Lấy lại niềm tin cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp

PV: Thưa ông, có ý kiến cho rằng, sự phát triển nhanh của thị trường TPDN riêng lẻ đã bộc lộ nhiều rủi ro, gây mất an toàn cho thị trường. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Phát triển thị trường TPDN ổn định, hiệu quả, minh bạch là rất cần thiết, góp phần tạo ra một nền tài chính đa dạng, hỗ trợ doanh nghiệp (DN) huy động vốn trung và dài hạn, giảm sự phụ thuộc lớn vào kênh tín dụng ngân hàng. Đây là mục tiêu đã được Chính phủ đề ra và các cơ quan quản lý, đơn vị, tổ chức liên quan quyết tâm triển khai thực hiện.

Thời gian qua những sai phạm của một số cá nhân, tổ chức trên thị trường TPDN riêng lẻ là bài học quan trọng nhưng không đại diện cho toàn thị trường. Vì vậy, cần có giải pháp điều chỉnh, hướng thị trường phát triển lành mạnh hơn.

Tôi cho rằng, ở bất kỳ một thị trường nào, bên cạnh sự quản lý của Nhà nước thông qua khung khổ pháp lý, giám sát, kiểm tra, xử lý sai phạm nghiêm minh thì quan trọng vẫn là nhận thức, trách nhiệm và tính tuân thủ của các đối tượng tham gia thị trường. Chính vì vậy, chất lượng phát triển của thị trường phụ thuộc rất lớn vào hành vi của các chủ thể tham gia. Về nguyên tắc DN phải là chủ thể chịu trách nhiệm toàn bộ về các đợt phát hành trái phiếu. Thống kê cho thấy, các ngân hàng đang nắm giữ tới 42% lượng TPDN riêng lẻ; kế đến là DN bất động sản với 29%…

Chỉ 2 nhóm chủ thể phát hành này đã chiếm tới 71% lượng TPDN riêng lẻ. Khi các chủ thể phát hành tuân thủ pháp lý, đề cao tính minh bạch, công bố thông tin đầy đủ và giữ chữ tín với nhà đầu tư, thanh toán đầy đủ, đúng hạn TPDN đến hạn; nhà đầu tư hiểu biết pháp luật, cẩn trọng xem xét thị trường khi mua TPDN… thì chắc chắn chất lượng của thị trường TPDN sẽ được nâng lên.

Về nhà đầu tư tham gia, quy định pháp lý đã nêu rõ, chỉ nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp mới được phép tham gia đầu tư, giao dịch TPDN riêng lẻ. Tuy nhiên, thực tế nhiều nhà đầu tư cố tình lách luật để mua TPDN, chỉ chú trọng lãi suất cao mà phớt lờ việc đánh giá, thẩm định rủi ro trước khi mua. Chính vì vậy, nhà đầu tư chính là đối tượng cần được nâng cao nhận thức, trách nhiệm để tham gia thị trường an toàn, hiệu quả.

Ngoài ra, trách nhiệm còn thuộc về các đơn vị trung gian cung cấp dịch vụ TPDN riêng lẻ. Thực tế cũng đã chỉ ra một số hạn chế trong việc cung cấp dịch vụ của các công ty chứng khoán, cũng như chất lượng kiểm toán báo cáo tài chính của các công ty kiểm toán.

Niềm tin là một yếu tố nền tảng quan trọng của thị trường tài chính nói chung và thị trường TPDN nói riêng. Tuy nhiên, thời gian qua, với nhiều sự vụ đáng tiếc đã xảy ra, có vẻ như yếu tố niềm tin đang dần hao mòn, thưa ông?

- Niềm tin đóng vai trò rất quan trọng trên thị trường tài chính đặc biệt là thị trường TPDN. Thị trường phát triển ổn định, hiệu quả, an toàn thì nhà đầu tư sẵn sàng tham gia và khi đó thị trường mới phát triển bền vững.

Như tôi đã khẳng định ở trên, thị trường TPDN vẫn rất tiềm năng và cần tạo điều kiện để phát triển an toàn, minh bạch, bền vững. Dù không đại diện cho toàn thị trường, nhưng những sai phạm trên thị trường TPDN riêng lẻ thời gian qua là “con sâu làm rầu nồi canh”, làm suy giảm niềm tin của nhà đầu tư vào kênh TPDN. Do vậy, việc lấy lại niềm tin cho thị trường cũng là trách nhiệm của cơ quan quản lý và các chủ thể tham gia thị trường.

Vậy theo Bộ trưởng, đâu là giải pháp hữu hiệu để vừa củng cố chất lượng phát triển của thị trường, vừa củng cố niềm tin của nhà đầu tư vào kênh huy động này?

- Vừa qua, Bộ Tài chính cũng đã tham mưu để Chính phủ ban hành Nghị định 65/2022/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 153/2020/NĐ-CP quy định về chào bán, giao dịch TPDN riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán TPDN ra thị trường quốc tế. Với nhiều điểm mới, theo hướng chặt chẽ hơn, nâng cao trách nhiệm của các bên tham gia, chính sách mới sẽ cần thời gian để thị trường làm quen, nhưng đây là cơ hội để thị trường sàng lọc, “gạn đục, khơi trong” tạo điều kiện cho các DN và nhà đầu tư chuyên nghiệp chân chính.

Cùng với đó, Nghị định 65 cũng đã đưa ra mốc thời gian cụ thể để khai mở vận hành thị trường TPDN thứ cấp, tạo điều kiện cho các DN niêm yết và nhà đầu tư có thể giao dịch được TPDN khi có nhu cầu. Bên cạnh đó, cũng đã có quy định để phát triển dịch vụ xếp hạng tín nhiệm và quy định chi tiết các trường hợp phải có xếp hạng mới được phát hành, tạo điều kiện cho nhà đầu tư có tham chiếu khách quan và tin cậy hơn trước khi mua TPDN.

Bộ cũng đôn đốc các công ty phát hành, công ty chứng khoán thanh toán TPDN riêng lẻ đến hạn, phối hợp với các cơ quan chức năng xử lý nghiêm các trường hợp lừa dối khách hàng, không thanh toán trái phiếu đúng hạn.

Trân trọng cảm ơn ông!