Giảm thiểu tác hại của thuốc lá bằng các chế tài

TS. Vũ Hoài Nam, Tổng Biên tập báo Pháp Luật Việt Nam cho biết, thuốc lá thế hệ mới dưới góc độ nghiên cứu khoa học cho thấy có rất nhiều tác hại của nó đối với sức khoẻ con người, và điều này đã được chứng minh. Do tác hại của nó, tại Việt Nam chưa chấp nhận việc lưu hành thuốc lá thế hệ mới. Tuy nhiên có thực trạng đáng lo ngại khi việc sử dụng thuốc lá thế hệ mới đang diễn ra rất nhanh, trẻ hoá đối tượng sử dụng, tác động xấu đến tâm lực, thể lực, trí lực của thế hệ trẻ, đã len vào trường học cấp 2, cấp 3.

Theo ông Nam, việc chưa cho phép lưu hành những vẫn tồn tại ở Việt Nam đã kéo theo hệ luỵ sản phẩm được buôn lậu, nhập lậu, và không kiểm soát được chất lượng. Nó không chỉ ảnh hưởng tới sức khoẻ, kinh tế mà còn quản lý xã hội, trật tự an toàn xã hội. Tuy nhiên phương thức quản lý của các cơ quan vẫn còn nhiều lúng túng. “Vậy cấm sẽ ban hành hành lang pháp lý như thế nào để quản lý?, hoặc cho phép ở mức độ nào đó thì phải quản lý như thế nào? Đây là vấn đề cần nhanh chóng ban hành cơ chế để quản lý kể cả pháp lý và mặt thực tiễn đối với các loại thuốc lá thế hệ mới”-ông Nam nêu vấn đề.

Tại cuộc toạ đàm, ông Tạ Văn Hạ, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá, giáo dục của Quốc hội cho biết, trước tình hình trên thị trường Việt Nam có một loại sản phẩm mới đó là thuốc lá thế hệ mới. Hiện nay về hình thức khi sử dụng giống như một loại thuốc lá, đã xâm nhập vào thị trường và thời gian qua phát triển rất mạnh, nhanh dù chưa được chúng ta công nhận và cho phép nhập khẩu nhưng lại xâm nhập và “nhắm” vào giới trẻ, trong đó là thanh thiếu niên với tốc độ lan truyền rất là nhanh.

“Trước vấn đề trên Uỷ ban Văn hoá, giáo dục đã tổ chức hội thảo để nghe, nắm bắt tình hình vấn đề sản phẩm này như thế nào? và quản lý hiện nay ra làm sao? Vừa rồi chúng ta tranh cãi chuyện cấm hay không cấm sản phẩm này?. Nhưng cấm thì cũng phải có căn cứ luận chứng, luận điểm về cơ sở pháp lý, cơ sở khoa học, và thực tiễn”-ông Hạ bày tỏ.

Ông Nguyễn Hồng Ngọc, Phó Vụ trưởng Vụ Xã hội, Văn phòng Quốc hội cho rằng, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam đều là hàng hóa nhập lậu, không có nguồn gốc, xuất xứ. Hiện đang có khoảng trống pháp lý trong quản lý và phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam ngày càng tăng, nhất là ở giới trẻ, học sinh, sinh viên; đã có một số điều tra, khảo sát thông tin về vấn đề này. Lợi dụng thuốc lá điện tử với thành phần là dung dịch lỏng hòa tan nên các đối tượng phạm tội đã pha trộn một số chất ma túy thế hệ mới vào tinh dầu của thuốc lá điện tử, gây ra những hệ lụy đối với sức khỏe người sử dụng và xã hội.

Bên cạnh đó, theo ông Ngọc, việc mua bán được thực hiện chủ yếu thông qua mạng xã hội. Một số nơi xuất hiện các điểm bán lẻ công khai hoặc bán trà trộn cùng các sản phẩm khác. Việc quản lý hoạt động quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, đặc biệt trên các nền tảng mạng xã hội còn hạn chế, thiếu quy định phù hợp và chế tài xử phạt đủ sức răn đe.

“Song song với việc cần tiếp tục theo dõi, giám sát đẩy mạnh các công tác tuyên truyền, phòng chống buôn lậu thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Theo ghi nhận ý kiến của đại diện địa phương kiến nghị về giải pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Trong đó quan trọng là cần hoàn thiện thể chế, chính sách về vấn đề này. Từ đó, ban hành các quy định, chế tài cụ thể về quản lý, xử phạt những hành vi vi phạm liên quan đến thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng”-ông Ngọc nói.

Ông Lê Thành Hưng, Trưởng phòng Tiêu chuẩn chất lượng nông nghiệp thực phẩm, Viện Tiêu chuẩn chất lượng Việt Nam, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng quốc gia, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, theo Công điện 47/CĐ-TTg của Thủ tướng Phạm Minh Chính, Bộ Y tế sẽ ban hành theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành giải pháp quản lý thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử. Để thực hiện nhiệm vụ này, Bộ Y tế cần thực hiện báo cáo đánh giá khoa học toàn diện, đầy đủ về thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử. Vừa qua Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng giao Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp với Bộ Y tế thực hiện đánh giá tác động, ảnh hưởng của thuốc lá thế hệ mới đối với sức khỏe người dùng.

Theo TS, Bác sĩ Phạm Tuấn Anh, Trưởng Khoa điều trị theo yêu cầu, Bệnh viện K Trung ương, thuốc lá thế hệ mới vẫn là sản phẩm có hại, lý tưởng nhất là cai hoàn toàn. Việc quản lý thuốc lá nung nóng cần được thực hiện dựa trên khoa học. Tuyên truyền về tác hại của mọi loại sản phẩm thuốc lá để ngăn chặn việc sử dụng các sản phẩm. Mục tiêu hướng đến là giảm thiểu tác hại của thuốc lá, bảo vệ giới trẻ, bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Hút thuốc lá được xác định là nguyên nhân gây ra nhiều các bệnh lý trong đó là đặc biệt là các bệnh lý ung thư, bệnh lý tim mạch và bệnh lý hô hấp.

PGS.TS, Bác sĩ Trần Khánh Toàn, Giảng viên cao cấp bộ môn y học gia đình, Trường Đại học Y Hà Nội nêu quan điểm, thuốc lá nung nóng vẫn là một loại thuốc lá, và không có loại thuốc lá nào an toàn, vô hại đối với sức khoẻ. Giảm tác hại dựa trên các bằng chứng, các chế tài. Nếu chúng ta không cấm thì có 2 điểm cần lưu ý. Đó là làm thế nào để thực thi chế tài cho thật nghiêm túc, chặt chẽ. Nếu đưa ra chế tài mà buông lỏng, thực thi không đến nơi đến chốn thì không hiệu quả. Đặc biệt, cần tuyên truyền cho mọi người hiểu thuốc lá nung nóng là một loại thuốc lá, và có hại đối với sức khoẻ. Ngay tổ chức y tế thế giới khuyến cáo cần tiếp cận thận trọng trong việc quản lý thuốc lá nung nóng.