Sáng 2/5, Lễ hội Gióng (Gia Lâm, Hà Nội) chính thức khai mạc. Theo dự kiến, lễ khai mạc sẽ bao gồm cả chương trình khánh thành dự án tu bổ tôn tạo Khu di tích quốc gia đặc biệt Phù Đổng. Tuy nhiên, do dự án chưa được nghiệm thu nên chỉ ít ngày trước khi diễn ra lễ hội, Sở VHTT đã có công văn yêu cầu ngừng nội dung “khánh thành”.
Đền Gióng Phù Đổng, Gia Lâm, Hà Nội.
Theo đó, tại Công văn số 1446/SVH&TT- QLDT, ông Trương Minh Tiến, Phó Giám đốc Sở VHTT Hà Nội đã yêu cầu huyện Gia Lâm dừng nội dung “Khánh thành dự án tu bổ, tôn tạo Khu di tích quốc gia đặc biệt Phù Đổng” tại buổi khai mạc Lễ hội Gióng năm 2017 vào ngày 2/5 để thực hiện việc nghiệm thu, bàn giao dự án theo quy định.
Công văn nêu rõ: Do dự án tu bổ, tôn tạo khu di tích lịch sử đền Phù Đổng chưa thực hiện việc nghiệm thu bàn giao công trình theo quy định tại Điều 15 Quy chế quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh trên địa bàn TP. Hà Nội. Sở VHTT Hà Nội yêu cầu huyện Gia Lâm chỉ đạo BTC hội Gióng nghiêm túc thực hiện chỉ đạo của Sở.
Trước đó, từ ngày 26/4, BTC Hội Gióng 2017 đã phát đi giấy mời Khai mạc Lễ hội Gióng và khánh thành dự án tu bổ, tôn tạo Khu di tích quốc gia đặc biệt Phù Đổng (diễn ra ngày 2-5). Tuy nhiên, đầu tháng 4 vừa qua, dự án tu bổ, tôn tạo Khu di tích quốc gia đặc biệt Phù Đổng đã gặp phản ứng mạnh của dư luận về việc sử dụng màu sơn sặc sỡ và sai với nguyên gốc.
Đặc biệt, 2 mảng chạm để mộc, có niên đại thế kỷ XVII tại đền Phù Đổng cũng bị phủ sơn và gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới giá trị ban đầu. Khi đó, Sở VHTT Hà Nội đã yêu cầu dự án sớm lấy ý kiến các nhà chuyên môn để lên kế hoạch khắc phục sai sót tại 2 mảng chạm này. Đồng thời Sở cũng đề nghị huyện Gia Lâm tăng cường công tác kiểm tra, giám sát chất lượng tu bổ của các gói thầu đang thực hiện nhằm bảo đảm chất lượng, kỹ thuật, mỹ thuật của công trình; thực hiện việc nghiệm thu theo quy định tại Điều 15 Quy chế Quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh trên địa bàn TP. Hà Nội.
Dự án tu bổ, tôn tạo cụm di tích quốc gia đặc biệt đền Phù Đổng do UBND huyện Gia Lâm làm chủ đầu tư gồm các hạng mục: Đình Hạ Mã, cụm đền Thượng (gồm thủy đình, giếng gạch, kè ao sau đền), chùa Kiến Sơ (gồm tam quan, kè ao), cụm đền Hạ (gồm nhà Mẫu, nhà từ đền, kè ao trước đền), Miếu Ban (gồm cổng miếu Ban, miếu Ban, kè ao miếu Ban), sơn thếp (gồm đền Thượng, đền Hạ, Miếu Ban) và hạ tầng, hệ thống chiếu sáng trong và ngoài nhà, phòng cháy chữa cháy. Tuy nhiên, trong quá trình tu bổ, việc sơn thếp hai bức chạm nghệ thuật chạm khắc thế kỷ XVII-XVIII hai bên bậu cửa và chấn song cửa sổ đã sơn đỏ, thếp vàng, không được UBND huyện Gia Lâm phê duyệt tại Quyết định số 756/QĐ-UBND ngày 14/4/2014.
Ngay sau nhận được thông tin, Ban Quản lý di tích danh thắng Hà Nội đã phối hợp với Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Gia Lâm, UBND xã Phù Đổng kiểm tra tại di tích. Bà Nguyễn Thị Hòa, Trưởng ban Quản lý di tích danh thắng Hà Nội khẳng định: Đền Phù Đổng là di tích quốc gia đặc biệt nên việc tu bổ phải được phép của các cơ quan chức năng và thực hiện phải đúng quy trình.
Tại thời điểm kiểm tra, di tích đền Thượng (nằm trong cụm di tích quốc gia đặc biệt đền Phù Đổng) đang được hoàn thiện việc sơn thếp cột, vì kèo nhà tiền tế, hậu cung. Song tại các chân cột, vị trí tiếp giáp các cấu kiện khác hình thức sơn không đều, chưa kín mặt gỗ, tạo sự nham nhở, không đảm bảo về mỹ thuật. Hai bức chạm nghệ thuật chạm khắc thế kỷ XVII-XVIII hai bên bậu cửa và chấn song cửa sổ đã sơn đỏ, thếp vàng, không giữ được màu sắc như màu sắc được ghi nhận tại hồ sơ xếp hạng di tích.
Theo Sở VHTT Hà Nội, trước khi diễn ra lễ hội Gióng, huyện Gia Lâm cũng đã có văn bản báo cáo Sở, xác nhận việc sơn thếp ở đền Thượng vẫn đang trong quá trình tu bổ, chưa được nghiệm thu và bàn giao. Trong khi địa phương còn chưa tổ chức được hội nghị xin ý kiến các nhà quản lý, các nhà khoa học, các nhà chuyên môn về việc khắc phục những sai sót trong quá trình tu bổ (theo dự kiến là trước ngày 30/4), thì ngày 26/4 BTC Hội Gióng đã phát đi giấy mời với nội dung: “Khai mạc lễ hội Gióng và khánh thành dự án tu bổ, tôn tạo khu di tích quốc gia đặc biệt Phù Đổng”. Do đó, việc yêu cầu dừng nội dung “khánh thành dự án tu bổ…” cũng thể hiện quyết tâm siết quản lý tu bổ di tích, danh thắng trên địa bàn thành phố của nhà chức trách.