Khích lệ tài năng trẻ văn hóa nghệ thuật

Thiếu vắng nhân tố trẻ

Tại Việt Nam, Nhà nước đã có nhiều chính sách nhằm phát triển nhân lực văn hóa – nghệ thuật, trong đó có việc ưu tiên tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng những cá nhân có năng lực đặc biệt. Hệ thống trường nghệ thuật chuyên nghiệp vẫn là nơi phát hiện và đào tạo thế hệ nghệ sĩ trẻ. Nhiều cuộc thi, liên hoan, trại sáng tác được tổ chức thường niên để tạo sân chơi, tạo môi trường cọ xát cho người trẻ.

Tuy vậy, khi bước ra đời sống thực tế, lực lượng tài năng trẻ vẫn phải đối diện không ít thách thức. Theo các nghệ sĩ trẻ ở nhiều lĩnh vực như âm nhạc, sân khấu, mỹ thuật, điện ảnh, múa… khó khăn lớn nhất vẫn là thiếu môi trường thực hành chuyên môn ổn định. Sân khấu ít suất diễn, các đoàn nghệ thuật địa phương gặp khó về nguồn lực, các dự án nghệ thuật cộng đồng trông chờ vào tài trợ nhỏ lẻ… khiến người trẻ không có đủ cơ hội rèn nghề.

Thực tế cho thấy lực lượng hội viên trẻ tại các hội chuyên ngành văn hóa, nghệ thuật đang ngày càng mỏng. Hai đô thị lớn là Hà Nội và TPHCM vẫn duy trì được số lượng kết nạp mới mỗi năm, nhưng ở các địa phương, gương mặt trẻ hoạt động trong lĩnh vực này lại rất ít.

Trong nhiều năm liền, Hội Điện ảnh Việt Nam thiếu vắng những nhân tố trẻ nổi bật. Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam cũng không khá hơn, đặc biệt ở mảng sân khấu truyền thống. Nhiều nhà hát đã không thể tuyển được diễn viên, nghệ sĩ trẻ suốt thời gian dài, khiến nguy cơ đứt gãy lực lượng kế cận ngày càng hiện hữu.

Theo bà Trương Thị Huyền – Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam: Chúng ta không thiếu những tài năng về nhan sắc, giọng ca, diễn xuất. Chúng ta đang thiếu tài năng có khả năng hoạch định chiến lược phát triển nghệ thuật xứng tầm thời đại. Những tài năng có thể xây dựng được môi trường nghệ thuật chuyên nghiệp, lành mạnh, phát triển phù hợp thời đại, với xu hướng của thế giới phẳng. Cụ thể ở đây là những chế độ, chính sách, phương pháp để biến tài năng bẩm sinh thành ngôi sao tỏa sáng trên bầu trời nghệ thuật. Nếu có những tài năng mà lại không có những chính sách phù hợp thì tài năng cũng chết yểu hoặc rời xa. Nếu chúng ta có chế độ chính sách thích hợp thì các tài năng sẽ tự tìm đến. Việc của chúng ta không phải đi tìm mà là thu hút.

ThS Nguyễn Thị Phương Lan - Viện Văn hoá, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam cho rằng, việc đào tạo, bồi dưỡng và phát triển tài năng trẻ trong ngành Văn hóa, nghệ thuật đóng vai trò vô cùng quan trọng và các chính sách hiện hành đã có những đóng góp nhất định đối với việc phát huy nguồn lực trẻ trong sáng tạo và phát triển văn hóa nghệ thuật nhằm nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Tuy nhiên, thực trạng hiện tại cho thấy các cơ chế, chính sách nhằm phát huy nguồn lực tài năng trẻ ở Việt Nam vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế. Các vấn đề như thiếu hụt cơ sở vật chất, nguồn nhân lực chất lượng cao, cũng như sự thiếu đồng bộ và hiệu quả trong các chính sách hỗ trợ, đều cần được khắc phục.

Cần một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện, dài hơi

Theo các chuyên gia, để tài năng trẻ có thể phát triển đúng tầm và đóng góp mạnh mẽ vào nền văn hóa nước nhà, cần phải xây dựng một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện, đồng bộ hơn.

ThS Nguyễn Thị Bích Ngọc – Phó Trưởng Ban Tạp chí điện tử Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật cho rằng, đào tạo, bồi dưỡng và nâng đỡ tài năng trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật là yêu cầu cấp bách hiện nay. Đây không chỉ là nhiệm vụ then chốt trong chiến lược phát triển văn hoá nghệ thuật nước nhà, mà còn góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Với lĩnh vực biểu diễn nghệ thuật, đặc biệt là các loại hình truyền thống, bà cho rằng cần sớm đưa nghệ thuật truyền thống vào trường phổ thông, các khóa học hè, chương trình hướng nghiệp để học sinh tiếp cận từ nhỏ, hình thành đam mê, phát triển kỹ năng và qua đó phát hiện, ươm mầm tài năng trẻ. Trong công tác đào tạo tại các trường năng khiếu, đội ngũ giảng viên giàu kinh nghiệm và am hiểu sâu về từng bộ môn cũng cần đóng vai trò truyền cảm hứng, nuôi dưỡng tình yêu nghệ thuật cho học viên.

Theo bà Ngọc, các nhà hát truyền thống cũng cần được hỗ trợ mạnh mẽ về cơ chế, chính sách nhằm tăng cường bồi dưỡng, tuyển chọn nghệ sĩ trẻ, đồng thời tạo điều kiện để họ được đứng trên sân khấu, thể hiện bản thân và rèn nghề. Ở lĩnh vực điện ảnh, việc mở rộng cơ hội cho người trẻ tham gia vào các dự án phim là hết sức cần thiết, giúp họ học hỏi kỹ năng sản xuất, phát triển tư duy sáng tạo và khẳng định vai trò của thế hệ mới trong dòng chảy nghệ thuật đương đại.

Còn theo ThS Nguyễn Thị Phương Lan, trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển không ngừng của xã hội, việc chú trọng đầu tư vào tài năng trẻ không chỉ góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống mà còn thúc đẩy sự sáng tạo, đổi mới, và hội nhập quốc tế. Điều này đòi hỏi sự cam kết và hành động cụ thể từ các cơ quan chức năng, tổ chức và toàn xã hội. Chỉ khi có một hệ thống cơ chế, chính sách đồng bộ, hiệu quả và linh hoạt, chúng ta mới có thể tạo ra môi trường thuận lợi cho sự phát triển của tài năng trẻ, góp phần nâng cao vị thế của ngành Văn hóa, nghệ thuật Việt Nam trên bản đồ thế giới.