Gian nan tiếp cận nhà ở xã hội
Giá chung cư thương mại tại Hà Nội và TPHCM không ngừng tăng khiến những người thu nhập thấp chỉ biết trông chờ vào nhà ở xã hội (NOXH). Nhưng thực tế cho thấy việc người dân có thể tiếp cận được NOXH vô cùng khó khăn.
Khó từ khâu nộp hồ sơ
Hiện nay, nhiều người dân gặp khó khăn trong việc nộp hồ sơ mua hoặc thuê mua NOXH do thời gian tiếp nhận hồ sơ của chủ đầu tư quá ngắn. Cụ thể, chủ đầu tư chỉ tiếp nhận hồ sơ trong vòng 1 tháng, không làm việc vào các ngày lễ, chủ nhật. Ví dụ dự án Khu NOXH Thượng Thanh (Hà Nội) và đấu nối hạ tầng khu vực (tên thương mại: Rice city Long Châu) tiếp nhận từ ngày 1/10/2025 đến hết ngày 4/11/2025 (không bao gồm các ngày chủ nhật). Điều này gây nhiều trở ngại cho người dân, đặc biệt là những người lao động đang sinh sống và làm việc tại các đô thị lớn. Trong khi đó, để hoàn thiện hồ sơ, người dân phải thực hiện nhiều thủ tục hành chính với thời gian xử lý kéo dài. Ví dụ, việc xin xác nhận điều kiện về nhà ở kéo dài đến gần 20 ngày làm việc.
Theo Nghị định 261, từ ngày 10/10, mức thu nhập với cá nhân mua NOXH được nâng lên tối đa 20 triệu đồng/tháng, tăng 5 triệu đồng so với trước. Ngoài ra, lãi suất cho vay ưu đãi với cá nhân mua NOXH giảm từ 6,6% xuống còn 5,4%...
Mới đây nhất, ngày 25/10, chủ đầu tư khu NOXH tại xã Uy Nỗ, huyện Đông Anh (nay là xã Đông Anh) tiếp nhận hồ sơ mua NOXH. 8h30 mới làm việc nhưng từ đêm hôm trước, hàng chục người đã đổ về khu vực dự án và xếp hàng dài chờ xếp số với hy vọng mua được căn hộ giá gần 21 triệu đồng/m2 tại đây.
Khu NOXH này khởi công từ cuối năm ngoái, với quy mô hơn 1,5ha, gồm 4 khối nhà cao 9 tầng, 1 tầng hầm và 1 tum. Theo thông báo của Sở Xây dựng Hà Nội, tổng căn hộ để bán tại dự án là 419 và 47 căn cho thuê mua. Giá bán dự kiến 20,6 triệu đồng/m2, tương đương một căn từ 824 triệu đồng đến hơn 1,5 tỷ đồng.
Dù điều kiện mua NOXH đã được “nới” rộng hơn song hầu hết người có nhu cầu mua NOXH cho biết, mua NOXH vẫn rất khó khăn. Xếp hàng chờ nộp hồ sơ, tìm đủ loại giấy tờ, để hoàn thiện được bộ hồ sơ cũng vô cùng nan giải.
Anh Nguyễn Khánh (quê ở Nghệ An) đang thuê trọ ở Định Công (Hà Nội) ngậm ngùi chia sẻ: Đọc các yêu cầu hồ sơ mà thấy hoảng, để chuẩn bị được đúng các loại hồ sơ mất rất nhiều thời gian và công sức. “Tôi là lao động tự do nên đang vào các hội nhóm hỏi xem xin xác nhận thu nhập ra sao mà vẫn chưa đâu vào đâu” – anh Khánh nói.
Một số người dân cũng cho biết, dù hoàn cảnh đáp ứng đủ yêu cầu để có thể mua được NOXH nhưng khi tiếp cận với mê hồn trận giấy tờ rất dễ rơi vào tình trạng chán nản, nhiều người dù cố nhưng cũng không kịp hoàn thiện hồ sơ đúng hạn.
Theo đó, để mua NOXH, người dân phải thuộc nhóm đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ mua NOXH và đáp ứng các yêu cầu đi kèm phải hoàn thiện đến gần chục loại giấy tờ: Đơn đăng ký mua, thuê, thuê mua NOXH; Giấy xác nhận đối tượng; Giấy xác nhận điều kiện nhà ở; Giấy xác nhận điều kiện thu nhập; Giấy đăng ký kết hôn/Xác nhận tình trạng hôn nhân; Giấy xác nhận tham gia bảo hiểm xã hội; Giấy xác nhận thông tin cư trú; Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân/Hộ chiếu...
Do vậy, hầu hết các ý kiến bày tỏ mong muốn cơ quan quản lý cần sớm tháo gỡ thủ tục hành chính.
Cần thiết đơn giản hoá các thủ tục
Ông Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS) cho biết việc gỡ bỏ những nút thắt về quỹ đất, cơ chế, quản lý vẫn là yếu tố then chốt, nhằm bảo đảm mục tiêu an sinh và đáp ứng nhu cầu thực của hàng triệu người dân.
Ông Đính kiến nghị cơ quan quản lý giao đơn vị nghiên cứu độc lập khảo sát nhu cầu để tránh lệch pha cung - cầu, đồng thời điều chỉnh cơ chế quản lý linh hoạt, vừa minh bạch xét duyệt, vừa giúp chủ đầu tư tiếp cận đúng người có nhu cầu. Đặc biệt, lãnh đạo địa phương nào chậm thực hiện phát triển NOXH phải chịu trách nhiệm. Các địa phương cũng cần rà soát dự án thương mại từ 2 ha trở lên để làm rõ nghĩa vụ quỹ đất 20% cho NOXH của chủ đầu tư.
Thực tế, từ đầu năm đến nay, Chính phủ liên tục tháo gỡ chính sách về phát triển NOXH, nới lỏng các quy định về điều kiện thụ hưởng nhằm tăng khả năng tiếp cận cho người dân. Một số cơ chế đặc thù phát triển loại nhà này được đưa ra giúp giảm thủ tục hành chính, tháo gỡ nhiều vướng mắc cho chủ đầu tư như họ được tự quyết giá bán, thuê mua dựa trên phương pháp xác định giá và lợi nhuận định mức...
Tại cuộc họp về các giải pháp phát triển NOXH ngày 24/10 vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu các bộ ngành, địa phương, doanh nghiệp đóng góp ý kiến, xây dựng nghị quyết này.
Thủ tướng lưu ý Nghị quyết phải đưa ra cơ chế, chính sách thông thoáng, thuận lợi nhất cho các chủ thể liên quan, bảo đảm triển khai nhanh, bền vững với tư duy, cách làm mới. Trong đó, chính sách về NOXH phải thuận lợi nhất cho người mua, bảo đảm công khai, minh bạch, ứng dụng công nghệ, số hóa quy trình; Không để xảy ra tình trạng người dân phải “chạy vạy, chen chúc” mới được mua NOXH, gây tiêu cực và méo mó chính sách.
Yêu cầu của Thủ tướng được đưa ra trong bối cảnh gần đây, tại nhiều địa phương, khi mở bán dự án NOXH, hàng trăm người dân phải xếp hàng từ đêm để chờ nộp hồ sơ. Có nơi, cảnh chen lấn đăng ký đã diễn ra, cho thấy nhu cầu thực tế lớn nhưng nguồn cung hạn chế. Nhiều trường hợp người lao động, công nhân có thu nhập thấp - đúng đối tượng thụ hưởng lại khó tiếp cận vì thủ tục phức tạp, quy trình xét duyệt kéo dài, trong khi một số không thuộc diện ưu tiên vẫn tìm cách “lách” để được mua.
