Không để “độ trễ thể chế” làm lỡ nhịp phát triển

Hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến đầu tư kinh doanh

Theo ông Phan Văn Mãi, giai đoạn 2021- 2030 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, Đảng ta đặt ra 2 mục tiêu chiến lược rất cao là trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045. Để đạt được các mục tiêu đó, Đảng xác định hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một trong ba đột phá chiến lược, cùng với phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ và nguồn nhân lực chất lượng cao. Trong đó, đột phá về thể chế, mà trọng tâm là hoàn thiện pháp luật, không chỉ tạo hành lang pháp lý ổn định, minh bạch, công bằng mà còn trở thành nguồn lực nội sinh – động lực mới cho phát triển nhanh và bền vững, nâng cao lợi thế cạnh tranh quốc gia, thu hút và phân bổ hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển.

“Nếu không đột phá mạnh mẽ trong tư duy lập pháp, phương thức làm luật và cơ chế thi hành, thể chế có thể trở thành điểm nghẽn thay vì động lực phát triển”, ông Mãi nêu rõ.

Về định hướng đổi mới, hoàn thiện hệ thống pháp luật về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa trong Kỷ nguyên mới, ông Mãi nhấn mạnh một số định hướng lớn như: Thể chế hóa chủ trương của Đảng một cách đồng bộ, kịp thời và linh hoạt. Phải đẩy nhanh quá trình đưa chủ trương, đường lối của Đảng thành pháp luật cụ thể, bảo đảm không để “độ trễ thể chế” làm lỡ nhịp phát triển.

Bên cạnh đó, đặc biệt, rà soát, sửa đổi và hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến đầu tư kinh doanh, đặc biệt trong lĩnh vực đất đai, quy hoạch, khoáng sản, sở hữu trí tuệ, phá sản, xây dựng. Hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực thuế, phí, lệ phí, quản lý giá (như: Luật Quản lý thuế, Luật Thuế thu nhập cá nhân, Luật Giá); hoàn thiện hệ thống pháp luật về kinh tế số, trong đó có pháp luật về giao dịch tài sản số, tài sản mã hóa; ban hành chính sách thuế hợp lý, ổn định, minh bạch, hạn chế việc thay đổi đột ngột gây khó khăn cho doanh nghiệp. 

Sớm ban hành pháp luật về dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, blockchain, fintech

Đồng thời, cũng theo ông Mãi cần rà soát tổng thể hệ thống pháp luật, đặc biệt là pháp luật kinh tế, tài chính để sớm hoàn thiện; tập trung hoàn thiện, tạo hành lang pháp lý cho các lĩnh vực mới, tạo lợi thế cạnh tranh quốc gia, như chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, công nghệ cao, sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ và khu công nghệ số tập trung. Trong bối cảnh khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phát triển nhanh chóng, liên tục, thể chế phải đi sớm, đi trước mở đường cho đột phá phát triển, phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế, sức sáng tạo, đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Cần sớm ban hành hoặc hoàn thiện pháp luật về kinh tế số, dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, blockchain, fintech, an ninh mạng và chuyển đổi số, tạo hành lang pháp lý tin cậy cho đổi mới sáng tạo, mô hình kinh doanh mới, nền kinh tế số và xã hội số. Xây dựng cơ chế pháp lý đồng bộ cho kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thị trường carbon, năng lượng tái tạo, bảo đảm hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Hoàn thiện các quy định về quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ, khởi nghiệp sáng tạo, nghiên cứu-phát triển (R&D), có chính sách ưu đãi thuế, tín dụng, quỹ đầu tư mạo hiểm; khuyến khích hợp tác công-tư trong nghiên cứu khoa học. Tiếp tục hoàn thiện pháp luật về thị trường các nhân tố sản xuất-đất đai, lao động, vốn, khoa học-công nghệ, dữ liệu-bảo đảm minh bạch quyền sở hữu, quyền sử dụng, quyền chuyển nhượng, nâng cao hiệu quả phân bổ nguồn lực theo cơ chế thị trường. Nâng cao hiệu lực và hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật. Phải chuyển từ cơ chế “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, xóa bỏ cơ chế “xin-cho”. 

“Đổi mới và hoàn thiện pháp luật về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa không chỉ là yêu cầu cấp bách, mà còn là điều kiện tiên quyết để Việt Nam phát triển nhanh và bền vững, nâng cao vị thế quốc gia trong kỷ nguyên hội nhập toàn cầu. Để biến định hướng thành hiện thực, cần sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của cả hệ thống chính trị: từ Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, đến doanh nghiệp và người dân-mỗi chủ thể một trách nhiệm, một hành động, một kết quả cụ thể. Chỉ khi pháp luật thực sự trở thành động lực của phát triển, trở thành “lợi thế cạnh tranh của quốc gia”, chúng ta mới có thể hiện thực hóa khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội”, ông Mãi nhấn mạnh.