khi Hamas tiếp tục nỗ lực tái lập quyền lực của mình trên lãnh thổ này, đưa các chiến binh vũ trang xuống đường và nhắm vào những người phản đối sự cai trị liên tục của họ hoặc liên kết với Israel.
Tuy nhiên, việc trì hoãn mở cửa khẩu Rafah đã khiến các quan chức nhân đạo ở Gaza thất vọng, họ cho biết chỉ có một lượng hàng viện trợ hạn chế được đưa vào Gaza kể từ khi thỏa thuận ngừng bắn được ký kết.
Liên hợp quốc (LHQ) cho biết, lều trại cho các gia đình di tản, thịt đông lạnh, trái cây tươi, bột mì và thuốc men đã được chuyển vào Gaza từ ngày 11/10, nhưng cho đến ngày 13/10, không có xe tải nào từ Israel vào do các con tin được giải cứu ở Gaza.
“Chúng tôi không chứng kiến bất kỳ thay đổi đáng kể nào trên thực địa. Đặc biệt là ở phía bắc, chúng tôi cần dịch vụ, lều trại, nước uống, thiết bị hạng nặng… Về cơ bản là tất cả mọi thứ. Chúng tôi không thể nói rằng sẽ có một đợt viện trợ ồ ạt”, ông Amjad al-Shawa, Giám đốc Mạng lưới các tổ chức phi chính phủ Palestine, cho biết.
Hiện tại, sự chú ý đang tập trung vào các nỗ lực thành lập chính quyền chuyển tiếp ở Gaza và lực lượng ổn định đa quốc gia theo quy định trong thỏa thuận. Cả hai sẽ được giám sát bởi một “hội đồng hòa bình” do Tổng thống Trump làm chủ tịch và có thể do ông Tony Blair, cựu Thủ tướng Anh, đứng đầu.
Bộ trưởng Ngoại giao Ai Cập Badr Abdelatty cho biết, 15 chuyên gia kỹ trị Palestine đã được chọn để quản lý Gaza, được tất cả các phe phái Palestine chấp thuận - bao gồm cả Hamas - và được Israel thẩm định. "Chúng ta cần triển khai họ để chăm lo đời sống thường nhật của người dân Gaza và hội đồng hòa bình nên hỗ trợ và giám sát dòng tiền tài trợ cho công cuộc tái thiết Gaza", Bộ trưởng Abdelatty nói.
