Khi kinh tế thế giới phân mảnh

Dự báo của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) cho rằng, ngưỡng 100 USD/thùng sẽ đến sớm mà không cần đợi đến cuối năm, khi mà nhu cầu về xăng dầu của thế giới tiếp tục gia tăng. Đáng chú ý, trước đó Arab Arabi đã cắt giảm 1 triệu thùng/ngày, còn Nga tiếp tục giảm 300.000 thùng/ngày cho đến hết năm 2023.

Các nhà phân tích của Ngân hàng Mỹ (Bank of America) cho rằng, nếu Tổ chức các nước xuất khẩu dầu và các đối tác (OPEC+) gồm 23 quốc gia tiếp tục duy trì việc cắt giảm sản lượng thì tăng trưởng kinh tế thế giới năm nay sẽ còn khó khăn hơn. Trong khi đó, Cơ quan Năng lượng quốc tế (IAE) cảnh báo những tháng còn lại của năm 2023 lượng dầu thô sẽ hụt đáng kể. Trong khi nhu cầu dầu của thế giới tăng mạnh lên mức kỷ lục hơn 102 triệu thùng/ngày; tăng gần 2,5 triệu thùng/ngày so với năm 2022.

Tuy nhiên, cũng có dự báo lạc quan hơn khi cho rằng xét trên tình hình cung cầu hiện nay thì nếu không có sự đứt gãy đột ngột nào về nguồn cung, giá dầu từ nay đến cuối năm vẫn sẽ dao động quanh mức 90 USD/thùng.

Trong bối cảnh đó, ở một bài viết đăng trên chuyên san Foreign Affairs mới đây, Tổng Giám đốc Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva đánh giá tình trạng phân mảnh của nền kinh tế toàn cầu đang gia tăng khi các rào cản thương mại ngày càng lớn. Điều này dẫn đến nguy cơ đảo ngược các lợi ích to lớn mà hội nhập kinh tế toàn cầu đã mang lại trong những thập niên qua, làm gia tăng nguy cơ xảy ra biến động kinh tế và tạo ra áp lực nặng nề lên các quốc gia nghèo và người dân.

Bà Georgieva lưu ý rằng các nhà hoạch định chính sách trên thế giới vẫn đang theo đuổi biện pháp thúc đẩy hơn nữa xu hướng này. Theo bà Georgieva, có thể thấy, cái giá phải trả của sự phân mảnh kinh tế toàn cầu là rất rõ ràng. Khi thương mại giảm và các rào cản gia tăng, tăng trưởng toàn cầu sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Điều này khiến cho bức tranh kinh tế vốn đã kém sáng sủa lại càng trở nên tồi tệ hơn. Tăng trưởng giảm đồng nghĩa với cơ hội biến mất, căng thẳng gia tăng và thế giới chúng ta đang sống vốn đã bị chia cắt lại càng bị tách rời thành các khối kinh tế cạnh tranh gay gắt với nhau. Trong một thế giới mong manh hơn, các quốc gia (hoặc khối quốc gia) có thể xác định lợi ích của mình một cách hạn hẹp và rút lui khỏi hợp tác. Trong khi đó, các quốc gia thiếu công nghệ, thiếu nguồn lực tài chính sẽ không đủ năng lực đối phó với các cú sốc kinh tế, nguy cơ phân mảnh kinh tế tăng lên và tạo ra một vòng luẩn quẩn khó vượt qua.

Bà Georgieva cũng cho rằng sự phân mảnh trong nền kinh tế toàn cầu sẽ dẫn đến sự gián đoạn nghiêm trọng trên thị trường hàng hóa và gây mất an ninh lương thực và năng lượng, đặc biệt là đối với các nước có thu nhập thấp ở Bắc Phi, Trung Đông, Nam Á.

Từ đó, Tổng Giám đốc IMF kêu gọi đã đến lúc thế giới phải xây dựng "vùng đệm kinh tế" để ứng phó với thời điểm khó khăn. "Vùng đệm kinh tế" chính là dự trữ lượng ngoại tệ mà ngân hàng trung ương các quốc gia nắm giữ nhằm cung cấp nguồn tài chính sẵn có khi bị ảnh hưởng bởi các cú sốc.

Tuy nhiên, nguồn dự trữ này lại có sự chênh lệch rất lớn khi chỉ tập trung ở nhóm nhỏ các nền kinh tế: chỉ 10 quốc gia nắm giữ 2/3 lượng dự trữ toàn cầu. Sự phân bổ dự trữ quá chênh lệch đồng nghĩa với việc nhiều quốc gia rất dễ bị tổn thương. “Do đó, đòi hỏi phải có một mạng lưới an toàn tài chính toàn cầu để tập hợp các nguồn lực quốc tế nhằm giúp đỡ các quốc gia khi đối mặt với khó khăn, thách thức do thiên tai, đại dịch và xung đột, chiến tranh” - bà Georgieva kêu gọi.

Trong khi đó, giới phân tích tài chính quốc tế cho rằng cần một cơ chế xử lý nợ hiệu quả khi mà nợ công của các nước nghèo ngày một tăng cao. Cái giá phải trả của một cuộc khủng hoảng nợ toàn diện ở các nước mắc nợ là vô cùng sâu sắc, đồng thời nó ảnh hưởng lan sang cả các quốc gia khác.

“Những tổn thất, hậu quả tích lũy từ sự phân mảnh của nền kinh tế toàn cầu tác động mạnh mẽ đến tốc độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu, đòi hỏi sự tăng cường hỗ trợ từ các nước có thu nhập cao hơn cùng các cam kết hợp tác mới để cùng chung tay hành động” - Tổng Giám đốc IMF nói.

Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) với chủ đề “Hợp tác trong một thế giới phân mảnh”, bà Gita Gopinath - Phó Giám đốc IMF, cảnh báo tình trạng phân mảnh của thương mại có thể gây tổn thất lên đến 7% GDP toàn cầu. Con số này tương đương GDP của Đức và Nhật Bản gộp lại. Trong khi đó, báo cáo mới nhất của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) và Ngân hàng Thế giới (WB) cho biết hiện có tới 333 triệu trẻ trên toàn thế giới hiện sống trong cảnh đói nghèo cùng cực. Cụ thể, khoảng 17% số trẻ em trên thế giới vẫn sống với mức ít hơn 2,15 USD/ngày. Điều đó là hậu quả của nền kinh tế thế giới bị phân mảnh, đẩy các quốc gia nghèo đến chỗ nghèo hơn.