Hồi sinh những vùng đất chết

Rau vẫn xanh tốt trên vùng đất chết

Từ 12 ha đất thử nghiệm

Khi bước lên vùng đất cát bạc màu ven biển xã Thạch Văn (Thạch Hà, Hà Tĩnh) vào những ngày nắng nóng đỉnh điểm nhất thì bàn chân người đi tưởng chừng như bỏng rát, đỏ rợp dù đã được bọc lót trong lớp dày bata cùng đôi tất dày cộm. Và trong khi những vùng đất màu mỡ khác trên “chảo lửa” Hà Tĩnh cây cối, rau củ bị chết cháy do thời tiết quá gay gắt. Thế nhưng chính tại nơi nhiệt độ cao nhất ấy, nơi được cho là vùng đất chết thì hàng vạt rau, củ, quả có giá trị lại sinh sôi, nảy nở bất chấp sự khắc nghiệt của tiết trời. Đó là tại dự án “Xây dựng mô hình trồng rau, củ, quả công nghệ cao trên vùng đất cát hoang hóa, bạc màu ven biển Hà Tĩnh” do Tổng công ty Khoáng sản và Thương mại Hà Tĩnh (Mitraco Hà Tĩnh) thực hiện.

Dự án được hình thành ngay sau chuyến thị sát vùng rau, củ, quả trù phú ở vùng cát bạch sa Đông Shan (Phúc Kiến, Trung Quốc) của lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh. Ông Võ Kim Cự - Bí thư tỉnh ủy lúc đó là Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh đã giao cho huyện Thạch Hà quy hoạch vùng đất cát bạc màu ven biển để Mitraco Hà Tĩnh thực hiện dự án trồng khảo nghiệm một số loại giống cây, củ, quả. Tháng 9/2013, dự án được xây dựng tại xã Thạch Văn (Thạch Hà) với 12ha đất cát bạc màu ven biển.

Bước đầu, dự án trồng thử nghiệm một số loại rau như măng tây, hành tây, hành lá, cà rốt, khoai lang, củ cải trắng, cải bẹ, lạc, dưa hấu, dưa chuột, cải thảo, cà chua đậu tứ quý, ớt Đà Lạt, bí ngòi Israel. 3 tháng sau thì thu hoạch, mỗi ha rau, củ, quả trồng trên cát cho thu nhập từ 150-200 triệu đồng, thậm chí một số loại rau có thu nhập khủng từ 400-500 triệu đồng/ha.

Anh Nguyễn Xuân Toàn, cán bộ kỹ thuật dự án cho biết: “Ở vùng đất cát này nhiệt độ có khi lên tới 50-600C nhưng do tuân thủ kỹ thuật ươm, trồng, chăm tưới nghiêm ngặt nên rau, củ, quả mới có thể xanh tốt được. Nếu so với những vùng đất giàu dinh dưỡng khác thì năng suất ở đây khá ổn định”.

Đến nay, sau gần 2 năm triển khai, dự án đã thành công ngoài mong đợi, dự án không chỉ gieo mầm sống trên vùng đất chết mà còn tạo ra bước ngoặt mới cho người nông dân vùng ven biển Hà Tĩnh.

Đây là minh chứng rõ ràng nhất về thành công của chuỗi liên kết “4 nhà”

Đến chiến lược phát triển mới

Sau khi dự án “Xây dựng mô hình trồng rau, củ, quả công nghệ cao trên vùng đất cát hoang hóa, bạc màu ven biển Hà Tĩnh” thành công, tỉnh Hà Tĩnh đã có chủ trương nhân rộng mô hình này. Đến nay đã có hàng trăm hộ dân vùng ven biển đầu tư mở rộng trang trại trồng rau và một số THT, HTX đã thực hiện mô hình chuyên canh, liên kết với doanh nghiệp.

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Khắc Dong, Chủ tịch UBND xã Thạch Văn cho biết: “Lúc đầu tại xã Thạch Văn có 30 hộ ở 3 thôn Bắc Văn, Tân Văn, Trung Văn được tỉnh và huyện hỗ trợ kinh phí sản xuất trên diện tích 20ha. Các hộ dân đã trồng cải bẹ, cải thảo, thì là, cải củ trắng, cà chua, cà rốt, măng tây, mỗi năm cho thu nhập 100-150 triệu đồng/ha. Đến nay đã tăng lên gần 100 hộ. Trước đây người dân thường tiếc rẻ rằng vùng đất cát này nếu được đất thịt thì dân sẽ đỡ khổ hơn, còn nay thì họ chỉ tiếc là không có sức để mà làm giàu trên chính vùng đất khô cằn ấy”.

Không chỉ dừng lại ở Thạch Văn mà hàng trăm hộ dân ở các vùng ven biển của huyện Thạch Hà, Cẩm Xuyên cũng đã mạnh dạn gia tăng sản xuất trên diện tích 200ha. Trong đó phải kể đến một số HTX rau, củ, quả được thành lập dựa trên phương thức sản xuất liên kết với doanh nghiệp. Đây là minh chứng rõ ràng nhất về thành công của chuỗi liên kết “4 nhà”.

Tuy nhiên hiện nay ở Hà Tĩnh vẫn chưa có nhiều doanh nghiệp mạnh dạn
chuyển hướng sang lĩnh vực nông nghiệp

Chị Trần Thị Việt Hà, Chủ nhiệm HTX Thương mại, dịch vụ tổng hợp Hà Trung (xã Cẩm Hòa, Cẩm Xuyên) cho biết: “Sau khi nắm bắt được thành công của dự án trồng rau, củ, quả trên đất cát bạc màu, 12 xã viên của HTX đã bỏ ra 1 tỷ đồng nhận 10 ha đất cát để trồng rau, củ, quả. Ngay vụ đầu tiên năng suất đạt 20-30 tấn/ha, đạt doanh thu từ 100- 200 triệu đồng/ha. Đến nay đã ổn định hơn nhiều, thu nhập của xã viên cũng được tăng cao. Nhờ ký hợp đồng bao tiêu với Mitraco nên sản phẩm sản xuất ra không phải chịu rủi ro như trước đây”.

Vào cuối tháng 5/2015, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Ủy ban trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân đã đến thăm mô hình trồng rau, củ, quả trên cát của Mitraco Hà Tĩnh, Chủ tịch đã đánh giá cao thành công của mô hình và đề nghị Hà Tĩnh tiếp tục nhân rộng trong toàn tỉnh đồng thời hỗ trợ thành lập thêm nhiều HTX, THT thực hiện mô hình này.

Việc liên kết với doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm không chỉ giải bài toán tìm đầu ra cho nông sản và vòng luẩn quẩn “được mùa mất giá” mà còn mở ra một hình thức sản xuất “khép kín” trong đó người nông dân là chủ thể của chuỗi giá trị được hưởng lợi nhiều nhất.

Hình thức liên kết này dù có nhiều tiềm năng nhưng hiện nay ở Hà Tĩnh vẫn chưa có nhiều doanh nghiệp mạnh dạn chuyển hướng sang lĩnh vực nông nghiệp.