Làm giàu từ cây dẻ ván

Có thể nói, cây dẻ ván đang dần trở thành cây chủ lực giúp người dân nơi đây thoát nghèo. Tất nhiên, để có được điều này, bà con phải đầu tư công sức và tiền của để trồng những rừng dẻ ván với diện tích từ 1 đến 3-4 ha. Từ khoảng 10 năm trước, một số hộ dân bắt đầu trồng dẻ ván. Đến nay, thôn Nặm Làng có 30 hộ thì tới 20 hộ trồng loại cây này. Bà con trồng theo hướng hữu cơ nên hạt dẻ chất lượng. Dẻ ván cho hạt to hơn hạt dẻ thông thường, lại có phần bùi và ngon hơn nên được người tiêu dùng ưa chuộng.

Theo ông Hà Sỹ Thắng - Bí thư Huyện ủy Ngân Sơn (tỉnh Bắc Kạn), hiện ở các xã phía Nam của huyện Ngân Sơn, người dân có trồng tự phát một số diện tích cây dẻ Trùng Khánh. Số cây dẻ này đã cho thu hoạch nhưng hiệu quả kinh tế không cao như giống cây dẻ ván ở xã Đức Vân. Toàn huyện Ngân Sơn hiện có 69ha cây dẻ ván, nhiều diện tích đã cho quả. Đặc biệt cây đầu dòng đảm bảo cung cấp được mắt ghép phục vụ việc nhân rộng diện tích cây dẻ ván tại địa phương.

Theo các chuyên gia nông nghiệp, cây dẻ ván ở xã Đức Vân có nguồn gốc lai ghép từ cây dẻ Trùng Khánh (Cao Bằng) với mắt cây dẻ ván tỉnh Lạng Sơn. Cây dẻ ván có khả năng thích nghi với nhiều điều kiện tự nhiên. Phát triển tốt ở vùng có khung nhiệt độ từ 8-22 độ C, lượng mưa trung bình hằng năm từ 1.000- 2.000 mm. Là cây ưa sáng.

Cây dẻ ván không kén đất, có thể thích nghi trên nhiều loại đất khác nhau: Đất đồi, sườn đồi, sườn núi, đất nương rẫy cũ… Nhưng để phát triển tốt, cho năng suất cao cần đất có tầng canh tác dày, tơi xốp, thoát nươc tốt. Đất có độ pH hơi chua đến trung tính.

Để trồng, bà con nên chọn giống dẻ ván từ những cây khỏe mạnh, sai quả đã được trồng và thích nghi với khí hậu tại Trùng Khánh (Cao Bằng) để lấy giống. Hiện nay cây dẻ ván có thể nhân giống bằng hạt hoặc bằng cách ghép mắt. Phương pháp ghép mắt thường cây trồng khỏe, sớm ra quả, sản lượng cao, phẩm chất tốt, được áp dụng nhiều nhất.

Nên trồng cây dẻ ván vào thời điểm tháng 11 - 12 hoặc tháng 2 - 3 dương lịch hàng năm. Lúc này, thời tiết ấm, thường có mưa phùn tạo điều kiện cho cây dẻ ván nhanh hồi phục bộ rễ, phát triển nhanh, khỏe.

Khi trồng, cần lưu ý: Cơi hố nhỏ có kích thước tùy vào kích thước bầu cây giống, ở tâm của hố đã đào sẵn. Bấm đào cây con đặt vào tâm hố và tiến hành lấp đất đến miệng bầu là đảm bảo.

Trong quá trình đào bấm cây con cần chú ý giảm tối đã tổn hại ảnh hưởng đến bộ rễ của cây giống. Khi rễ trụ quá dài, có thể cắt ngắn vừa phải. Cây dẻ ván giống khi đào lên phải nhúng với nước bùn sau đó bao gói vận chuyến đến nơi trồng.

Sau khi trồng xong, nếu cây giống lớn có thể cắm cọc tre buộc cố định tránh gió làm đổ cây. Tủ gốc bằng rơm rạ, lá cây… Tiếp theo tưới đẫm gốc cho cây để tạo điều kiện cho cây nhanh hồi xanh, bén rễ.

Sau khi trồng nếu thời tiết khô hanh, hạn thì ngày tưới 1 lần cho cây cho đến khi cây hồi xanh, bén rễ. Việc tưới nước có thể kết hợp với mỗi đợt bón phân thúc cho cây để giảm công tưới.