Lệnh cấm nhập cảnh mới của Mỹ thay đổi như thế nào?

Hành khách nước ngoài tại sân bay quốc tế Washington Dulles của Mỹ. (Nguồn: Reuters).

Động thái bất ngờ trên được đưa ra chỉ vài ngày sau khi Tòa án Tối cao Mỹ áp dụng trở lại một phần của sắc lệnh cấm nhập cảnh Tổng thống Trump từng áp dụng trước đây nhưng sau đó bị chặn lại ở các tòa án bang vì bị chỉ trích là có tư tưởng cấm đoán người Hồi giáo.

Thị thực đã được chứng nhận từ trước đây sẽ không bị xem xét lại, theo quy định mới, nhưng Bộ Ngoại giao Mỹ đã đưa ra một số chỉ thị nói rằng những người xin thị thực mới đến từ Syria, Sudan, Somalia, Libya, Iran và Yemen cần phải chứng minh họ có mối quan hệ với gia đình - với cha hoặc mẹ, trẻ em, người lớn, con trai hoặc con gái, con rể, con dâu hoặc bé sơ sinh - đã ở nước Mỹ mới được xét duyệt.

Yêu cầu tương tự, cùng một số ngoại lệ khác, cũng được áp dụng đối với người tị nạn đến từ tất cả các quốc gia khác trong khi họ đang chờ đợi được chính quyền Mỹ cho phép đi vào lãnh thổ.

Theo quy định mới được Bộ Ngoại giao Mỹ gửi tới tất cả các Đại sứ quán và Lãnh sự quán Mỹ, thì các quan hệ như ông bà, cháu chắt, cô chú, cháu gái, cháu trai, họ hàng thân thích, anh chị em rể, hôn phu hay các thành viên gia đình khác… không được xem là quan hệ gần gũi.

Các quy định này chính thức có hiệu lực từ hôm 29/6.

Trước đó, hôm đầu tuần này, Tòa án Tối cao của Mỹ đã gỡ bỏ một phần lệnh tạm ngừng sắc lệnh cấm nhập cảnh của Tổng thống Trump. Phán quyết mà tòa án này đưa ra chỉ rõ rằng, những người có thể chứng minh “mối quan hệ gần gũi” giữa họ và một công dân hay tổ chức ở Mỹ sẽ không chịu ảnh hưởng từ lệnh cấm này. Tòa án tối cao đã đưa ra một bản hướng dẫn chi tiết về việc xác nhận diện người nói trên.

Giới chức cấp cao thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ, Cơ quan An ninh Nội địa và Bộ Tư pháp đã cấp tốc làm việc để đưa ra các biên bản hướng dẫn thực hiện quy định trên kể từ sau khi Tòa án Tối cao ra phán quyết.

Bộ Ngoại giao Mỹ cho hay một mối quan hệ hợp lệ theo quy định cần phải được chứng minh là “chính thức, có văn bản rõ ràng và phải theo đúng mục đích ban đầu chứ không nhằm tránh né lệnh cấm”. Những nhà báo, sinh viên, công nhân hoặc giảng viên, những người có giấy mời hợp lệ hoặc hợp đồng lao động ở nước Mỹ sẽ không chịu ảnh hưởng từ lệnh cấm nhập cảnh.

Sự miễn trừ này không được áp dụng với những người đang tìm kiếm xây dựng mối quan hệ với một doanh nghiệp hay một thể chế giáo dục của Mỹ vì mục đích né các quy định trên, Bộ Ngoại giao Mỹ cho hay. Ngoài ra, một hợp đồng thuê xe hơi, đặt phòng khách sạn, dù là đã được trả tiền trước, cũng sẽ không được xem xét.

Được biết, lệnh cấm nhập cảnh gốc được Tổng thống Trump công bố vào hồi tháng 1 năm nay đã gây ra tình trạng hỗn loạn tại nhiều sân bay trên khắp thế giới, nhưng hiện nay, nhờ có các biên bản hướng dẫn mới trong đó loại trừ các thị thực được cấp trước đó nên tình trạng tương tự được cho là sẽ không xảy ra.

Sau khi một Thẩm phán liên bang ra lệnh ngừng sắc lệnh cấm nhập cảnh, Tổng thống Trump đã đưa ra một chỉ thị khác có nhiều sửa đổi, và động thái của Tòa án Tối cao hôm đầu tuần này cũng đã làm giảm số người thuộc diện bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm này. Thêm vào đó, trong khi sắc lệnh gốc có hiệu lực ngay lập tức, thì lệnh cấm mới được phục hồi này lại có khoảng thời gian chuẩn bị 72 giờ đồng hồ để tránh tình trạng hỗn loạn.

Đáng chú ý, đối với những người di cư từ 6 quốc gia Hồi giáo nói trên khi giành được một thị thực nhờ chiến thắng giải xổ số đặc biệt của chính phủ Mỹ - một chương trình thường niên trao thưởng “thẻ xanh” ngẫu nhiên cho 50.000 người nhập cư đến từ các nước có tỷ lệ di cư tới Mỹ thấp - vẫn phải chứng minh họ có mối quan hệ “gần gũi” với công dân Mỹ hoặc sẽ phải bị cấm trong vòng 90 ngày.

Quy định này có thể là trở ngại lớn đối với những người di cư muốn tới Mỹ, bởi thực tế cho thấy có nhiều người giành chiến thắng trong chương trình này không hề có họ hàng hay công việc ở nước Mỹ, chứ chưa nói tới quan hệ họ hàng gần gũi.

Thông thường trước đây, những người giành chiến thắng trong chương trình này chỉ cần chứng minh rằng họ được sinh ra tại một quốc gia hợp lệ và đã tốt nghiệp trung học hoặc có ít nhất 2 năm kinh nghiệm làm việc trong một công việc cố định, và công việc này cần ít nhất 2 năm kinh nghiệm đào tạo.