Không dễ thay thế các dự án BOT, BT

Để tiếp tục triển khai, lãnh đạo TP HCM đã có đề xuất, chuyển đổi các dự án này sang hình thức đầu tư công, tức là lấy nguồn vốn ngân sách. Tuy nhiên, không dễ để thực hiện được các dự án lớn bằng nguồn vốn ngân sách khi mà ngân sách đang eo hẹp như hiện nay.

Từng được triển khai rầm rộ nhưng thời điểm này, có thể khẳng định chắc chắn các dự án hạ tầng giao thông theo hình thức BOT sẽ khó được hình thành. Ngoài việc ùn tắc tại các trạm thu phí, ngay cả các ngân hàng hiện nay cũng rất e dè khi phê duyệt, liên kết với các dự án BOT. Trong khi đó, với hình thức BT, đổi đất lấy hạ tầng, các dự án lớn ở thành phố cũng gặp nhiều khó khăn. Nguyên nhân là hầu hết các dự án BT đã và đang thực hiện đều bị Thanh tra Chính phủ phát hiện có sai phạm với mô típ chung là doanh nghiệp bỏ ít vốn xây dựng hạ tầng nhưng lại nhận về phần đất đai (tài sản chung của Nhà nước) có giá trị nhiều hơn. Vì vậy, nhiều dự án hạ tầng theo hình BT đang đối mặt với các thách thức không nhỏ.

Trong khi đó, ở phía các doanh nghiệp, nhiều nhà đầu tư cũng tỏ ra e dè khi hiện nay, thành phố có chủ trương thanh toán đất đai sau khi dự án hạ tầng được đưa vào sử dụng (thay vì khi bắt đầu thực hiện). Với việc giá đất hạ tầng ở TPHCM liên tục tăng vọt thì thời điểm thanh toán càng chậm trễ sẽ càng gây khó cho doanh nghiệp đầu tư. Có một điều chắc chắn, nếu sử dụng nguồn ngân sách thì không bao giờ đủ để xây dựng các dự án hạ tầng giao thông. TP HCM vừa qua đã kêu gọi doanh nghiệp đầu tư vào 85 dự án hạ tầng giao thông với tổng số vốn lên đến 900.000 tỷ đồng (hơn 40 tỷ USD), một con số khổng lồ, cao gấp nhiều lần ngân sách của thành phố hiện nay.

Có thể nói, với nhu cầu cấp bách của các dự án hạ tầng giao thông phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, triển khai các dự án này một cách thuận lợi là điều cần thiết. Tuy nhiên, thực hiện theo hình thức nào, với quy trình cụ thể ra sao để đạt được hiệu quả cao nhất, đúng theo mong muốn của người dân là một bài toán không dễ thực hiện.