Hạn chế việc ‘cho không’ trong xây dựng chính sách cho đồng bào dân tộc thiểu số

Đoàn Chủ tịch chủ trì Hội thảo.

Ngày 8/8, tại Hà Nội, Ban Chỉ đạo Trung ương tổng kết Nghị quyết 24 và Chỉ thị 45 tổ chức Hội thảo công tác thể chế và kết quả phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Dự Hội thảo có bà Trương Thị Mai, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Dân vận Trung ương, Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương tổng kết Nghị quyết 24 và Chỉ thị 45; ông Hà Ngọc Chiến, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội; ông Đỗ Văn Chiến, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; ông Hầu A Lềnh - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam, đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương.

Đảm bảo nguồn lực hỗ trợ cho vùng DTTS

Thông tin về kết quả thực hiện chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) giai đoạn 2003 - 2018, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Uỷ ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến cho biết, sau quá trình đầu tư hỗ trợ phát triển toàn diện, vùng DTTS và miền núi đă đạt được kết quả quan trọng. Đời sống vật chất của đồng bào các DTTS được nâng lên rõ rệt.

Tuy nhiên ông Chiến cũng chỉ ra thực tế, hiện nay đồng bào các DTTS vùng DTTS đang đứng trước “nguy cơ” tụt hậu ngày càng xa hơn so với sự phát triển chung của đất nước. Mặc dù tỷ lệ nghèo cả nước nói chung và của vùng DTTS nói riêng được giảm dần qua các năm nhưng khoảng cách chênh lệch, cũng như mức sống giữa các dân tộc ngày càng doãng ra. Vùng DTTS đã, đang và tiếp tục là “lõi nghèo của cả nước”. Tình trạng hộ nghèo và cận nghèo ở vùng DTTS và miền núi, nhất là tình trạng nghèo của người DTTS vẫn đang là một trong những thách thức lớn nhất hiện nay. Tính đến cuối năm 2018, hộ nghèo là người DTTS còn 720.731 chiếm 55,27% tổng số hộ nghèo cả nước, thậm chí vẫn còn nhiều nhóm DTTS có tỷ lệ hộ nghèo trên 40%.

Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai phát biểu tại Hội thảo.

Đến nay đồng bào các DTTS tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản đang ở mức rất thấp so với bình quân chung cả nước, vẫn còn 21% người DTTS trên 15 tuổi chưa đọc thông viết thạo tiếng Việt; tỷ lệ sử dụng thẻ bảo hiểm y tế của người DTTS chỉ đạt 44,8%. Tỷ lệ người không còn mặc trang phục dân tộc, không biết nói tiếng dân tộc của mình ngày càng tăng…

Nêu ra những giải pháp để vùng đồng bào DTTS giảm nghèo bền vững, các ý kiến tại Hội thảo cho rằng Nhà nước cần xây dựng những chính sách cụ thể cho vùng DTTS và miền núi, tránh chồng chéo, lãng phí.

Từ thực tiễn của địa phương, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên Lò Văn Tiến cho rằng: Đối với các tỉnh miền núi, thế mạnh chính là từ lĩnh vực lâm nghiệp. Do đó trong việc xây dựng chính sách làm sao để bà con dân tộc sống được từ rừng. Tuy nhiên trong xây dựng chính sách phải hạn chế việc “cho không” mà nên ưu tiên việc cho vay, hỗ trợ để tránh tình trạng hộ nào cũng muốn là hộ nghèo để được hưởng chính sách.

Cùng quan điểm này, ông Đặng Huy Hậu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh cho rằng bên cạnh việc dành nguồn lực đầu tư về hạ tầng cho vùng đồng bào DTTS và miền núi phải giải được bài toán thu nhập cho người dân. Chính vì vậy thời gian tới, theo ông Hậu, Trung ương cần tiếp tục đầu tư các nguồn lực hỗ trợ phát triển sản xuất, thay đổi để tập quán của người dân vùng DTTS. Đặc biệt việc xây dựng cơ chế hỗ trợ ở vùng DTTS và miền núi phải hướng tới xóa bỏ được tư tưởng tự ti, ỷ lại, tạo động lực, khuyến khích đồng bào tích cực phát triển sản xuất, chủ động vươn lên.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Uỷ ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến phát biểu tại Hội thảo.

Nguyên Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Ksor Phước cho rằng, để giúp các đồng bào DTTS thoát nghèo rất cần vai tṛò "bà đỡ" của Nhà nước và doanh nghiệp tham gia vào quá trình sản xuất và tiêu thụ. Đặc biệt phải đẩy mạnh việc đưa khoa học công nghệ vào sản xuất, nhân rộng các mô hình HTX kiểu mới, kinh tế trang trại để thúc đẩy sản xuất nông nghiệp theo hướng hiện đại hóa, từng bước đưa đồng bào DTTS hội nhập vào sự phát triển chung của cả nước.

Ông Hầu A Lềnh, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam kiến nghị, phải rà soát đánh giá thực chất, để từ đó có những điểm đột phá trong hệ thống chính sách, pháp luật về công tác dân tộc, vùng DTTS và miền núi. Việc xây dựng, ban hành hệ thống cơ chế, chính sách phải tạo động lực cho phát triển kinh tế - xã hội hướng tới tăng thu nhập, ổn định đời sống, thu hẹp khoảng cách về mức sống giữa các dân tộc, vùng miền.

Trong thời gian tới, Đảng, Nhà nước cần tiếp tục đảm bảo nguồn lực hỗ trợ vùng DTTS và miền núi, tránh tình trạng chính sách nhiều nhưng do nhiều đầu mối quản lý, không rõ trách nhiệm nên hiệu quả thấp không đạt mục tiêu đề ra, ông Hầu A Lềnh nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam Hầu A Lềnh phát biểu tại Hội thảo.

Thực hiện đồng bộ các giải pháp giảm nghèo nhanh, bền vững

Kết luận cuộc hội thảo, Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai khẳng định: Công tác dân tộc, thực hiện chính sách dân tộc là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, các cấp, các ngành và hệ thống chính trị; mang tính chiến lược cơ bản, thực hiện thường xuyên, lâu dài vì sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh.

Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai khẳng định, Đảng Nhà nước tiếp tục thực hiện chủ trương, chính sách bảo đảm các dân tộc bình đẳng, tôn trọng, đoàn kết, giải quyết hài hòa giữa các dân tộc, giúp nhau cùng phát triển. Tạo đột phá trong phát triển toàn diện kinh tế - xã hội vùng DTTS và miền núi dựa trên tiềm năng, lợi thế so sánh của vùng, thích ứng với biến đổi khí hậu, gắn với bảo vệ môi trường và xây dựng nông thôn mới.

Cùng với đó, thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm giảm nghèo nhanh, bền vững, cải thiện rõ rệt đời sống của nhân dân. Tập trung thu hẹp khoảng cách về mức sống giữa các dân tộc, vùng miền; giảm dần, tiến tới không còn địa bàn và đối tượng đặc biệt khó khăn. Gia tăng đầu tư nguồn lực của nhà nước và nguồn lực xã hội khác để xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, nhất là đường giao thông liên vùng, kết nối với các vùng phát triển.

Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai cũng nhấn mạnh tới việc phải tiếp tục đẩy mạnh phát triển giáo dục, đào tạo, y tế, văn hóa, xã hội; nâng cao mức tiếp cận và hưởng thụ các dịch vụ xã hội cơ bản cho đồng bào; từng bước hạn chế, xóa bỏ các hủ tục, tập quán lạc hậu đi đôi với giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của các dân tộc. Chú trọng phát triển nguồn lực, đặc biệt là người DTTS. Tập trung xây dựng hệ thống chính trị cơ sở vững mạnh, củng cố tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc. Giữ gìn an ninh chính trị, trật tư an toàn xã hội, chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia.

Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam Hầu A Lềnh và các đại biểu tham dự Hội thảo.

Ông Lù Văn Que phát biểu tại Hội thảo.

Bà Resachbha FitzGerld, Phó Ban phát triển, Đại sứ quán Ireland tại Việt Nam phát biểu tại Hội thảo.

Quang cảnh Hội thảo.