Kiểm soát ô nhiễm không khí, mục tiêu bền vững cho tương lai xanh
Trong những tháng đầu năm 2025, ô nhiễm không khí tại hai thành phố lớn nhất cả nước là Hà Nội và TP.HCM tiếp tục ở mức báo động, với hàng chục ngày chất lượng không khí vượt ngưỡng cho phép. Trước thực trạng này, các địa phương đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm kiểm soát nguồn phát thải, hướng tới phát triển bền vững và cải thiện chất lượng sống cho người dân.
Báo động tình trạng ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn
Theo số liệu từ các chuyên gia và cơ quan chức năng, trong 6 tháng đầu năm 2025, tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội và TP. HCM đã đạt mức đáng lo ngại. Tại TP.HCM, có hơn 65 ngày chất lượng không khí vượt chuẩn, trong đó chỉ số AQI (Air Quality Index) từng lên tới mức 194 vào sáng 14/1/2025, xếp thứ 4 trong danh sách các thành phố ô nhiễm nhất thế giới.
Tại Hà Nội, tình hình còn nghiêm trọng hơn khi có hơn 80 ngày nồng độ bụi mịn PM2.5 ở mức “xấu” và “rất xấu”, cao gấp 1,8 lần giới hạn cho phép. Một số thời điểm, chỉ số AQI dao động từ 200 đến 250, vượt xa ngưỡng an toàn. Nguyên nhân chính được các chuyên gia chỉ ra là từ phương tiện giao thông, đặc biệt là xe máy sử dụng xăng. Một chiếc xe máy xăng đời cũ có thể thải bụi mịn, CO, HC, NOx gấp 10–20 lần so với ô tô đạt chuẩn Euro 4–5.
Hà Nội hiện có khoảng 6 triệu xe máy và 800.000 ô tô, trong khi TP.HCM sau sáp nhập có tới 10,6 triệu xe máy và 1,6 triệu ô tô. Ngoài giao thông, ô nhiễm còn bắt nguồn từ đốt phụ phẩm nông nghiệp, sản xuất công nghiệp, chăn nuôi và trồng trọt.
Không chỉ tại các thành phố lớn, nhiều đô thị miền núi như Sơn La cũng đang phải đối mặt với nguy cơ ô nhiễm không khí gia tăng. Trước thực trạng này, tỉnh Sơn La đã chủ động triển khai kế hoạch kiểm soát khí thải và bụi mịn nhằm bảo đảm chất lượng không khí, hướng tới phát triển kinh tế xanh và bền vững.
Tỉnh Sơn La đã ban hành Kế hoạch số 205/KH-UBND, triển khai nhiệm vụ quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2025–2030, trọng tâm là các tháng cuối năm 2025. Mục tiêu của kế hoạch là kiểm soát chặt các nguồn phát sinh khí thải, bụi từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và giao thông, đồng thời giảm 20–30% lượng phát thải từ giao thông và xây dựng đến năm 2030.
Tỉnh cũng sẽ tiến hành rà soát và tổng hợp các cơ sở có nguồn khí thải lớn như nhà máy xi măng, nhiệt điện, luyện thép, chế biến nông sản, cao su, chăn nuôi tập trung… Các đơn vị thuộc nhóm có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường sẽ bị kiểm tra đột xuất khi có dấu hiệu vi phạm, xử lý nghiêm theo quy định pháp luật.
Cần những giải pháp căn cơ, đồng bộ
Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành, tình trạng ô nhiễm môi trường nói chung và ô nhiễm không khí nói riêng, nhất là tại các đô thị đang là thách thức rất lớn. Lãnh đạo Đảng và Nhà nước đã nhiều lần nhấn mạnh yêu cầu phải có giải pháp đồng bộ, căn cơ để giải quyết vấn đề này, nhất là trong các cuộc làm việc với Thành ủy Hà Nội và Thành ủy TP. HCM.
Trên thực tế, các bộ ngành Trung ương và địa phương như Hà Nội, TP. HCM đã triển khai nhiều giải pháp nhằm kiểm soát và xử lý ô nhiễm không khí. Tuy nhiên, kết quả đạt được vẫn chưa đáp ứng được mục tiêu đã đề ra.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong thời gian qua, đã chủ trì nhiều hoạt động phối hợp như hội thảo với Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, UBND TP Hà Nội và gần đây là hội thảo tại Nhà Quốc hội vào tháng 4 vừa qua để bàn giải pháp kiểm soát ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn nhưng kết quả chưa đạt được như mong đợi.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành đặc biệt lưu ý đến yêu cầu về kết quả cụ thể. Ví dụ, như với Hà Nội, mùa cao điểm ô nhiễm không khí rơi vào từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau trùng với thời điểm chuẩn bị tổ chức nhiều sự kiện lớn của đất nước. Do đó, cần đặt mục tiêu rõ ràng, cuối năm nay chất lượng không khí của Thủ đô phải được cải thiện so với đầu năm, năm sau phải tốt hơn năm trước. Đây là giai đoạn đất nước bước vào một kỷ nguyên phát triển mới, và không thể để hình ảnh Thủ đô chìm trong khói bụi tiếp diễn như những năm vừa qua.
Ô nhiễm không khí đang trở thành vấn đề nghiêm trọng tại nhiều địa phương, nhất là các đô thị lớn. Để khắc phục tình trạng này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, doanh nghiệp và người dân, cùng với việc triển khai các giải pháp đồng bộ, căn cơ và bền vững. Chỉ khi đó, chất lượng không khí mới được cải thiện, góp phần nâng cao chất lượng sống và thực hiện cam kết phát triển xanh của Việt Nam.
