Giữ thương hiệu, giữ thị trường

Chế biến gỗ là thế mạnh của Việt Nam. Tuy nhiên cần thận trọng đối với xuất khẩu để tránh những “cuộc chiến pháp lý” như từng xảy ra đối với một số mặt hàng khác.

Ông Ngô Sỹ Hoài cho biết, gỗ là sản phẩm liên quan đến yếu tố môi trường, phát thải khí nhà kính… Vì thế, nhiều nước, đặc biệt khu vực EU hay Hoa Kỳ đều có hàng rào kỹ thuật, nhiều quy định để có thể tăng cường quản lý rừng bền vững. Điều này là lẽ đương nhiên song cũng gây không ít khó khăn cho các DN nước ta.

“Chúng tôi cũng đã thường xuyên liên hệ với tham tán, đại diện thương mại của ta ở các nước để làm sao hàng gỗ xuất khẩu sang các thị trường không gặp những trục trặc, bất trắc. Cho đến nay, tình hình tương đối sáng sủa, ngành gỗ của chúng ta chưa gặp một trở ngại nào, vụ kiện cáo nào, vẫn tăng trưởng đều đặn nhưng chúng tôi vẫn thường xuyên nhắc nhở các DN xuất khẩu phải rất thận trọng, làm sao để giữ được hình ảnh, thương hiệu gỗ của Việt Nam trên thế giới, vì Việt Nam đã và đang là một trong những quốc gia hàng đầu về xuất khẩu đồ gỗ”- theo ông Hoài.

PV: Việt Nam và EU đang đàm phán hiệp định thương mại về gỗ và sẽ ký kết tháng 6 tới. Ông có thể nêu những tác động của các Hiệp định này đối với ngành chế biến và xuất khẩu gỗ sau khi các Hiệp định có hiệu lực?

Ông Ngô Sỹ Hoài: Chính phủ Việt Nam và EU đang hối thúc các bộ ngành liên quan của hai bên sớm hoàn tất việc đàm phán ký kết Hiệp định đối tác tự nguyện (VPA) để tiến đến việc chúng ta sẽ tự quản trị trong lĩnh vực cấp phép, xuất khẩu đồ gỗ vào thị trường EU. Đây là câu chuyện rất nghiêm túc, cả hai bên rất thận trọng cho nên quá trình đàm phán đã diễn ra trong 3,4 năm qua.

Chúng tôi cũng nghĩ đây là cơ hội để chúng ta tăng cường công tác quản lý gỗ, bên cạnh đó có thể tăng cường việc theo dõi giám sát chuỗi hành trình của sản phẩm gỗ. Như chúng ta biết, đồ mộc sản xuất từ nguyên liệu gỗ, mà chúng ta đang nhập khẩu gỗ từ 30 quốc gia trên thế giới và đôi khi cũng rất khó khăn trong việc giám sát được hành trình của gỗ làm thế nào đảm bảo gỗ đưa vào chế biến và tái xuất khẩu đồ mộc của ta sang thế giới: phải là gỗ hợp pháp, phải là gỗ không gây phương hại đến quản lý rừng, đến môi trường.

Tôi đánh giá rằng, việc chúng ta sẽ ký kết VPA dự kiến diễn ra trong tháng 6 tới, vừa là cơ hội nhưng cũng là thách thức đối với lĩnh vực chế biến và xuất khẩu gỗ của Việt Nam. Một mặt chúng ta sẽ chủ động trong việc cấp phép, thực hiện quốc gia tự chủ trong cấp phép để đồ mộc của ta có nhiều thuận lợi hơn khi bước chân vào các thị trường lớn ở châu Âu.

Nhưng mặt khác nó cũng đặt ra rất nhiều vấn đề cho các cơ quan quản lý nhà nước cũng như các DN của chúng ta vì chúng ta vẫn rất bỡ ngỡ. Trên thế giới chưa có nhiều nước thực hiện VPA. Có một số nước cũng ký kết cách đây vài năm nhưng cho đến nay vẫn chưa thực hiện được.

Do đó bước đầu sẽ gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, tôi vẫn cho rằng, VPA nhất định sẽ góp phần để đồ gỗ của Việt Nam được xuất khẩu, tiêu thụ tại các thị trường của EU và sẽ làm cho người tiêu dùng ở EU yên tâm hơn trong việc mua các sản phẩm gỗ được chế biến có xuất xứ tại Việt Nam.

Một trong những quan ngại lớn nhất từ phía EU là kiểm soát chất lượng gỗ từ Việt Nam. Với góc độ là một chuyên gia, ông có khuyến cáo gì đối với các DN Việt Nam trước những quan ngại này?

- EU cũng như các cơ quan quản lý của ta đều quan ngại việc này. Vì khối lượng công việc sẽ rất lớn, rất nhiều DN cần đến giấy phép, rất nhiều lô hàng phải kiểm tra, giám sát trước khi được chuyển sang EU. Tôi thì không e ngại lắm về điều này vì thực sự cơ quan quản lý, các DN của ta đã và đang rất quyết tâm trong việc làm thế nào để giữ được hình ảnh, thương hiệu đồ gỗ của Việt Nam cũng như giữ thị trường và thực tế đã cho thấy, kể cả với Hoa Kỳ, một thị trường rất khó khăn, có đạo luật Lacey quy định rất nghiêm ngặt về việc nhập khẩu tiêu thụ các sản phẩm có xuất xứ từ động thực vật vào nước Mỹ nhưng đến nay, sau 5, 6 năm thực hiện đạo luật này thì các sản phẩm đồ gỗ xuất khẩu của ta chưa gặp phải trục trặc nào.

Sản phẩm đồ gỗ xuất khẩu của ta vẫn được đánh giá tốt và vẫn tăng trưởng đều đặn hàng năm vào Hoa Kỳ. Từ đó, tôi hoàn toàn tin tưởng rằng, xuất khẩu đồ gỗ Việt Nam vào thị trường EU trong thời gian tới cũng sẽ gặp những thuận lợi và tăng trưởng tốt.

Hiện nay, Việt Nam chưa có hàng rào kỹ thuật nào cũng như hệ thống kiểm định cũng chưa tốt. Điều đó sẽ ảnh hưởng thế nào đến việc đưa sản phẩm gỗ của Việt Nam ra thị trường thế giới, thưa ông?

- Tất nhiên cùng với việc ký kết PPA chúng ta sẽ phải có những bước đệm, sẽ phải hình thành hệ thống theo dõi xuất xứ của gỗ, chúng ta sẽ phải hoàn chỉnh định nghĩa về gỗ và phải hình thành các cơ quan có liên quan của Chính phủ, có sự tham gia của cộng đồng DN để đảm bảo việc chúng ta cấp phép xuất khẩu gỗ sẽ ó thể chiếm được lòng tin của thị trường EU. Tôi tin rằng, chúng ta sẽ vượt qua các quy định khắt khe nhất và sẽ làm tốt được việc này.

Trở lại những khó khăn vướng mắc của việc sản xuất và xuất khẩu gỗ, theo ông, các DN cần làm gì?

- Chúng ta đang sử dụng 2 nguồn nguyên liệu chính: Thứ nhất là nhập khẩu gỗ nguyên liệu từ 30 nước trên thế giới và thứ hai là nguồn nguyên liệu trong nước. Chúng ta sẽ phải siết chặt hơn việc kiểm soát nguồn nguyên liệu nhập khẩu, theo dõi chặt hơn đường đi của gỗ, yêu cầu các nhà cung cấp gỗ nguyên liệu phải có đầy đủ xuất xứ hợp pháp mới cho phép nhập khẩu.

Còn đối với nguồn khai thác trong nước, Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các bộ, ngành liên quan cũng đang vào cuộc mạnh mẽ xúc tiến xây dựng chứng chỉ rừng. Làm sao toàn bộ gỗ khai thác trong nước đều được khai thác từ các khu rừng đã đạt chứng chỉ. Như vậy, chúng ta sẽ tránh được rủi ro sử dụng gỗ bất hợp pháp, gỗ không có xuất xứ rõ ràng.

Trân trọng cảm ơn ông!