Khuyến nghị tăng thuế đồ uống có đường

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cảnh báo: "Mỗi ngày một người không nên tiêu thụ quá 50 gam đường tự do từ tất cả các loại thực phẩm, đồ uống và lượng tiêu thụ này càng giảm thì sẽ càng tốt cho sức khỏe”. Tại Việt Nam, những nghiên cứu gần đây cho thấy, lượng tiêu thụ các loại đồ uống có đường đang ở mức cao. Người dân Việt Nam đã tiêu thụ đồ uống có đường bởi tăng gấp 4 lần từ 18,5 lít/người (năm 2009) lên 66,5 lít/người (năm 2023).

Theo bà Đinh Thị Thu Thủy - Phó Vụ trưởng Pháp chế (Bộ Y tế), đồ uống có đường là một trong những nguyên nhân gây ra các bệnh không lây nhiễm, nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong tại Việt Nam.

TS Angela Pratt - Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam cho biết: Có rất nhiều bằng chứng cho thấy người uống đồ uống có đường thường xuyên đối mặt nguy cơ gia tăng các bệnh như đái tháo đường type 2, tim mạch, đột quỵ, ung thư. Các nhóm bệnh này là những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong tại Việt Nam.

Để giảm gánh nặng do loại thức uống này gây ra, WHO khuyến cáo Việt Nam cần khẩn trương ban hành các chính sách nhằm giảm tiêu thụ đồ uống có đường gồm: Đánh thuế với đồ uống có đường; Kiểm soát quảng cáo, khuyến mại và tài trợ các sản phẩm đồ uống có đường, đặc biệt là đối với trẻ em; Đẩy mạnh truyền thông giáo dục sức khỏe trong cộng đồng về tác hại của đồ uống có đường trong đó có cả các nhà hoạch định chính sách, nhà sản xuất, chế biến thực phẩm.

“Ngoài biện pháp truyền thông, nâng cao kiến thức cộng đồng, giải pháp hiệu quả để hạn chế tiêu thụ đồ uống có đường là giá. Theo đó, nếu áp dụng mức thuế tối ưu sẽ khiến cho giá đồ uống có đường đắt đỏ hơn, giúp giảm tiêu thụ đồ uống có đường” - TS Angela Pratt nhấn mạnh.

Bà Đinh Thị Thu Thủy cũng cho rằng áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường là biện pháp quan trọng đối với sức khỏe cộng đồng. Việc áp thuế mang lại hiệu quả bao gồm: Cải thiện sức khỏe cộng đồng; tăng thu cho ngân sách nhà nước và giúp giảm chi phí chăm sóc sức khỏe với các bệnh có liên quan, giảm tổn thất về năng suất lao động trong tương lai.

Lý giải nguyên nhân đưa nước giải khát có đường vào nhóm đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt mà không áp với các mặt hàng khác như bánh, kẹo... PGS.TS Trương Thị Tuyết Mai - Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia (Bộ Y tế), cho biết, lý do chọn nước giải khát có đường vì nó đóng góp tới 25% lượng đường tự do tiêu thụ ở người lớn và 40% lượng đường tự do tiêu thụ ở thanh thiếu niên. Theo kết quả của tổng điều tra dinh dưỡng, có những khu vực có tới 25% người dân tiêu thụ lượng đường tự do vượt quá khuyến nghị. Trong đó, đóng góp của đồ uống có đường rất lớn.

Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) đưa nước giải khát có đường theo tiêu chuẩn Việt Nam vào danh mục chịu thuế, dự kiến khoảng 10%. Bộ Tài chính cũng đã trình lộ trình giãn thời gian áp dụng 8% năm 2027 và 10% từ năm 2028. Trong khi đó WHO, Bộ Y tế đề xuất mức thuế cần đạt 40% mới đảm bảo hạn chế tiêu dùng bảo vệ sức khỏe.