Hậu covid-19, nỗ lực để vượt qua - Bài 1: Những di chứng hậu Covid-19

Ghi nhận thực tế cho thấy, nhiều người sau khi mắc Covid-19 và khỏi bệnh, đã mắc phải môt số triệu chứng như mất tập trung, khó ngủ kéo dài, ho dai dẳng, đau ngực… BS Nguyễn Trung Cấp - Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương cho biết, đa số bệnh nhân Covid-19 có ít nhất một vấn đề về hậu Covid-19, dù giai đoạn dương tính với SARS-CoV-2 họ mắc bệnh ở mức độ nặng hay nhẹ.

Mọi lứa tuổi đều ảnh hưởng

Chị Phạm Thu Hoài, 47 tuổi - nhân viên ngân hàng (Cầu Giấy, Hà Nội) mắc Covid-19 vào giữa tháng 1/2022 vừa qua. Sau khi khỏi bệnh, dù rất quan tâm tới việc chăm sóc sức khỏe, nhưng hơn 2 tháng qua chị luôn bị những cơn chóng mặt kéo dài, có lúc đi không vững, thậm chí ngã trong nhà vệ sinh. Đi kèm với đó là triệu chứng khó thở và những cơn ho dai dẳng.

Chị Hoài cho biết do công việc rất bận rộn nên dù nhiều người khuyên đi khám hậu Covid-19 tại một số địa chỉ như Bệnh viện Đa khoa Đức Giang, Bệnh viện Bạch Mai,... song chị vẫn còn chần chừ. Hiện tại, theo giới thiệu của bạn bè, người quen chị Hoài đang tiếp tục dùng một số thực phẩm chức năng và thuốc ho để hy vọng sớm bình phục sức khỏe.

Còn anh Đinh Xuân Trung, 38 tuổi, giáo viên Trường THCS tại Hoài Đức (Hà Nội) mắc Covid-19 và đã khỏi 1 tháng nay. Song theo chia sẻ, giờ đây anh rất hay quên và thường xuyên đau cơ, khớp, bả vai… dù trước đó anh không hề có những triệu chứng này. Anh Trung hy vọng, nếu kiên trì tập luyện hàng ngày, những triệu chứng vừa kể trên sẽ thuyên giảm trong một vài tuần tới. Tuy nhiên, từ kinh nghiệm của bản thân mình, anh Trung khuyên mọi người không nên chủ quan khi mắc Covid-19 dù là chủng nào.

Những người cao tuổi và phụ nữ trung niên mắc Covid-19 chia sẻ, họ đều có chung một số triệu chứng như mất ngủ triền miên, tóc rụng nhiều, tim đập nhanh, thiếu máu lên não, hay quên…

Còn ở trẻ em đã mắc Covid-19 và khỏi bệnh, ít hoặc không xuất hiện những triệu chứng này. Cháu Nguyễn Hoàng Hải, 11 tuổi, học sinh THCS tại KĐT Linh Đàm (Hà Nội) cho hay, cháu chưa tiêm phòng Covid-19, bị mắc Covid-19 và đã khỏi bệnh hơn 10 ngày nay. Khi mắc bệnh cháu sốt cao 2 ngày, ho và buồn nôn. Sau đó, sang ngày thứ 3 thì các triệu chứng giảm. Hiện nay cháu cảm thấy sức khỏe đã tốt hơn, vẫn học trực tuyến bình thường như các bạn. Theo Hải, lớp học của cháu cũng có 3-4 bạn mắc Covid-19 cùng thời điểm, nhưng các bạn đều đã khỏe trở lại, không ai phàn nàn gì về những triệu chứng khác.

Thực tế từ các phòng khám hậu Covid-19 cho thấy trẻ thường ít có các triệu chứng hậu Covid-19 hơn người trưởng thành. Thậm chí, nhiều trẻ em đến khám chỉ vì bố mẹ lo lắng. PGS.TS Trần Minh Điển - Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, tại Việt Nam, thống kê công bố trước đó cho thấy tỷ lệ nhiễm SARS-CoV-2 ở trẻ dưới 18 tuổi là 19,2%, tương đương khoảng hơn 490.000 trẻ. Hầu hết các trẻ mắc Covid-19 đều nhẹ và phục hồi nhanh hơn người lớn.

Tuy nhiên, những quan sát gần đây cho thấy, một số ít trẻ vẫn bị tình trạng hậu Covid-19 từ nhẹ đến nặng, nhất là Hội chứng viêm đa hệ thống (MIS-C) - rất hiếm gặp.

Theo ông Điển, đa phần, tình trạng hậu Covid-19 ở trẻ không đáng ngại. Khi trẻ đã khỏi bệnh, nếu vẫn có những triệu chứng như khó thở, ho kéo dài, rối loạn tiêu hóa… gia đình nên đưa trẻ đi khám để được tư vấn, điều trị kịp thời thì diễn tiến thường thuận lợi, trẻ phục hồi tốt.

Nguyên nhân nào gây ra hậu Covid-19?

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đa số người bệnh hồi phục hoàn toàn sau khi mắc Covid-19, nhưng có khoảng từ 10 đến 20% bị ảnh hưởng lâu dài, biểu hiện ở mức độ khác nhau từ nhẹ đến nặng được gọi là tình trạng hậu Covid-19.

Thời điểm hiện tại, hậu Covid-19 là vấn đề sức khỏe được nhiều người quan tâm, lo lắng, nhất là các những bệnh nhân vừa trải qua thời gian mắc bệnh. Tại nước ta, hậu Covid-19 nổi lên là vấn đề đáng được quan tâm từ đợt dịch ở TP Hồ Chí Minh và các tỉnh, thành phố phía Nam trong năm 2021. Hiện nay, nhu cầu khám hậu Covid-19 tăng cao, nhiều địa phương, cả bệnh viện công và tư đều tổ chức bộ phận khám, tư vấn, điều trị hậu Covid-19.

Tại Hà Nội, Bệnh viện đa khoa Đức Giang là cơ sở y tế công lập đầu tiên mở phòng khám, tư vấn hậu Covid-19. Khi mới mở, có khoảng 20 đến 30 người bệnh đến khám mỗi ngày với các lý do ho kéo dài, khó thở, hụt hơi, mệt mỏi, giảm năng lượng, tức ngực, giảm khả năng hoạt động và làm việc, đau xương khớp. Kể từ sau kỳ nghỉ Tết vừa qua số ca đến khám hậu Covid-19 tăng lên từng ngày, với những di chứng sau mắc Covid-19 rất khác nhau.

Qua thực tế thăm khám cho hàng trăm bệnh nhân thời gian qua, BS Nguyễn Văn Thường - Giám đốc Bệnh viện đa khoa Đức Giang cho biết, hội chứng hậu Covid-19 đầu tiên là liên quan nhóm bệnh nhân phải can thiệp hô hấp, sau khỏi Covid-19 bệnh nhân vẫn khó thở, thậm chí không cai được ô xy, ngay cả về nhà bệnh nhân vẫn phải thở ô xy…

Theo BS Thường, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng hậu Covid-19. Trong đó bệnh nhân phổi bị xơ trong quá trình điều trị dài ngày thở ô xy máy với áp lực cao, dẫn đến ảnh hưởng phổi. Bên cạnh đó, với bệnh Covid-19, rối loạn đông máu khá kéo dài có thể hơn 2-3 tháng sau điều trị. Điều này ảnh hưởng tới các bệnh lý tim mạch, chức năng thận sau này.

Nhóm thứ ba là nhóm bệnh nhân mắc các bệnh lý thần kinh như stress, sang chấn tâm lý nặng nề, hay hoảng sợ, ngủ không ngon giấc. Nhóm cuối cùng là bệnh nhân không có dấu hiệu thực thể với triệu chứng điển hình là chóng mệt, ho kéo dài, khó thở, thở hổn hển, không tập trung vào công việc…

BS Nguyễn Trung Cấp - Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương cho rằng, hiện chưa có nhiều nghiên cứu về vấn đề hậu Covid-19. Tuy nhiên với F0 thể nhẹ sau khi khỏi bệnh, cơ thể sinh ra các kháng thể tự miễn, tấn công và chống lại cơ thể mình, gọi là phản ứng tự miễn gây ra tình trạng viêm. Còn với bệnh nhân tương đối nặng, có tình trạng đông máu, tắc mạch sau đó cục máu đông trôi đi, gây tình trạng tắc các vi mạch ở nơi khác…

Theo các bác sĩ, sau một trận ốm lớn, dài ngày, hoặc hậu sinh đẻ thì tình trạng mệt mỏi kéo dài, ho, sốt, đau nhức người, rụng tóc... cũng rất thường gặp. Thông thường cơ thể sẽ tự điều chỉnh và dần phục hồi về mức bình thường. Tuy nhiên, người bệnh nên theo dõi sức khỏe trong 3 tháng kể từ khi bắt đầu mắc Covid-19 cho đến khi đã khỏi bệnh để hạn chế những nguy cơ hậu Covid-19 có thể gây ra.

(còn nữa)