Hiệu quả của phiếu tín nhiệm

PV: Thưa bà, Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân (HĐND) bầu hoặc phê chuẩn (sửa đổi). Theo bà việc thông qua ở thời điểm này có ý nghĩa như thế nào?

Bà Nguyễn Thị Việt Nga: Lấy phiếu tín nhiệm là việc Quốc hội, HĐND thực hiện quyền giám sát, đánh giá mức độ tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn để làm cơ sở xem xét đánh giá cán bộ. Còn bỏ phiếu tín nhiệm là việc Quốc hội, HĐND thực hiện quyền giám sát, đánh giá tín nhiệm hoặc không tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn để làm cơ sở cho việc miễn nhiệm hoặc phê chuẩn đề nghị miễn nhiệm người không được Quốc hội, HĐND tín nhiệm.

Việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội, HĐND. Nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà nước, góp phần đánh giá uy tín và kết quả thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao của người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm giúp họ thấy được mức độ tín nhiệm của mình để tiếp tục phấn đấu, rèn luyện, nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác, làm cơ sở để cơ quan, tổ chức có thẩm quyền xem xét quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng cán bộ.

Chúng ta đang ở thời điểm giữa nhiệm kỳ đại hội mà theo định kỳ phải lấy phiếu tín nhiệm. Thời điểm lấy phiếu là cuối năm thứ ba để xem xét đánh giá mức độ thực hiện chức trách nhiệm vụ được giao của những người được cơ quan dân cử bầu. Việc lấy phiếu không phải bây giờ mới làm mà chúng ta đã 2 lần lấy phiếu tín nhiệm. Tuy nhiên bây giờ phải sửa đổi để thống nhất với Quy định số 96-QĐ/TW của Bộ Chính trị về việc lấy phiếu tín nhiệm đối với chức danh, chức vụ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị.

Hiện nay đang là thời điểm giữa nhiệm kỳ nên cần sự nhìn nhận lại, đánh giá việc thực hiện chức trách nhiệm vụ trong nửa nhiệm kỳ qua, đặc biệt là những người giữ chức vụ do cơ quan dân cử bầu để xem họ thực hiện chức năng nhiệm vụ như thế nào? gắn với việc kết quả thực hiện phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian qua ra sao? Vì thế thời điểm này ban hành Nghị quyết về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn (sửa đổi) là vô cùng cần thiết.

Còn bỏ phiếu tín nhiệm là để đánh giá đối với những cán bộ không còn đủ năng lực, uy tín. Việc bỏ phiếu tín nhiệm để tránh tình trạng người giữ chức vụ được bầu cứ giữ mãi chức vụ mà không có sự nhìn nhận đánh giá nào. Bỏ phiếu là để đánh giá cán bộ trong quá trình thực hiện chức năng nhiệm vụ. Nếu không đạt được số phiếu cần thiết thì sẽ cho thôi chức vụ. Đây là cách đánh giá dứt khoát và công bằng để cán bộ lãnh đạo được bầu có ý thức trách nhiệm hơn với công việc của mình.

Việc lấy phiếu và bỏ phiếu tín nhiệm cũng thể hiện niềm tin rất lớn của nhân dân và cử tri cả nước vào các cơ quan dân cử. Thể hiện trách nhiệm của cơ quan dân cử trong việc đã bầu ra những người giữ các chức vụ đó thì cũng phải có sự đánh giá trong quá trình người ta giữ chức vụ và thực hiện chức trách được giao như thế nào.

Dự thảo trước đây đã quy định không lấy phiếu đối với người mắc bệnh hiểm nghèo, nghỉ khám chữa bệnh không điều hành quản lý trong 6 tháng liên tục. Nhưng đến khi thông qua thì lại bỏ quy định trên? tại sao vậy thưa bà?

- Nghị quyết khi được thông qua quy định việc lấy phiếu tín nhiệm chỉ được thực hiện tại HĐND cấp tỉnh, cấp huyện, không quy định việc lấy phiếu tín nhiệm đối với cán bộ cấp xã, cũng như không còn nội dung đề xuất trước đó về không lấy phiếu tín nhiệm với người mắc bệnh hiểm nghèo và không điều hành công tác từ 6 tháng trở lên để bảo đảm thống nhất với phạm vi đối tượng được lấy phiếu tín nhiệm theo Quy định số 96-QĐ/TW.

Bởi quy định của Quốc hội cũng phải thống nhất với quy định của Đảng. Đó cũng là căn cứ hợp lý. Vì nếu cứ “vin” vào bệnh hiểm nghèo mà không bị lấy phiếu, bỏ phiếu tín nhiệm thì chưa công bằng lắm. Để tránh việc gian lận, bằng cách nào đó chứng minh rằng mình bị bệnh hiểm nghèo và để cho công bằng thì chúng ta vẫn cứ lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với những đối tượng đó.

Đối với người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm, theo bà đã đủ sự nghiêm minh?

- Lấy phiếu tín nhiệm là một kênh giám sát quan trọng của Quốc hội và HĐND. Kết quả lấy phiếu tín nhiệm được sử dụng để đánh giá cán bộ, làm cơ sở cho công tác quy hoạch, điều động, bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử, miễn nhiệm và thực hiện chế độ, chính sách đối với cán bộ. Rõ ràng cần xem xét ngay chứ không chờ đến hết nhiệm kỳ. Như vậy là nghiêm khắc, đảm bảo sự công bằng và tính răn đe.

Trước khi lấy phiếu thì người được lấy phiếu tín nhiệm phải báo cáo đầy đủ, trung thực về bản kê khai tài sản, thu nhập cá nhân và giải trình đầy đủ các nội dung mà cử tri và nhân dân có ý kiến hoặc ĐBQH, đại biểu HĐND yêu cầu. Bà đánh giá sao về việc này?

- Không phải chỉ trong lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm mà trong công tác xem xét bổ nhiệm đã quy định phải gửi bản kê khai tài sản, thu nhập cá nhân rồi. Đến khi lấy phiếu, bỏ phiếu thì lại tiếp tục gửi bản kê khai tài sản cũng là lần để rà soát, giúp cho ĐBQH đánh giá rõ hơn. Cho nên đây là quy định rất tốt.

Theo bà, khi triển khai thực hiện thì làm sao tránh việc lợi dụng việc lấy phiếu tín nhiệm để gây mất đoàn kết, chia rẽ nội bộ, cũng như làm sao để các ĐBQH, đại biểu HĐND đủ thông tin trước khi đưa ra quyết định khách quan về tín nhiệm đối với người được lấy phiếu?

- Bên cạnh xem xét nhiệm vụ được giao, xem xét nhận xét của các cơ quan chức năng thì theo tôi còn có kênh rất quan trọng là nhận xét của MTTQ Việt Nam. MTTQ Việt Nam có tổ chức xuống tận cơ sở cho nên những nắm bắt tình hình của MTTQ Việt Nam tương đối sát thực với cơ sở và là kênh quan trọng để các ĐBQH, đại biểu HĐND tham khảo thêm trong quá trình lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm.

Trân trọng cảm ơn bà!

Đối tượng lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm

1. Quốc hội lấy phiếu tín nhiệm đối với những người giữ các chức vụ sau đây:

a) Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch nước;

b) Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, Chủ nhiệm Ủy ban của Quốc hội;

c) Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, các thành viên khác của Chính phủ;

d) Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tổng Kiểm toán nhà nước.

2. Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện lấy phiếu tín nhiệm đối với những người giữ các chức vụ sau đây:

a) Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Trưởng Ban của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện;

b) Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân, các Ủy viên Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện.

3. Quốc hội, Hội đồng nhân dân bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn trong các trường hợp quy định tại Điều 13 của Nghị quyết này.

4. Trường hợp một người đồng thời giữ nhiều chức vụ quy định tại khoản 1 hoặc khoản 2 Điều này thì việc lấy phiếu tín nhiệm được thực hiện một lần đối với tất cả các chức vụ đó.

5. Không lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này đã có thông báo nghỉ công tác chờ nghỉ hưu hoặc được bổ nhiệm, bầu cử trong năm lấy phiếu tín nhiệm.