Hoạt hình Việt chọn cách kể câu chuyện của chính mình

PV: Thưa ông, ra rạp vào mùa hè, phải cạnh tranh với các phim hoạt hình bom tấn nước ngoài, “Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu” có bị áp lực không?

Đạo diễn Trịnh Lâm Tùng: Chắc chắn là có, nhưng tôi tin đó là một áp lực tích cực. Mỗi mùa hè, khán giả Việt, đặc biệt là các em nhỏ, luôn háo hức chờ đợi những bộ phim hoạt hình chất lượng. Bản thân tôi cũng rất thích những bộ phim hoạt hình đó. Tuổi thơ của tôi và chúng bạn, ngoài những câu chuyện cổ tích, dân gian Việt Nam thì những quyển truyện tranh đến từ đất nước Nhật bản xa xôi như Doraemon đã khiến tôi vô cùng thích thú.

Khi chuẩn bị đưa “Trạng Quỳnh nhí – Truyền thuyết Kim Ngưu” ra rạp, tôi hiểu rằng mình đang đứng cạnh những “gã khổng lồ” với rất nhiều năm kinh nghiệm và tiềm lực sản xuất hàng đầu trên thế giới. Nhưng thay vì lo sợ, tôi chọn cách nhìn đó như một thử thách, một cơ hội cọ sát chuyên môn đáng quý và sẵn sàng hân hoan đón nhận.

Ngoài ra, cũng phải nói thêm rằng, chúng tôi không cạnh tranh bằng quy mô, mà bằng bản sắc, sự khác biệt. Điều duy nhất mà điện ảnh Việt có thể làm tốt hơn là kể những câu chuyện của chính mình – những câu chuyện mang hồn cốt, màu sắc, giai điệu và chiều sâu văn hóa truyền thống của Việt Nam. Đó là thế mạnh không thể sao chép, là niềm khao khát, trách nhiệm và tự hào dân tộc. Và tôi tin, khán giả Việt, đặc biệt là phụ huynh sẽ đồng hành để con em mình được xem những bộ phim mang đậm tinh thần dân tộc.

Chất liệu để sản xuất phim hoạt hình của Việt Nam có thể nói là rất dồi dào, nhưng thưa đạo diễn vì sao chúng ta chưa có nhiều bộ phim hoạt hình tạo được ấn tượng mạnh cả ở góc độ nghệ thuật và thương mại?

Đúng là chúng ta không thiếu chất liệu, câu chuyện hay, từ cổ tích, truyền thuyết, dân gian cho đến lịch sử... Cái chúng ta thiếu thực sự là sự đầu tư bài bản và dài hơi. Các nước có nền hoạt hình phát triển họ coi đây là một “ngành công nghiệp xanh” có giá trị cao về các mặt kinh tế, chính trị và xã hội.

Phim hoạt hình là một loại hình nghệ thuật điện ảnh rất đặc thù, làm phim hoạt hình không thể “ăn xổi” được, mà cần thời gian, đội ngũ và nguồn lực bền bỉ. Một bộ phim hoạt hình đòi hỏi từ vài chục đến vài trăm con người làm việc nhiều năm trời, từng khung hình được chăm chút kỹ lưỡng, và mỗi phút phim là hàng nghìn giờ lao động cần mẫn miệt mài.

Ngoài ra, yếu tố thị trường cũng là vấn đề then chốt. Chúng ta chưa có hệ sinh thái đủ lớn cho hoạt hình Việt, từ phát hành, truyền thông, đến các sản phẩm ăn theo như đồ chơi, sách ảnh, truyện tranh, khu vui chơi… khiến phim hoạt hình khó tạo được vòng đời thương mại dài hạn như các phim quốc tế. Mỗi một bộ phim của các nền công nghiệp điện ảnh lớn trên thế giới nằm trong cả một hệ thống của IP (Sở hữu tài sản trí tuệ) đem lại rất nhiều giá trị kinh tế trong một thời gian dài ngay cả sau khi bộ phim đó đã phát hành thành công.

Nhưng tôi tin đây là những điều hoàn toàn có thể thay đổi, và cần sự hỗ trợ từ nhà nước, sự kết hợp chặt chẽ giữa nhà làm phim, nhà đầu tư, nhà phát hành, truyền thông và đặc biệt đó là sự đón nhận, ủng hộ động viên của khán giả. Khi đó, chắc chắn những bộ phim hoạt hình Việt vừa đảm bảo chất lượng nghệ thuật cũng như thương mại sẽ chỉ là câu chuyện trong tương lai gần.

Chỉ trong 1 tháng hè có tới hai phim hoạt hình Việt Nam ra rạp. Đây có thể nói là hiện tượng hiếm cũng đồng thời là tín hiệu khởi sắc cho thị trường phim hoạt hình Việt. Đạo diễn nhận định thế nào về tín hiệu này?

Đó là một tín hiệu mừng cho điện ảnh Việt Nam nói chung và ngành hoạt hình nói riêng. Một mùa hè có hai phim hoạt hình Việt cùng ra rạp là điều chưa từng có trong lịch sử điện ảnh nước nhà. Nó cho thấy tâm huyết của các nhà làm phim, đặc biệt là những bạn trẻ dám dấn thân vào hành trình đam mê nhưng đầy thử thách. Đó cũng là sự tin tưởng của các nhà đầu tư. Và quan trọng nhất là thị trường đã mở rộng cửa hơn với hoạt hình nội địa.

Tôi tin, trong một tương lai không xa, phim hoạt hình Việt Nam sẽ không còn là "món ăn tinh thần hiếm" nữa mà sẽ trở thành sự lựa chọn thường xuyên mỗi mùa phim. Chúng tôi cũng “ngầm” thống nhất với nhau mỗi mùa hè đến là một “Mùa phim hoạt hình Việt” lại sôi động, để các em nhỏ có được những ngày nghỉ hè thật bổ ích và ý nghĩa.

Vậy thưa đạo diễn, giờ chúng ta có thể kỳ vọng vào sự cạnh tranh cân sức với các phim hoạt hình nước ngoài trong thời gian tới?

Tôi nghĩ, nói “cạnh tranh cân sức” thì có lẽ là hơi sớm bởi khoảng cách về công nghệ, kinh nghiệm và thị trường vẫn còn rất lớn. Nhưng tôi hoàn toàn tin rằng: Hoạt hình Việt có thể “đứng cùng kệ” với phim ngoại, nếu chúng ta giữ vững bản sắc riêng, đồng lòng, nỗ lực nhiều hơn nữa để rút ngắn khoảng cách.

Chúng ta nỗ lực với tất cả khát khao kể những câu chuyện Việt bằng ngôn ngữ hiện đại, bằng những nhân vật gần gũi, sống động. Khi khán giả Việt bắt đầu tin yêu những nhân vật như Trạng Quỳnh, Trâu vàng, Dế mèn, Dế Trũi… thì lúc đó, chúng ta đã có một chỗ đứng riêng, dù còn khiêm tốn nhưng đầy yêu thương trong lòng khán giả.

Và nếu có sự đầu tư bài bản, tôi tin giấc mơ về một nền hoạt hình Việt Nam phát triển bền vững, được khán giả đón nhận, hoàn toàn có thể trở thành hiện thực.

Trân trọng cảm ơn ông.

“Điều duy nhất mà điện ảnh Việt có thể làm tốt hơn là kể những câu chuyện của chính mình – những câu chuyện mang hồn cốt, màu sắc, giai điệu và chiều sâu văn hóa truyền thống của Việt Nam. Đó là thế mạnh không thể sao chép, là niềm khao khát, trách nhiệm và tự hào dân tộc” - Đạo diễn Trịnh Lâm Tùng.