Học đạo làm người

Ảnh minh họa (nguồn: Internet).

Người xưa đã dạy Tiên học lễ, hậu học văn, thể hiện sự coi trọng đạo đức, lễ nghĩa trong việc giáo dục, đào tạo nên con người có ích cho xã hội. Trẻ em đến trường trước hết phải học đạo lý làm người, sau đó mới học kiến thức. Đây cũng là truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc ta đã được các thế hệ cha ông, nối tiếp từ đời này, qua đời khác. Trải qua mấy ngàn năm lịch sử câu tục ngữ ấy vẫn luôn có giá trị, là bài học quý đối với mỗi người dân đất Việt.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, có quá nhiều vụ việc, vấn đề tiêu cực liên quan đến giới trẻ, đặc biệt là học sinh, sinh viên khiến mọi người rất lo lắng cho vận mệnh của dân tộc qua biểu hiện sự xuống cấp đạo đức, lối sống của thế hệ trẻ, những người sẽ gánh trọng trách bảo vệ và phát triển đất nước trong tương lai.

Việc giáo dục đạo đức, lễ nghĩa trong nhà trường ngày nay ra sao? Nhiều nhà giáo dục có uy tín cho rằng việc giáo dục đạo đức, nhân cách, lối sống cho học sinh, sinh viên hiện đang có vấn đề. Nhiều trường chưa quan tâm nhiều đến việc giáo dục nhân cách, đạo lý làm người cho học sinh mà chỉ chú tâm đến truyền đạt kiến thức một cách thuần túy nên có sự lệch lạc, khập khiễng giữa đào tạo kiến thức và giáo dục nhân cách, đạo lý làm người.

Đặc biệt là vô hình trung đã không tạo được nền tảng cơ bản về đạo đức, nhân cách cho học sinh để hình thành con người phát triển toàn diện. Bên cạnh đó, mặt trái của cơ chế thị trường cũng tác động tiêu cực đến đạo đức, nhân cách, lối sống của cả học sinh, sinh viên lẫn đội ngũ giáo viên.

Trước đây, ngay từ lúc còn bé chúng ta được biết đến lễ nghĩa qua lời ru của bà, của mẹ từ những câu ca dao, câu hát trong dân gian đã đúc kết bao truyền thống đạo đức tốt đẹp. Lớn lên chúng ta được cha mẹ hướng dẫn cách xử sự từ những điều đơn giản nhất như “cảm ơn”, ‘xin lỗi”, “dạ thưa” với người lớn tuổi… hoặc đi ra đường gặp người lớn phải chào… Lễ nghĩa đạo lý ấy đã thấm nhuần trong nhận thức của mỗi người từ lúc chưa bước chân đến trường; nghĩa là ta đã được học lễ nghĩa trước từ trong gia đình.

Đến khi đi học, song song với việc tiếp thu kiến thức, ta cũng vẫn được thầy cô giáo dục lễ nghĩa, đạo đức như biết kính yêu người thân, quý mến bạn bè và giúp đỡ mọi người xung quanh. Ở trường, thành tích học tập và xếp loại hạnh kiểm hay còn gọi là đạo đức của học sinh được nhà trường, phụ huynh và học sinh rất coi trọng, có thể nói là gần như ngang nhau. Nhiều học sinh mặc dù có thành tích học tập rất tốt nhưng hạnh kiểm chỉ ở mức trung bình, yếu kém đều không được xếp loại học sinh khá, giỏi. Vì vậy, tất cả học sinh đều rất coi trọng việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, nhân cách, song song với tiếp thu kiến thức văn hóa.

Hiện nay, có thể khẳng định rằng việc giáo dục nhân cách, đạo đức chưa được quan tâm từ gia đình đến nhà trường và xã hội. Khi trẻ còn nhỏ, nhiều bậc cha mẹ không mấy quan tâm giáo dục lễ nghĩa mà chỉ chăm chăm buộc trẻ phải học chữ, học kiến thức văn hóa. Khi đến trường việc giáo dục nhân cách, đạo lý làm người cùng bị xem nhẹ, bỏ qua. Minh chứng là việc xếp loại hạnh kiểm hiện nay không được coi trọng đúng mức, qua loa, hình thức nên giáo viên không mất nhiều thời gian, không cần suy nghĩ để làm công việc mà trước đây được xem là rất khó.

Hầu như cuối năm học sinh nào cũng được xếp loại khá, tốt. Phụ huynh học sinh thậm chí không quan tâm đến loại hạnh kiểm của con mình mà chỉ quan tâm đến điểm số các môn học chính khóa. Đây là nguyên nhân chính làm cho đạo đức, nhân cách, lối sống của thế hệ trẻ ngày càng xuống cấp thấy rõ. Và hệ lụy là tình trạng bạo lực học đường, vi phạm pháp luật, tệ nạn xã hội ngày càng tăng lên.

Thiết nghĩ, trước nguy cơ về sự xuống cấp đạo đức hiện nay của thế hệ trẻ, các cơ quan chức năng, nhà trường, gia đình và toàn xã hội cần quan tâm chú trọng đến việc giáo dục đạo đức, nhân cách, lối sống lành mạnh cho học sinh, sinh viên. Theo đó, cần giáo dục nhân cách cho trẻ ngay từ nhỏ, khi trẻ đến trường phải quan tâm việc giáo dục đạo đức, nhân cách.

Đặc biệt là coi trọng việc rèn luyện, tu dưỡng đạo đức thông qua xếp loại hạnh kiểm học sinh một cách khách quan, công bằng, sát đúng, tránh tình trạng qua loa, hình thức, xem đây là tiêu chí quan trọng ngang với tiêu chí về thành tích học tập khi nhận xét, đánh giá thành tích chung của học sinh, sinh viên. Bởi vì, nếu như một đứa con ở nhà không biết vâng lời cha mẹ, bất hiếu, ngỗ ngược thì đến trường không thể là một học sinh ngoan và chắc chắn cũng không bao giờ là một công dân tốt. Có như vậy, mới góp phần ngăn chặn, đẩy lùi được đà suy thoái đạo đức.