Kỷ niệm 50 năm thành lập Viện Khảo cổ

Các đại biểu chụp ảnh tại Lễ kỷ niệm. Ảnh: Phi Khanh.

TS Nguyễn Gia Đối- Quyền Viện trưởng Viện Khảo cổ học cho biết: “50 năm qua, Viện luôn bám sát chức năng và nhiệm vụ được giao, thực hiện một hệ thống các đề tài và nhiệm vụ phong phú, đa dạng trong việc nhiên cứu lịch sử - văn hóa - văn minh Việt Nam”.

Một trong những thành tựu nổi bật của Viện Khảo cổ trong 50 năm qua là triển khai các đề tài nghiên cứu về thời văn minh và nhà nước sớm ở Việt Nam, mở đầu bằng Chương trình Nghiên cứu thời kỳ các vua Hùng dựng nước.

Bên cạnh đó, TS Nguyễn Gia Đối cũng nhìn nhận trong 50 năm qua, mỗi thời kỳ có mức độ khác nhau, các nhà nghiên cứu của Viện đã bền bỉ vượt mọi khó khăn nguy hiểm, tiến hành khảo sát, khai quật ở khắp các vùng núi cao, vực thẳm, lần lượt xác định các dấu mốc quan trọng trong tiến trình tiến hóa người, môi trường sinh thái và di tồn văn hóa các cộng đồng dân cư thời tiền sử trên đất nước ta. Đó là những phát hiện về hóa thạch người vượn ở Thẩm Khuyên, Thẩm Hai; những hóa thạch ở người hiện đại. Đó là những phát hiện về di tồn văn hóa của người nguyên thủy với các sưu tập công cụ sơ kỳ Đá cũ ở Núi Đọ (Thanh Hóa) và gần đây là ở An Khê (Gia Lai) có niên đại từ khoảng 80 vạn đến 30 vạn năm. Đó là các kỹ nghệ hậu kỳ Đá cũ như Sơ Vi, Tiền Hòa Bình có niên đại 4-3 vạn năm cách ngày nay... Những công trình khảo cổ học thời lịch sử cũng đã đóng góp các chứng lý vật chất về sức sống của văn hóa Việt và người Việt trong đêm trường nghìn năm Bắc thuộc và chống Bắc thuộc.

Thành tựu quan trọng đó cũng góp phần lý giải thuyết phục cho hiện tượng “phục tập” rực rỡ của văn hóa Đại Việt thế kỷ 10 - 15. Đặc biệt, Khảo cổ học lịch sử đã có thêm khối tư liệu đồ sộ từ khai quật nghiên cứu khảo cổ tiêu biểu là Hoàng thành Thăng Long, Thành Nhà Hồ… đã minh chứng cho tầm vóc văn hóa, văn minh, văn hiến Đại Việt đậm đà bản sắc dân tộc, hội tụ, kết tinh tinh hoa văn hóa phương Đông đương đại.

Ngoài những công trình nghiên cứu về văn hóa Đại Việt, còn có thêm những đóng góp quan trọng nghiên cứu về văn hóa Champa ở Trung Bộ và văn hóa Óc Eo ở Nam Bộ. Đó là những nghiên cứu về các công trình kiến trúc, các trung tâm chính trị, kinh tế, quân sự hoặc khái quát những vấn đề cơ bản của hai nền văn hóa này. Từ đó, xác định diện mạo văn hóa vật chất, tín ngưỡng, tôn giáo, nguồn gốc bản địa kết hợp với tiếp xúc ảnh hưởng văn hóa từ Ấn Độ.