Kiềm chế bội chi

PV: Thưa ông,một số ý kiến băn khoăn lo lắng khi nợ công tiếp tục tăng. Vậy đã đến lúc chúng ta cần nhìn nhận toàn diện về vấn đề này?

Ông BÙI ĐỨC THỤ: Nợ công phụ thuộc vào việc phát hành trái phiếu Chính phủ để đầu tư các dự án công trình trọng điểm như giao thông, thủy lợi, y tế, giáo dục; cũng như phụ thuộc vào mức thanh toán nợ hàng năm. Nếu như bội chi tăng lên thì rõ ràng làm nợ công tăng. Nhưng nếu chúng ta tăng chi trả nợ lớn hơn số tăng bội chi thì dư nợ công của ta lại giảm chứ không tăng. Do vậy để xem xét mức dư nợ công thay đổi như thế nào, đúng là phải xem xét toàn diện tất cả các yếu tố tác động đến nợ công.

Nhu cầu chi cho đầu tư phát triển vẫn rất cần thiết vậy sức ép lên nợ công vẫn không hề giảm?

- Trong điều kiện nền kinh tế Việt Nam xuất phát điểm thấp, tình trạng cơ sở hạ tầng hiện nay của ta cũng kém, điều đó đã thực sự biến thành nút thắt cản trở sự phát triển kinh tế - xã hội. Vì vậy, một trong những nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội là chúng ta phải tập trung tháo gỡ những nút thắt của nền kinh tế, trong đó ưu tiên đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng.

Vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng rất lớn, mỗi năm khoảng từ 7-8 tỷ USD. Với số tiền đó, tôi cho rằng cân đối ngân sách nhà nước không thể đáp ứng được. Và nếu đáp ứng được nhu cầu chi ấy thì bội chi sẽ bùng lên, nợ công sẽ vượt trần cho phép, đe dọa an ninh tài chính quốc gia.

Để đáp ứng đòi hỏi xã hội mà vẫn giữ nợ công trong giới hạn cho phép, Đảng, Nhà nước, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết thực hiện xã hội hóa đối với đầu tư công, đặc biệt là đối với đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng dưới nhiều hình thức như BOT chẳng hạn. Vừa qua, chúng ta đã thực hiện đầu tư xây dựng theo hình thức BOT thu hút lượng vốn rất lớn của xã hội, của các nhà đầu tư để đầu tư cơ sở hạ tầng và cho phép thực hiện quyền thu phí để bảo tồn thu hồi vốn của các nhà đầu tư. Ngoài ra, chúng ta cũng xem xét tình trạng nhượng quyền khai thác kinh doanh đối với cơ sở hạ tầng hiện có để tạo nguồn vốn trong nước, bổ sung vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, thúc đẩy quá trình hình thành hệ thống giao thông, hạ tầng một cách thuận lợi, tạo môi trường đầu tư hấp dẫn, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển.

Có ý kiến cho rằng chúng ta nên tính nợ của doanh nghiệp vào nợ công, ông nghĩ sao?

- Nợ doanh nghiệp thì doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm thanh toán. Trong các loại hình doanh nghiệp có doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp hợp danh là phải chịu trách nhiệm vô hạn đối với các nghĩa vụ mà chính các doanh nghiệp đó phải chịu trách nhiệm. Đối với doanh nghiệp trách nhiệm hữu hạn chịu trách nhiệm trong mức vốn cho phép của doanh nghiệp đó. Do đó, không tính vào nợ công theo thông lệ quốc tế cũng như pháp luật của Việt Nam. Như vậy, nợ công chỉ gồm nợ Chính phủ, nợ Chính phủ bảo lãnh và nợ của chính quyền địa phương.

Trong thực tế quỹ tích lũy trả nợ của Nhà nước hiện đang gánh nhiều món nợ của doanh nghiệp?

-Quỹ tích lũy trả nợ chính là thu hồi các khoản nợ mà do Nhà nước đầu tư hoặc Nhà nước bảo lãnh từ nguồn vốn vay ngoài nước. Căn cứ vào việc Nhà nước bảo lãnh cho các doanh nghiệp vay vốn ngoài nước, thì theo lộ trình, cam kết, các doanh nghiệp sử dụng vốn phải trích phần khấu hao, cũng như mức trả nợ phải nộp vào Quỹ này. Trường hợp doanh nghiệp này phá sản, không bảo tồn được vốn, không trả được hết nợ đúng hạn vào Quỹ này thì rõ ràng đó là trách nhiệm của Nhà nước phải trả, bởi vì đây là khoản vay do Nhà nước bảo lãnh.

Nếu như nợ công tiến kịch trần vào năm 2016, mà chúng ta không có kế hoạch từ bây giờ sẽ khó đảm bảo an toàn tài chính quốc gia, thưa ông?

- Đúng vậy, nợ công là nợ ngân sách nhà nước phải chi trả. Để chi trả còn phụ thuộc vào nguồn tiền thu ngân sách nhà nước từ phía các tổ chức, cá nhân trong nền kinh tế. Nếu như chúng ta thu tăng, chi giảm, bội chi giảm, thậm chí thu lớn hơn chi thì ngân sách kết dư, khi đó sẽ có điều kiện, có nguồn để thanh toán nợ tốt hơn. Hiện tại, thực trạng nợ công của ta đang ở mức cao. Theo quyết toán ngân sách nhà nước năm 2013, tính đến 31-12-2013 nợ công của Việt Nam ở mức là 1.954.000 tỷ đồng, chiếm 54,5% GDP. Những năm gần đây, chúng tôi đánh giá cuối năm 2015 nợ công sẽ chiếm khoảng 64% GDP. Và đến cuối năm 2016 sẽ tiến đến sát trần là gần khoảng 65% GDP rồi sẽ tiếp tục giảm sau năm 2016. Đây là vấn đề lớn. Để đảm bảo an ninh tài chính quốc gia, cần có giải pháp hữu hiệu, điều hành quyết liệt để kiềm chế nợ công, kiềm chế gia tăng bội chi, giữ nợ công trong ngưỡng an toàn.

Trân trọng cảm ơn ông!