Theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 9 Nghị định số 167 năm 2013, công dân thuộc diện cấp mới/cấp lại hoặc đổi CMND nhưng không thực hiện đổi sang CCCD sẽ bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000 - 200.000 đồng.
Tuy nhiên, Bộ Công an đang dự thảo Nghị định đề xuất trường hợp không đổi sang CCCD gắn chíp sẽ bị phạt tới 500.000 đồng.
Theo đó, quy định tại điểm b khoản 1 Điều 10 dự thảo thay thế Nghị định 167, Bộ Công an đề xuất, nếu không thực hiện đúng quy định của pháp luật về cấp, đổi, cấp lại CMND/CCCD sẽ bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 300.000 - 500.000 đồng.
Cụ thể, các trường hợp phải đi đổi từ thẻ CCCD mã vạch sang CCCD gắn chip hoặc cấp lại CCCD gắn chip được quy định cụ thể tại Điều 23 Luật Căn cước công dân 2014:
Trường hợp đổi CCCD gắn chip:
- Khi công dân đủ 25 tuổi, đủ 40 tuổi và đủ 60 tuổi;
- Thẻ bị hư hỏng không sử dụng được;
- Thay đổi thông tin về họ, chữ đệm, tên; đặc điểm nhân dạng;
- Xác định lại giới tính, quê quán;
- Có sai sót về thông tin trên thẻ Căn cước công dân;
- Khi công dân có yêu cầu.
Trường hợp cấp lại CCCD gắn chip:
- Bị mất thẻ Căn cước công dân;
- Được trở lại quốc tịch Việt Nam.
Đồng thời, theo Điều 5 Nghị định số 05/1999/NĐ-CP, các trường hợp phải thực hiện đổi, cấp lại Chứng minh nhân dân (CMND) gồm:
Trường hợp đổi CMND:
- CMND hết thời hạn sử dụng;
- CMND hư hỏng không sử dụng được;
- Thay đổi họ, tên, chữ đệm, ngày, tháng, năm sinh;
- Thay đổi nơi đăng ký hộ khẩu thường trú ngoài phạm vi tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương;
- Thay đổi đặc điểm nhận dạng.
Trường hợp cấp lại CMND: Bị mất CMND.
Như vậy, công dân nếu thuộc các trường hợp phải đổi và 1 trường hợp phải đề nghị cấp lại nêu trên (hiện tại khi đổi/cấp lại từ CMND thì công dân sẽ được cấp Căn cước công dân gắn chíp) mà không thực hiện thủ tục cấp đổi/cấp lại sang Căn cước công dân gắn chíp sẽ bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền theo quy định mới là từ 300.000 - 500.000 đồng.
Lệ phí cấp CCCD trước và sau ngày 1/7/2021 khác nhau ra sao?
Căn cứ điều 4 Thông tư 59/2019 của Bộ Tài chính quy định mức thu lệ phí cấp CCCD như sau:
- Công dân chuyển từ chứng minh nhân dân (CMND) 9 số, CMND 12 số sang cấp thẻ CCCD: 30.000 đồng/thẻ CCCD;
- Đổi thẻ CCCD khi bị hư hỏng không sử dụng được; thay đổi thông tin về họ, chữ đệm, tên; đặc điểm nhân dạng; xác định lại giới tính, quê quán; có sai sót về thông tin trên thẻ; khi công dân có yêu cầu: 50.000 đồng/thẻ CCCD;
- Cấp lại thẻ CCCD khi bị mất thẻ, được trở lại quốc tịch Việt Nam theo quy định của Luật quốc tịch Việt Nam: 70.000 đồng/thẻ CCCD;
Sau đó, nhằm hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, bảo đảm an sinh xã hội ứng phó với dịch Covid-19, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 112/2020 hướng dẫn mức thu một số khoản phí, lệ phí. Trong đó, lệ phí cấp CCCD được giảm 50% so với mức thu quy định tại Thông tư 59/2019. Mức giảm này được áp dụng thực hiện từ 1/1/2021 đến hết ngày 30/6/2021. Cụ thể:
- Công dân chuyển từ chứng minh nhân dân (CMND) 9 số, CMND 12 số sang cấp thẻ CCCD: Giảm còn 15.000 đồng/thẻ CCCD.
- Công dân đổi thẻ CCCD khi bị hư hỏng không sử dụng được; thay đổi thông tin về họ, chữ đệm, tên; đặc điểm nhân dạng; xác định lại giới tính, quê quán; có sai sót về thông tin trên thẻ; khi công dân có yêu cầu: Giảm còn 25.000 đồng/thẻ CCCD.
- Trường hợp công dân cấp lại thẻ CCCD khi bị mất thẻ, được trở lại quốc tịch Việt Nam theo quy định của Luật quốc tịch Việt Nam: Giảm còn 35.000 đồng/thẻ CCCD.
Tuy nhiên, từ ngày 1/7/2021 trở đi, mức lệ phí cấp thẻ căn cước gắn chip cho công dân được thu theo mức thông thường quy định tại Điều 4 Thông tư số 59/2019.
Theo quy định hiện hành thì công dân Việt Nam từ đủ 14 tuổi trở lên khi làm thủ tục đổi, cấp lại thẻ CCCD phải nộp lệ phí thẻ CCCD.
Bên cạnh mức thu lệ phí khi làm CCCD, Thông tư 59/2019 của Bộ Tài chính cũng có nêu rõ các trường hợp công dân được miễn lệ phí cấp CCCD, không phải đóng phí cấp CCCD. Chẳng hạn như trường hợp công dân từ đủ 14 tuổi trở lên làm thủ tục cấp thẻ CCCD lần đầu không phải nộp lệ phí cấp CCCD, công dân thuộc hộ nghèo theo quy định của pháp luật được miễn lệ phí cấp CCCD…