Nhiều năm qua, cứ tới đợt tuyển sinh, các trường trung cấp, cao đẳng dạy nghề lại gặp muôn vàn khó khăn. Kể cả khi các trường tìm tòi những hướng đi mới, ví dụ như mở những ngành nghề có nhu cầu lao động cao… Đặc biệt, kỳ tuyển sinh năm 2020 này, các trường ĐH được trao thêm quyền, tiến tới tự chủ trong tuyển sinh thì các trường nghề lại càng khó khăn hơn.
Hiện nay, hầu hết các thí sinh chỉ sau khi không tìm được cánh cửa vào một trường ĐH nào đó mới bắt đầu nghĩ tới việc học cao đẳng, trung cấp nghề. Trong khi đó, nhiều trường ĐH có chính sách tuyển sinh rất dễ dàng. Thậm chí chỉ cần thí sinh nộp hồ sơ (sau khi đậu tốt nghiệp THPT) là có thể vào ĐH.
Thế nên, rất ít trường nghề có thể cạnh tranh tuyển sinh với các trường ĐH. Một hiệu trưởng trường trung cấp dạy nghề ở TPHCM cho biết, mấy năm gần đây dù được cơ quan quản lý phân luồng bằng cách cho phép trường nghề tuyển sinh từ bậc THCS (tốt nghiệp THCS) và có thể liên thông lên ĐH sau khi học nghề nhưng tình trạng tuyển sinh của trường nghề cũng không có nhiều thay đổi.
Thực tế cho thấy tỷ lệ thí sinh tốt nghiệp THCS (lớp 9) đi học nghề và đi làm không cao, không như dự tính của cơ quan quản lý. Có nhiều nguyên nhân, nhưng chủ yếu là độ tuổi tốt nghiệp THCS (15 tuổi) chưa thực sự thích hợp để đi học nghề. Hầu hết thí sinh vẫn tiếp tục học THPT sau đó mới bắt đầu có lựa chọn nghề nghiệp. Thế nhưng, khi tốt nghiệp THPT thì việc cạnh tranh giữa các trường nghề và trường ĐH lại không công bằng. Nhiều trường nghề từng kiến nghị cơ quan quản lý có biện pháp phân luồng ở thời điểm này, thay vì thời điểm thí sinh mới tốt nghiệp THCS.
Tình trạng sinh viên trường ĐH thất nghiệp nhiều và thiếu lao động nghề có trình độ đã tồn tại nhiều năm và gây mất cân bằng cơ cấu lao động và một số hệ luỵ xấu cho xã hội. Để giải quyết tận gốc vấn đề này, không có cách gì khác là đẩy mạnh việc dạy nghề và hạn chế chỉ tiêu ngành nghề đào tạo ở các trường ĐH. Thế nhưng, nhiều năm qua, chỉ tiêu đào tạo bậc ĐH vẫn không giảm trong khi tỷ lệ thất nghiệp của sinh viên bậc ĐH vẫn cao. Hậu quả là các trường nghề dù muốn tuyển sinh và nhu cầu thực tế luôn ở mức cao nhưng lại gặp khó khăn thu hút thí sinh.