Không đùa với danh sách “đen”

Thành cổ Sana'a ở Yemen

Nguồn: thethaovanhoa.vn

Việc UNESCO khuyến nghị, khuyến cáo đưa các di sản thế giới vào danh sách “đen” cũng nhằm “tuýt còi” để các quốc gia sớm có biện pháp bảo tồn di sản theo đúng những cam kết với UNESCO. Đơn cử như trong các cuộc họp định kỳ vào các năm 2009 và 2011, UNESCO đã từng đưa ra khuyến nghị đối với Việt Nam về việc bảo tồn Cố đô Huế và Vịnh Hạ Long. Sau lần giải trình đầu tiên, các cơ quan của UNESCO vẫn bày tỏ quan ngại và yêu cầu Việt Nam tiếp tục gửi báo cáo giải trình vào tháng 2-2013 về hiện trạng bảo tồn di sản thế giới này. Cho tới dịp kỷ niệm 20 năm Vịnh Hạ Long được công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới (2014), và cho tới thời điểm này những khuyến nghị về việc bảo tồn Vịnh Hạ Long vẫn còn nguyên giá trị. Theo đó, Vịnh Hạ Long bị UNESCO “tuýt còi” bởi những bất cập trong quản lý, bảo vệ di sản, từ xả chất thải, tràn dầu… cho đến những dự án “san đồi, lấn biển”. Cũng là di sản thế giới, phố cổ Hội An và quần thể khu di tích Mỹ Sơn lại đối mặt với những vấn đề do lượng khách du lịch tập trung quá đông tại vùng di sản. Các chuyên gia UNESCO cũng khuyến cáo, nếu không có những biện pháp kịp thời, sức ép cho các vùng di sản sẽ càng trở nên trầm trọng và tổn hại về giá trị văn hóa, môi trường là không thể tránh khỏi.

Từ việc đưa vào danh sách đen tới việc rút danh hiệu di sản cũng không quá xa xôi. Năm 2009, Ủy ban Di sản Thế giới - UNESCO đã quyết định gạch tên thung lũng Elbe ở Dresden, thành phố miền Đông nước Đức, khỏi Danh sách di sản thế giới. Thung lũng Elbe bị tước danh hiệu bởi chính quyền thành phố này vẫn tiếp tục thực hiện dự án xây dựng một cây cầu lớn với 4 làn xe bắc qua sông Elbe - mặc những khuyến cáo trước đó từ UNESCO. Theo UNESCO, việc xây dựng cây cầu sẽ gây tác động nghiêm trọng và ảnh hưởng tới sự toàn vẹn của di sản, khiến thung lũng Elbe không còn đủ tiêu chuẩn để trở thành di sản thế giới. Tất nhiên, đây chỉ là một trong số các di sản từng bị tước danh hiệu.

Việt Nam hiện có 17 di sản thế giới được UNESCO công nhận. Trong đó có các di sản thiên nhiên thế giới mang giá trị nổi bật như Vịnh Hạ Long, VQG Phong Nha - Kẻ Bàng, Danh thắng Tràng An… Chỉ có điều không riêng gì với di sản thiên nhiên, mà với các loại hình di sản khác, chúng ta vẫn chưa có chiến lược phát triển du lịch bền vững gắn với bảo tồn, phát huy giá trị di sản. Thế nên, câu chuyện di sản bị đưa vào danh sách “đen” không chỉ là lời cảnh tỉnh bông đùa.