Giám sát để kiến tạo phát triển

Ngày 6/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ tổ chức Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát với chủ đề “Giám sát của Quốc hội để kiến tạo phát triển”. Đây cũng là lần đầu tiên Diễn đàn về hoạt động giám sát được tổ chức, thể hiện tinh thần Quốc hội luôn đổi mới, đồng hành cùng Chính phủ để kiến tạo phát triển, phục vụ người dân.

Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát lần này nhằm triển khai tinh thần, định hướng đổi mới hoạt động giám sát theo Nghị quyết của Trung ương và Đề án, Kết luận của Đảng ủy Quốc hội (Đảng đoàn Quốc hội trước đây) về đổi mới hoạt động giám sát của Quốc hội. Thông qua Diễn đàn để đánh giá toàn diện về hoạt động giám sát của Quốc hội trong thời gian qua, đặc biệt là những cải tiến, đổi mới.

Hơn thế, những vấn đề đặt ra trong thực tiễn triển khai hoạt động giám sát để từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội. Và điều quan trọng thể hiện tinh thần Quốc hội luôn đồng hành cùng Chính phủ, kiến tạo và phát triển đất nước, nhất là trong bối cảnh thực hiện sắp xếp, tổ chức bộ máy và vận hành chính quyền địa phương 2 cấp.

Có lần, khi ý tưởng tổ chức Diễn đàn được manh nha đưa ra vào năm 2024, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn từng nhìn nhận, Quốc hội Khóa XV đã tổ chức các diễn đàn, hội thảo, hội nghị có sự lan tỏa trong xã hội, được cử tri và nhân dân quan tâm. Diễn đàn lần này là hoạt động phù hợp để nâng cao chất lượng hoạt động giám sát của Quốc hội, đúng với chức năng của Quốc hội là lập pháp, giám sát tối cao và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.

Vì vậy, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, công tác chuẩn bị phải chu đáo, phù hợp với tình hình thực tế của các cơ quan của Quốc hội; chủ đề nội dung của diễn đàn cũng cần phải được tính toán, bàn bạc kỹ lưỡng, tập trung những vấn đề cốt lõi cần giải quyết. Thông qua diễn đàn phải đưa ra kiến nghị cụ thể, có giá trị trong công tác giám sát; bảo đảm tính thực tiễn, khả thi của các giải pháp là để phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Tại kỳ họp thứ 8, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng thẳng thắn chỉ ra rằng, trong tổ chức và hoạt động của Quốc hội vẫn còn có những tồn tại, hạn chế, cần sớm được khắc phục. Trong 3 điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là thể chế, hạ tầng và nhân lực thì thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn, chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng nhu cầu của thực tiễn, một số luật mới ban hành đã phải sửa đổi, các quy định chưa thực sự đồng bộ còn chồng chéo, nhiều quy định còn khó khăn, cản trở việc thực thi, gây thất thoát, lãng phí các nguồn lực, chưa tạo môi trường thực sự thuận lợi để thu hút các nguồn lực của các nhà đầu tư trong và ngoài nước, khơi thông nguồn lực ở trong dân. Những tồn tại, hạn chế kéo dài đã nhiều năm cần khẩn trương khắc phục, không để cản trở phát triển, gây lãng phí, lỡ thời cơ phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Từ đó, Tổng Bí thư đặt ra yêu cầu: Thực hiện tốt hơn nữa chức năng giám sát tối cao và quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước. Cần sớm nghiên cứu, xác định rõ phương pháp, hình thức giám sát tối cao của Quốc hội phù hợp với thực tiễn, tránh trùng dẫm với hoạt động của các cơ quan Nhà nước khác, gây lãng phí. Tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động chất vấn giải trình, giám sát văn bản pháp luật; chú trọng theo dõi, xem xét, đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát. Đổi mới quy trình quyết định về ngân sách nhà nước bảo đảm thực chất đi đôi với việc giám sát việc thực hiện ngân sách, từng bước thay thế việc ban hành các nghị quyết bằng các đạo luật về tài chính, ngân sách.

Sau hơn 1 năm “thai nghén”, Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát lần này được tổ chức ngay trước thời điểm diễn ra Kỳ họp thứ 10, và cũng là kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khoá XV. Bởi vừa qua tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã quyết định rút ngắn nhiệm kỳ khóa XV và nhiệm kỳ 2021-2026 của Hội đồng nhân dân các cấp.

Điều đáng nói, một vấn đề quan trọng được Diễn đàn hướng tới để cung cấp thêm các luận cứ khoa học, thực tiễn phục vụ việc sửa đổi, bổ sung toàn diện Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân. Việc đổi mới đang đặt ra bức thiết hơn bao giờ hết bởi thực tế đang đặt ra rằng, yêu cầu đổi mới hoạt động giám sát của Quốc hội trong kỷ nguyên vươn mình phát triển của dân tộc. Giám sát cũng là để kiến tạo phát triển và hoàn thiện thể chế, và tầm quan trọng của hoạt động giám sát trong xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.

Nội dung của Diễn đàn xác định được trọng tâm giám sát của nhiệm kỳ tiếp theo để thực hiện có hiệu quả chủ trương, nghị quyết của Đảng, đặc biệt là “bộ tứ chiến lược” (bao gồm: Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghê, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân).

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo, Trưởng Ban tổ chức Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát nói rằng, Diễn dàn cần làm nổi bật được ý nghĩa của hoạt động giám sát của Quốc hội nhằm triển khai các định hướng, quan điểm mới của Đảng và chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm. Đó là giám sát phải bám sát thực tiễn, giám sát để tháo gỡ “điểm nghẽn” của “điểm nghẽn” là thể chế, khơi thông nguồn lực, kiến tạo phát triển.