Gỏi tỏi Lý Sơn

Người dân Lý Sơn không nhổ hết tỏi đực một lần mà chừa chúng lại trên ruộng cát, nhổ ít một về làm gỏi. Nhổ tỏi về cắt bỏ rễ và phần lá ngọn. Dùng dao cắt thân thành từng đoạn rồi chẻ ra làm hai làm ba. Cho tỏi vào thau nước lạnh ngâm khoảng 10 phút cho sạch mủ, ngâm xong bắc lên bếp luộc vừa chín tới, vớt ra rổ để nguội và ráo nước. Luộc để khử đi mùi nồng của tỏi. Nhưng nếu luộc chín quá, tỏi sẽ bị bở, không làm gỏi được.

Vị bùi của bánh quyện cùng vị thơm nồng của tỏi, thanh mát của các loại rau thơm tạo thành món ăn ngon, có giá trị dinh dưỡng giúp cơ thể khỏe mạnh hơn trong những ngày nắng nóng.

Người Lý Sơn thường ăn gỏi tỏi với bánh tráng nướng. Bánh tráng phải là bánh tráng dày. Bẻ từng miếng bánh tráng xúc gỏi tỏi chấm nước mắm cay. Vị béo của bánh tráng quyện cùng vị thơm nồng nồng của tỏi không gì ngon bằng.

Những người đi biển đánh cá về thường nhậu đế (rượu) với gỏi tỏi để giải mỏi. Dãi nắng dầm mưa về, người dân Lý Sơn cũng ăn gỏi tỏi cho khỏe người.

Theo người dân Lý Sơn, món gỏi tỏi ngon là món gỏi được làm từ cây tỏi đực (cây tỏi không sinh củ, thân và lá rất tốt), ớt, ngò, đậu phộng rang, rau thơm, bánh tráng nướng. Nước sốt, dùng nước cốt dừa nấu sôi với chuối và cà chua xắt nhuyễn. Hòa chút bột năng cho nước sánh nhuyễn, thêm chút đậu phộng rang giã nhỏ và nêm gia vị cho vừa ăn.

Khi chế biến, phải rửa cây tỏi, cắt bỏ phần lá và rễ. Phần thân cắt làm đôi và ba, cho vào nồi hấp chín rồi chẻ phần thân tỏi làm ba hoặc tư. Phi thơm hành tím với dầu ăn. Đậu phộng rang vàng giã nát thêm chút đường, bột ngọt, nước mắm, ớt xắt nhuyễn, trộn chung với phần tỏi đã hấp chín. Thêm hành tím phi vàng lên trên, trộn đều tỏi và các gia vị nêm vừa ăn. Khi ăn, người Lý Sơn ăn kèm chén nước sốt, bánh tráng nướng và rau thơm. Họ dùng bánh tráng xúc gỏi và chấm thêm nước sốt.

Ngoài món gỏi tỏi nói trên, người dân nơi đây còn có nhiều món ăn ngon khác được chế biến từ tỏi. Ví dụ như món tỏi non xào. Cách chế biến tỏi non Lý Sơn xào đơn giản, chỉ cần bỏ rễ và phần ngọn của cây tỏi non, giữ lại phần củ và thân liền kề, với chiều dài từ 7-10 cm. Rửa sạch và chẻ cây tỏi làm đôi hoặc làm tư. Sau khi khử dầu thì bỏ vào trộn chừng 3-5 phút, rồi nêm nếm và thưởng thức. Nếu xào tỏi non với thịt bò thì sẽ ngon hơn.