Những năm qua, hoạt động của các Ban thanh tra nhân dân (TTND) và Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng đã phát huy quyền làm chủ của người dân, thể hiện vai trò tích cực, chủ động của nhân dân trong giám sát các chương trình, nhất là Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi (Chương trình MTQG 1719).
Để phát huy vai trò giám sát của Ban TTND và Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng, trong 6 tháng đầu năm 2023, Ủy ban MTTQ tỉnh Phú Thọ đã thành lập đoàn giám sát và tổ chức giám sát 2 cuộc tại các đơn vị, sở, ngành và cấp huyện. Ủy ban MTTQ cấp huyện và cấp xã đã tiến hành giám sát 175 cuộc giám sát bằng hình thức thành lập đoàn, nghiên cứu văn bản và tham gia giám sát cùng các tổ chức thành viên, các cơ quan, đơn vị có liên quan. Các Ban TTND đã thanh tra 182 cuộc; Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng đã giám sát 203 cuộc.
Theo ông Lương Ngọc Thạch - Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh Phú Thọ, qua giám sát cho thấy, công tác tổ chức, triển khai thực hiện Chương trình MTQG 1719 luôn nhận được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền; sự chỉ đạo đồng bộ tích cực của UBND các cấp và sự cố gắng nỗ lực của nhân dân. Công tác hướng dẫn theo dõi, đôn đốc, kiểm tra được tăng cường, kịp thời nắm bắt tình hình và phối hợp giải quyết có hiệu quả. Bên cạnh đó, các cơ quan, đơn vị và UBND các xã được giao chủ trì các nội dung của Chương trình đã thực hiện đúng theo sự phân công, phân nhiệm, công tác phối hợp được thực hiện thường xuyên, hiệu quả. Việc triển khai thực hiện các dự án, các tiểu dự án của Chương trình được đảm bảo đúng quy định, đúng đối tượng thụ hưởng.
Tiêu biểu như huyện Thanh Sơn, với đặc thù là huyện miền núi còn khó khăn của tỉnh Phú Thọ nhưng huyện luôn phát huy vai trò giám sát của nhân dân để nâng cao chất lượng các công trình. Bà Nguyễn Thị Quỳnh Châu - Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ huyện Thanh Sơn cho biết, mặc dù hiện nay Chương trình MTQG 1719 mới được triển khai nhưng nhờ thực hiện tốt công tác giám sát nên chất lượng các công trình được bảo đảm đúng tiến độ, được nhân dân tin tưởng, đồng tình ủng hộ. Nhờ đó, đến nay toàn huyện đã triển khai thực hiện được gần 57km đường giao thông nông thôn, thuộc Dự án 4 đó là đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất và đời sống vùng đồng bào DTTS và miền núi.
“Các công trình, dự án trên là minh chứng cụ thể hóa quan điểm, chính sách dân tộc của Đảng, Nhà nước, tạo điều kiện để huyện phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi cũng như phát huy tinh thần, sự nỗ lực vươn lên của đồng bào DTTS. Trong thành công chung đó có sự đóng góp không nhỏ của Ban TTND, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng ở các khu dân cư để các dự án được bảo đảm về chất lượng, phát huy hiệu quả phục vụ nhân dân” - bà Châu cho hay.
Còn tại tỉnh Hòa Bình, khi thực hiện Chương trình MTQG 1719, Ủy ban MTTQ tỉnh Hòa Bình cũng đã tham gia thực hiện tiểu dự án 1, tiểu dự án 3 của Đề án 10 về công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật và công tác kiểm tra giám sát. Trong đó, Ủy ban MTTQ tỉnh Hòa Bình đã phối hợp tiến hành giám sát trực tiếp 2 cuộc tại UBND huyện Lạc Sơn, Kim Bôi và giám sát 8 cuộc tại 8 xã thuộc các huyện trong tỉnh. Bên cạnh đó, tỉnh Hòa Bình cũng đẩy mạnh các hoạt động giám sát của Ban TTND và Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng tại cơ sở. Qua giám sát cho thấy, bên cạnh những kết quả đạt được, các địa phương vẫn còn gặp phải một số tồn tại hạn chế. Từ thực tế đó, đoàn kiểm tra đã tổng hợp và báo cáo kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền xử lý, giải quyết. Qua đó góp phần phát huy hiệu quả, sử dụng đúng mục đích các nguồn lực của Nhà nước, của xã hội để đạt được mục tiêu mà Chương trình MTQG 1719 đã đề ra.
Đánh giá về hoạt động giám sát của Chương trình MTQG 1719 đang được triển khai tại các địa phương, bà Trương Thị Ngọc Ánh - Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam cho rằng, mặc dù Chương trình MTQG 1719 giai đoạn đầu mới được đưa vào tổ chức thực tiễn tại các địa phương từ nửa cuối năm 2022, tuy nhiên, bằng sự nỗ lực, tính chủ động của nhiều địa phương trong tổ chức triển khai thực hiện và lồng ghép nguồn lực từ các chương trình, dự án khác trên địa bàn, Chương trình đã có tác động lớn trong phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương. Các nguồn lực, chính sách của Chương trình đã và đang tập trung đầu tư phát triển các công trình hạ tầng thiết yếu phục vụ dân sinh, trong đó tập trung vào địa bàn đặc biệt khó khăn vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Theo Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Trương Thị Ngọc Ánh, kết quả bước đầu trong triển khai các dự án thuộc Chương trình MTQG 1719 đã có sự đóng góp của Ban TTND và Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng đối với các công trình, dự án, tạo điều kiện để “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Việc huy động “tai, mắt” của nhân dân giám sát công trình mà chính họ thụ hưởng đã phát huy được tinh thần trách nhiệm của cộng đồng, nâng cao hiệu quả, chống thất thoát, lãng phí trong đầu tư xây dựng công trình tại các địa phương.