Gia tăng cơ hội từ các FTA

Tỷ lệ tận dụng ưu đãi từ FTA còn khiêm tốn

Nhìn nhận về tình hình triển khai các FTA, bà Nguyễn Thị Lan Phương - Phó Trưởng phòng WTO và FTA, Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công thương) cho biết, đến nay Việt Nam đang thực thi 16 FTA, trong đó có 3 FTA thế hệ mới. Tuy nhiên chỉ từ khi thực hiện Hiệp định CPTPP, Việt Nam mới bắt đầu có kế hoạch thực thi FTA, có nghĩa đến thời điểm hiện nay chúng ta có 4 FTA có kế hoạch thực thi, gồm CPTPP, EVFTA, UKVFTA và RCEP.

“Các bộ, ngành và các địa phương đã xây dựng kế hoạch hành động của mình, bám sát vào yêu cầu của Chính phủ để thực thi một cách hiệu quả và tận dụng tối đa các FTA. Tuy nhiên trong quá trình thực thi vẫn còn khá nhiều hạn chế, đơn cử như tỷ lệ tận dụng ưu đãi FTA còn khiêm tốn nên sản phẩm chủ yếu vẫn là các sản phẩm thô. Ở nhiều địa phương mặc dù sự quan tâm, hỗ trợ cho các DN tận dụng các FTA đã được cải thiện rõ rệt nhưng do nguồn nhân lực còn mỏng” - bà Phương nói.

Đánh giá về tiến trình thực hiện các FTA hiện nay, ông Nguyễn Minh Khôi, Viện Tony Blair vì sự thay đổi toàn cầu (TBI) chỉ ra, thời gian qua Chính phủ và các cơ quan bộ, ngành cũng như các địa phương của Việt Nam đã và đang cố gắng rất nhiều và đang cải thiện theo từng theo thời gian thực hiện các FTA, từ đó mang những lợi ích cho người dân và DN.

“Trong năm 2023, mức độ tận dụng các FTA của Việt Nam chỉ vào khoảng 33%, nhưng sang năm 2024 con số này đã tăng lên trên 37%. Đánh giá sơ bộ qua những con số này đã phản ánh chiều hướng đi lên, tức là có những nỗ lực của cả cơ quan bộ, ngành Trung ương, địa phương và các DN. Đặc biệt, việc thực hiện luật hóa nhanh các biện pháp thực thi FTA càng sâu rộng càng mang lại nhiều lợi ích cho DN và người dân” - ông Khôi nhìn nhận.

Vai trò quan trọng của FTA Index

Từ năm 2022, trên cơ sở các chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công thương đã triển khai xây dựng Đề án Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực hiện các FTA (FTA Index). Hiện tại, FTA Index đang trong quá trình hoàn thiện với mục tiêu sẵn sàng công bố trong thời gian sớm nhất. Khi FTA Index hoàn thành sẽ là một công cụ giúp cho Quốc hội có thể đánh giá, giám sát kết quả và chỉ đạo công tác thực thi FTA tốt hơn. Đối với các cơ quan Trung ương sẽ giúp cho công tác quản lý tốt hơn và hỗ trợ cho các địa phương và DN một cách thiết thực hơn.

Nhận thức FTA Index là một chỉ số rất quan trọng giúp ích cho quá trình thực thi FTA, bà Nguyễn Thị Lan Phương - Phó Trưởng phòng WTO và FTA cho rằng, trong thời gian tới Bộ Công thương sẽ phối hợp với các địa phương, DN để có những báo cáo phân tích chi tiết về những điểm mạnh, những điểm yếu để từ đó có giải pháp hỗ trợ một cách tốt nhất.

“Với những biện pháp cụ thể, quá trình thực thi sẽ hiệu quả hơn và thúc đẩy được đến mục tiêu cuối cùng là tận dụng FTA sẽ tốt hơn, thúc đẩy xuất khẩu nhiều hơn. Phía Hiệp hội ngành hàng và các DN là những thành phần thụ hưởng trực tiếp trong Bộ chỉ số, do đó cần có nhiều ý kiến hơn, bởi đó chính là những yếu tố đầu vào, giúp cho cơ quan quản lý chính sách trung ương và địa phương có những hiệu chỉnh trong hoạch định chính sách của mình và những giải pháp được tốt hơn” - bà Phương lưu ý.

TS Võ Trí Thành - Viện trưởng, Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh nhận định, sự ra đời Bộ chỉ số FTA Index là hết sức thiết thực, sẽ bổ sung thêm cùng với các bộ chỉ số khác để đánh giá quá trình phát triển, quá trình cải cách, thích ứng, phản ứng của các bên liên quan, nhất là các DN trong bối cảnh mới là một điều rất tích cực và rất đáng khích lệ. Đây cũng là một sự chuyển biến căn bản trong điều hành, trong cách làm chính sách, trong các văn bản, nhất là nghị quyết của Đảng, Chính phủ khi làm cái gì cũng phải đo lường được.

“Bộ chỉ số không phải là “liều thuốc vạn năng” để giải quyết được tất cả các vấn đề vấp phải. Song rất có ý nghĩa nếu chúng ta soi xét và không nhìn một cách hời hợt, bởi Bộ chỉ số không phải chỉ là con số. Đằng sau là chỗ đứng, là những chiều cạnh cụ thể các DN cần, chính quyền cần, các bên liên quan cần để hoàn thiện để tận dụng tốt hơn FTA cho cải cách, cho xuất khẩu, cho hoạt động kinh tế đưa nước ta đi lên, đấy là một điều rất quan trọng” – ông Thành nhấn mạnh.