Kiểm định đào tạo Đại học: AI sẽ hỗ trợ con người

Hiện Bộ GDĐT đang dự thảo Luật Giáo dục ĐH (sửa đổi), đề xuất sửa đổi liên quan đến kiểm định chương trình đào tạo ĐH. Theo đó, trừ một số ngành đặc thù như: Sư phạm, Y dược, Pháp luật, đối với chương trình đào tạo các ngành còn lại sẽ không còn cơ chế kiểm định bắt buộc. Bộ GDĐT dự kiến ứng dụng phần mềm trí tuệ nhân tạo AI để rà soát, đánh giá lại báo cáo của các trường.

Từ đây, một vấn đề đặt ra là cơ sở nào để thực hiện đề xuất này? Và liệu AI có thể thay thế con người trong một lĩnh vực đặc thù, phức tạp như kiểm định chất lượng giáo dục ĐH hay không?

Ông Huỳnh Văn Chương- Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng khẳng định, đây là điều chỉnh cần thiết nhằm phân cấp cho cơ quan quản lý có đủ dữ liệu và thẩm quyền xác định phạm vi kiểm định một cách linh hoạt nhưng vẫn đảm bảo chất lượng, khách quan và trách nhiệm giải trình trong toàn hệ thống. Theo đó, dự thảo không bãi bỏ kiểm định bắt buộc, mà thiết lập lại phạm vi áp dụng theo hướng linh hoạt có kiểm soát. Điều này hướng tới một hệ thống kiểm định hiệu quả, phù hợp thực tiễn và thông lệ quốc tế. Việc giao Bộ GDĐT quyền xác định danh mục chương trình kiểm định bắt buộc cũng xuất phát từ thực tế Bộ có nhiều kênh thông tin như báo cáo, khảo sát, thanh tra, kiểm tra…để đánh giá toàn diện chất lượng đào tạo theo từng lĩnh vực. Cách tiếp cận này giúp phân bổ nguồn lực kiểm định hợp lý, tránh hình thức, lãng phí, đồng thời phản ánh đúng thực tiễn.

Một điểm mới đáng chú ý trong dự thảo là quy định về hệ thống bảo đảm chất lượng bên trong (IQA – Internal Quality Assurance) tại các cơ sở giáo dục ĐH. Ông Huỳnh Văn Chương nhấn mạnh, IQA là yếu tố tiên quyết trong bối cảnh các trường được trao quyền tự chủ, còn nhà nước đóng vai trò giám sát. Hệ thống đảm bảo chất lượng nội bộ là công cụ để nhà trường tự giám sát, phát hiện vấn đề và cải tiến liên tục. Đây là điều kiện bắt buộc nếu muốn nâng cao chất lượng thật và thực hiện tự chủ có trách nhiệm.

Liên quan tới việc dự kiến ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong thẩm định kết quả kiểm định và đánh giá báo cáo của các trường, GS.TS Huỳnh Văn Chương cho biết trong thực tế, Bộ GDĐT đã thực hiện Thông tư số 13/2023/TT-BGDĐT về giám sát, đánh giá tổ chức kiểm định; thực hiện xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo đảm và kiểm định theo Nghị định của Chính phủ. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai còn một số vướng mắc do chưa được chính thức quy định cơ chế thẩm định các báo cáo đánh giá ngoài nên cần đưa vào Luật để có cơ sở thực hiện.

Trong bối cảnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số mạnh mẽ và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào các hoạt động đào tạo theo hướng tích cực và hiệu quả hơn cho mọi hoạt động, Bộ GDĐT đang xây dựng lộ trình ứng dụng AI về hoạt động này nhằm hỗ trợ rà soát định tính và định lượng các báo cáo tự đánh giá và báo cáo kiểm định, phát hiện bất thường, nội dung sao chép, dấu hiệu hình thức.

Ông Chương cho biết, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) từ năm 2011 đã khuyến nghị các cơ sở giáo dục tăng cường ứng dụng AI không chỉ trong khai thác dữ liệu, mà còn trong quản trị và quản lý hệ thống giáo dục ĐH.

Tuy nhiên, ông khẳng định: AI không thay thế con người, mà chỉ hỗ trợ bước đầu trong xử lý khối lượng thông tin lớn. Việc này rất phù hợp với điều kiện hiện nay và cần được tăng cường không chỉ trong lĩnh vực kiểm định mà còn trong nhiều hoạt động khác của giáo dục ĐH.