Làng nghề chổi đót trăm năm tuổi

Ổn định nhờ làm nghề chổi đót

Nghề làm chổi đót tại thôn Hà Ân (xã Thạch Mỹ, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh) không biết xuất hiện từ khi nào. Theo các vị cao niên trong làng, nghề này du nhập vào địa phương ngót nghét cũng đã hơn 150 năm.

Ngày đó, một số hộ gia đình ở Hà Ân cứ vào cuối mùa đông và đầu mùa xuân thường rủ nhau đi các tỉnh Tây Bắc thu mua cây đót về làm chổi bán, kiếm thêm thu nhập. Theo thời gian, nghề làm chổi đót được xem là nghề truyền thống của địa phương và truyền từ đời này qua đời khác.

Bà Lê Thị Lĩnh (79 tuổi, trú tại thôn Hà Ân) cho biết, gia đình bà đã có hơn 60 năm làm nghề chổi đót. Ngoài làm ruộng, làm chổi đót được cho là nghề phụ nhằm tăng thêm nguồn thu nhập cho gia đình.

Theo bà Lĩnh, nhiều năm trước, ở thôn Hà Ân, nhà nào có làm chổi đót thì mức sống sẽ ổn định hơn. Tuy không nhiều, nhưng nhờ làm chổi đót người dân nơi đây cũng kiếm thêm thu nhập để trang trải cho cuộc sống hàng ngày.

Gắn bó với cây đót gần 50 năm, ông Phan Văn Sơn (65 tuổi) thông tin, đa số người dân trong thôn đều sản xuất theo hộ gia đình nhỏ lẻ, tranh thủ lúc nông nhàn để làm chổi đót kiếm thêm thu nhập. Khi thị trường có nhu cầu tiêu thụ chổi ngày càng mạnh, nghề làm chổi đót cũng trở thành nguồn thu nhập chính của nhiều hộ gia đình.

"Trước kia, khi phương tiện đi lại còn khó khăn, nguyên liệu để làm nghề còn khan hiếm, nên cứ vào tháng Giêng hàng năm khi cây đót trổ bông nhiều gia đình đã đi mua đót về phơi và cất trữ. Để làm nên một cây chổi chất lượng, thì nguyên liệu đót phải đảm bảo được phơi đủ nắng, có màu xám xanh đẹp mắt” - ông Sơn nói.

Theo nhiều người dân, với một người thợ lành nghề, trung bình mỗi ngày làm ra được 20-30 sản phẩm, đem lại nguồn thu nhập khoảng 200.000 đồng.

Giữ gìn nghề truyền thống

Nghề làm chổi đót là niềm tự hào của nhiều người dân thôn Hà Ân, bởi đây là sản phẩm “cứu cánh” giúp họ vượt qua biết bao khó khăn. Thế nhưng có một khoảng thời gian dài, nghề truyền thống này cũng rơi vào tình cảnh khan hiếm người làm. Bởi lẽ, những người còn bám trụ với nghề đều là người lớn tuổi, trong khi thanh niên gần như rất hiếm người mặn mà với nghề.

Ông Lê Tiến Hoa (52 tuổi, trú tại thôn Hà Ân) cho biết, đó là do chất lượng, mẫu mã của sản phẩm chưa cải tiến, giá thành thấp, thị trường tiêu thụ bấp bênh khiến việc “giữ chân” các lao động làm nghề chổi đót ở Hà Ân cũng trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

“Nhu cầu của người tiêu dùng ngày càng thay đổi, yêu cầu chất lượng hàng hóa ngày càng khắt khe hơn, trong khi đó, sản phẩm chổi đót của thôn chúng tôi lúc đó lại chưa đáp ứng được’ - ông Hoa lý giải.

Theo ông Hoa, để phù hợp với thị hiếu khách hàng bên cạnh sản phẩm chủ lực truyền thống là chổi đót bện mây, thì những loại chổi mới như: Chổi đót cán nhựa, chổi đót quấn dây cước.. cũng được nhiều hộ đẩy mạnh sản xuất.

Là người rất tâm huyết trong việc gìn giữ nghề truyền thống của địa phương, ông Lê Tiến Dũng (66 tuổi) đã đứng ra vận động nhiều người khác để thành lập Chi hội Nghề nghiệp chổi đót Hà Ân do ông làm hội trưởng. Chi hội hiện có 12 gia đình với khoảng 30 lao động và ông Dũng là người đứng ra chịu trách nhiệm cung cấp nguyên vật liệu, bao tiêu sản phẩm.

Với tinh thần trách nhiệm, tình yêu nghề của mình, ông Dũng đã động viên, khuyến khích, hỗ trợ các thành viên khác chăm lo sản xuất để có thu nhập ổn định, cải thiện cuộc sống. Mỗi năm ông xuất bán ra thị trường trong và ngoài tỉnh khoảng 200 nghìn chổi đót, doanh thu hơn 2 tỷ đồng, lợi nhuận thu được khoảng 200 triệu đồng.

Ngoài làm nghề truyền thống, tại thôn Hà Ân đang có khoảng 6 hộ đi buôn nguyên liệu đót và cũng là những hộ làm chổi lớn của thôn. Mỗi tấn đót mang về bán lại cũng đã cho lợi nhuận 5 - 7 triệu đồng. Giá đót thường dao động từ 25-33 triệu đồng/tấn. Mỗi năm, cả thôn Hà Ân tiêu thụ hàng nghìn tấn đót và gần 1 vạn cái chổi.

Hiện chính quyền địa phương đang khuyến khích bà con mở rộng quy mô bằng cách hỗ trợ vay vốn và định hướng quy hoạch bãi tập kết vật liệu giúp bà con làm nghề.

Ông Lê Tiến Lương - Chủ tịch UBND xã Thạch Mỹ cho biết, nghề làm chổi đót ở làng Hà Ân được cha ông truyền lại, có tuổi đời hàng trăm năm. Hiện toàn xã có hơn 160 hộ dân đang duy trì nghề truyền thống này và phần lớn tập trung ở thôn Hà Ân.