Hy vọng mới cho bệnh nhân lao

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 1/3 dân số thế giới, tương đương 2 tỷ người đã nhiễm lao. Hàng năm, khoảng 9 triệu trường hợp phát bệnh và khoảng 1,5 triệu người tử vong vì bệnh này, đa số ở các nước đang phát triển. Trong khi đó, khoảng 300.000 ca bệnh lao mới đã tỏ ra kháng thuốc chống lao hiện có và tình trạng này đang ngày càng tăng.

Theo CTCLQGVN, Việt Nam hiện đứng thứ 12 trong tổng số 22 nước có gánh nặng bệnh lao cao và đứng thứ 14 trong tổng số 27 nước có gánh nặng bệnh lao đa kháng thuốc cao trên toàn cầu. Bệnh lao vẫn đang là một vấn đề có ảnh hưởng lớn đến sức khoẻ cộng đồng, đặc biệt, sự bùng phát của bệnh lao kháng thuốc đang là mối đe dọa hàng đầu cho công tác phòng chống bệnh lao trên toàn cầu cũng như tại Việt Nam.

Trong khi đó, các công thức điều trị hiện có cho bệnh nhân lao kháng thuốc chưa thực sự hiệu quả do việc điều trị phải kéo dài (từ 19 đến 24 tháng) với sự kết hợp của nhiều loại thuốc chống lao hàng hai có độc tính cao và kém hiệu quả hơn so với các thuốc thường được dùng để điều trị vi khuẩn lao.

Dựa trên số liệu bệnh nhân lao phổi đăng kí điều trị hàng năm, ước tính sẽ có khoảng 5.100 bệnh nhân lao đa kháng thuốc ở Việt Nam mỗi năm. CTCLQGVN đã triển khai Chương trình quản lý lao đa kháng thuốc từ năm 2009 và hiện nay đã mở rộng tới 45 tỉnh, thành trên cả nước.

Kết quả điều trị ở những bệnh nhân từ 2009-2011 tại Việt Nam cho thấy tỷ lệ điều trị thành công cao hơn (72%-78%) so với mức trung bình toàn cầu (48%) nhưng tỉ lệ tử vong và bỏ trị vẫn còn tương đối cao, đồng thời tỷ lệ thất bại điều trị khoảng 7%, tương đương với gần 250 bệnh nhân hiện chưa có cơ hội điều trị tiếp và có khả năng tử vong sau khi kết thúc điều trị cao.

Những thuốc chống lao và phác đồ hiện có không đủ hiệu lực để điều trị những trường hợp bệnh nhân đã thất bại điều trị lao đa kháng thuốc, tiền siêu kháng thuốc hoặc siêu kháng thuốc; các bệnh nhân này có nguy cơ tử vong cao cũng như sẽ trở thành nguồn lây bệnh nguy hiểm cho cộng đồng.

Bên cạnh đó, việc điều trị bệnh nhân lao siêu kháng thuốc (vi khuẩn lao kháng đồng thời với các thuốc chủ chốt dùng trong điều trị lao là Rifampicin, Isoniazid, thuốc nhóm Fluoroquinolone và thuốc tiêm hàng hai) khó khăn hơn nhiều với tỷ lệ thành công rất thấp (khoảng 33%) và có đến 26% bệnh nhân tử vong.

Những khó khăn và hạn chế trong việc điều trị lao kháng thuốc đòi hỏi phải sớm có các thuốc chống lao mới và các phác đồ điều trị ưu việt nhằm rút ngắn thời gian điều trị, giảm độc tính và tăng hiệu quả trong điều trị.

Đến thời điểm hiện tại, Bedaquiline (TMC-207) là thuốc chống lao mới nhất được giới thiệu ra thị trường sau gần 40 năm.