Làm khó hay đánh đố?

Ông Nén và cháu nội đến dự buổi xin lỗi của cơ quan tố tụng. Ảnh: Nguyễn Nam.

Việc các cơ quan tố tụng, mà cụ thể ở đây là TAND tỉnh Bình Thuận “lờ vờ” trong việc bồi thường oan sai cho ông Huỳnh Văn Nén đã được Chánh án TAND tối cao chỉ rõ: Đã xác định oan sai, các cơ quan tố tụng cũng đã xin lỗi công khai thì cần phải khẩn trương bồi thường thiệt hại cho đương sự.

Lý do mà TAND tỉnh Bình Thuận đưa ra để thanh minh cho việc chậm giải quyết bồi thường oan sai theo yêu cầu của ông Huỳnh Văn Nén (tổng cộng 18 tỷ đồng cho các khoản thiệt hại, tổn thất cho 17 năm 6 tháng 11 ngày tù) là gia đình đương sự không còn lưu giữ được các hóa đơn, chứng từ chứng minh thiệt hại, tổn thất trong thời gian ông Nén ngồi tù để có căn cứ bồi thường.

Tuy nhiên, Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình đã bác bỏ lý do trên: Không nhất thiết cái gì cũng phải đòi hỏi hóa đơn, nếu xét thấy hợp lý thì nên giải quyết và thỏa thuận. Ông Bình yêu cầu TAND tỉnh Bình Thuận phải giải quyết theo hướng có lợi cho ông Nén chứ không phải là thuận cho cơ quan nhà nước.

Chánh án TAND tối cao cương quyết: Nếu cần thiết, TAND tối cao sẽ đề nghị Bộ Tài chính cử chuyên gia giỏi vào Bình Thuận hỗ trợ giải quyết hồ sơ, đẩy nhanh công tác thẩm định các khoản yêu cầu bồi thường oan sai cho ông Nén.

Nhằm xử lý rốt ráo và nhanh chóng quy trình bồi thường oan sai cho ông Nén, Chánh án Nguyễn Hòa Bình chỉ đạo TAND tỉnh Bình Thuận phải lập tổ chuyên trách, có kế hoạch cụ thể cho từng khoản đàm phán theo Luật trách nhiệm bồi thường nhà nước. Sau chỉ đạo quyết liệt, TAND tỉnh Bình Thuận hứa sẽ khẩn trương giải quyết yêu cầu bồi thường cho ông Nén.

Cụ thể, trong khoảng thời gian tới, TAND Bình Thuận sẽ xác minh về các khoản thiệt hại của ông Nén và gia đình. Dự kiến, ngày 20/5 sẽ diễn ra cuộc thương lượng đầu tiên giữa TAND tỉnh Bình Thuận cùng ông Nén và những người đại diện ủy quyền hợp pháp của ông.

Giờ đây, dư luận đang hy vọng lời hứa của TAND tỉnh Bình Thuận sẽ được biến thành hiện thực, bởi ông Nén và gia đình đã phải chịu quá nhiều khổ đau, tủi nhục vì sự tắc trách, sai phạm của những người tiến hành tố tụng gây nên vụ án oan xuyên thế kỷ ở Bình Thuận. Chừng nào mà TAND tỉnh Bình Thuận vẫn còn chần chừ chưa bồi thường oan sai cho người tù thế kỷ thì chừng đó dư luận còn tỏ rõ sự bất bình.

Thà rằng TAND tỉnh Bình Thuận có lời với ông Nén và gia đình rằng do một số lý do bất khả kháng nên việc bồi thường oan sai bị chậm vài ngày, thậm chí vài tuần, chứ không thể đưa ra yêu cầu chứng minh thiệt hại bằng cách đòi hóa đơn, chứng từ.... Thử hỏi xưa nay có ai bị kết án tù mà lại giữ hóa đơn chờ ngày được minh oan để đòi bồi thường.

Lẽ nào TAND tỉnh Bình Thuận không biết điều này nên mới yêu cầu ông Nén và gia đình cung cấp hóa đơn, chứng từ để chứng minh tổn thất, thiệt hại? Hay TAND tỉnh Bình Thuận cho rằng nếu ông Huỳnh Văn Nén và gia đình không thể cung cấp hóa đơn, chứng từ chứng minh tổn thất, thiệt hại do phải ngồi tù oan gần 20 năm thì sẽ không phải bồi thường nữa? Nếu thật sự như vậy thì quả là đau lòng quá.

Cái sự đau lòng ở đây không chỉ là buồn riêng cho ông Nén và gia đình, mà còn là thất vọng về sự lạnh lùng, vô cảm của cơ quan tố tụng trước nỗi đau mất mát của người khác. Nỗi đau còn ở chỗ sự mất mát đó không phải do lỗi của nạn nhân, không phải do thiên tai địch họa, mà là do lỗi của chính các cơ quan tố tụng gây ra.

Ai cũng biết , rằng “Nhất nhật tại tù thiên thu tại ngoại” (một ngày ngồi tù bằng nghìn năm ở ngoài). Và ai cũng cho rằng, người bị ngồi tù oan phải được bồi thường thỏa đáng, chứ không phải là đi xin các cơ quan tố tụng “tài trợ”. Do vậy, việc chậm giải quyết bồi thường oan sai cho ông Huỳnh Văn Nén của TAND tỉnh Bình Thuận với lý do không có hóa đơn, chứng từ chứng minh tổn thất, thiệt hại có khác nào việc đánh đố, tránh, kéo dài việc trả nợ?

Nói các cơ quan tố tụng tỉnh Bình Thuận nợ ông Nén và gia đình là không hề sai, họ không chỉ nợ tiền bồi thường, mà còn nợ cả tình người đối với cá nhân người tù thế kỷ nói riêng và với cả xã hội nói chung.