Lo ngại tái nhiễm Covid-19

Vì sao lại bị tái nhiễm?

Hơn một tháng sau khi khỏi Covid-19, anh V.Anh 22 tuổi (Trương Định, Hà Nội) ho nhẹ kèm đau rát họng, xét nghiệm kết quả dương tính SARS-CoV-2.

“Tôi cảm thấy lo lắng, không hiểu sao có thể mắc Covid-19 đến hai lần trong vòng hai tháng liền”, anh nói.

Trước Tết anh không còn các triệu chứng Covid-19, cơ thể khỏe mạnh. Hàng xóm xung quanh cũng mắc Covid-19 khá nhiều. Hôm 14/2, anh V.Anh xuất hiện triệu chứng mệt, ho húng hắng, đau rát họng, không sốt, test nhanh cho kết quả dương tính.

Chị Hoàng Cúc, 41 tuổi, ở Trương Định cũng gặp tình trạng tương tự. Chị mắc Covid-19 vào cuối tháng 12/2021 đã khỏi, đến ngày 12/2 rát họng, chảy nước mũi, test nhanh kết quả dương tính.

“Lần này các triệu chứng nhẹ hơn trước, tôi không bị mất mùi vị và sốt”, chị nói và cho biết thêm một vài người bạn của chị cũng tái nhiễm kể từ sau Tết.

Giải thích hiện tượng trên, BS Phạm Văn Phúc, Khoa Hồi sức Tích cực, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết, sau khi khỏi Covid-19, cơ thể sẽ sản sinh ra kháng thể để chống lại sự xâm nhập SARS-CoV-2. Mặc dù vậy, lượng kháng thể sinh ra của mỗi người khác nhau, phụ thuộc vào cơ địa, bệnh nền...

Do đó, nếu kháng thể không đủ mạnh, người khỏi bệnh chủ quan không tuân thủ 5K, khi tiếp xúc F0 mang biến chủng mới sẽ có nguy cơ tái nhiễm.

“Ví dụ lần dương tính đầu tiên, người bệnh nhiễm chủng Delta, lần thứ hai có thể nhiễm chủng Omicron”, bác sĩ Phúc nói. Các bệnh nhân dương tính sau khoảng một tháng khỏi bệnh, triệu chứng nhẹ hơn lần đầu và được tư vấn tự cách ly điều trị tại nhà, không cần nhập viện.

BS Nguyễn Huy Hoàng (Trung tâm Oxy cao áp Việt - Nga, Bộ Quốc phòng) cho biết, một ngày ông tư vấn cho khoảng 100 F0, 5-10% trong số đó đã khỏi bệnh, song lại xét nghiệm dương tính sau 3 tuần đến một tháng, các bệnh nhân này có thể bị tái nhiễm biến chủng mới.

BS Hoàng phân tích, có thể lần xét nghiệm âm tính đầu tiên, bệnh nhân lấy mẫu không chuẩn, hoặc có thể lúc này SARS CoV-2 không còn trong dịch tỵ hầu nữa nhưng ở sâu trong phổi vẫn còn.

Sau khi biết âm tính, bệnh nhân không chú trọng bảo vệ sức khỏe, cơ thể yếu đi khiến SARS-CoV-2 vẫn còn trong phổi hoạt động trở lại, làm xuất hiện các triệu chứng và xét nghiệm cho thấy tái dương tính. Điều này khiến bệnh nhân nhầm tưởng họ tái nhiễm, trong khi thực tế chỉ là tải lượng virus còn dư kể từ lần nhiễm trùng ban đầu. Để chắc chắn là tái nhiễm, cần giải trình tự gene virus.

Còn TS Phạm Quang Thái, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương lý giải: Điều lạ ở virus SARS-CoV-2 khi tấn công vào cơ thể lần đầu tiên, để lại miễn dịch không cao. Đây là cơ sở cho nguy cơ tái nhiễm.

Thế giới và Việt Nam đã ghi nhận các trường hợp tái nhiễm với các chủng virus SARS-CoV-2 khác nhau. Ở chủng Delta, tỉ lệ tái nhiễm là 1% và chủng Omicron thì số ca tái nhiễm cao hơn.

Cần nghiên cứu cụ thể với trường hợp tái nhiễm

Theo ONS, tỷ lệ tái nhiễm đã tăng gấp 15 lần kể từ khi Omicron xuất hiện. Đến nay, số ca tái nhiễm chiếm khoảng 10% tổng F0 ở Anh, cao hơn nhiều so với 1% hồi tháng 11/2021.

Theo các nhà khoa học, hiện tượng tái nhiễm ngày càng nhiều là do khả năng miễn dịch của cộng đồng suy yếu, không còn đủ để ngăn ngừa virus. Sự xuất hiện của biến chủng mới như Delta, Omicron khiến hệ miễn dịch khó nhận biết, virus có thể lẩn tránh.

Bên cạnh đó, SARS CoV-2 hầu như xâm nhập cơ thể người thông qua mũi và họng. Kháng thể trong lớp niêm mạc này có xu hướng tồn tại tương đối ngắn so với miễn dịch toàn cơ thể. Điều đó giải thích tại sao miễn dịch ngăn bệnh chuyển nặng, thường bắt nguồn từ phổi, kéo dài hơn so với miễn dịch chống nhiễm trùng.

Khẳng định có thể xuất hiện tình trạng tái nhiễm, tuy nhiên BS Nguyễn Trung Cấp, Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương lưu ý cần phải phân biệt rạch ròi giữa tái nhiễm và tái dương tính.

Theo đó, tái dương tính là tình trạng được ghi nhận khi người mắc đang trong diễn biến của bệnh. Họ từng có giai đoạn xét nghiệm cho kết quả âm tính, sau đó dương tính. Trong khi đó, tái nhiễm SARS-CoV-2 được hiểu là tiếp tục mắc Covid-19 sau khi đã khỏi hoàn toàn.

“Với những trường hợp này, các BS sẽ chỉ định xét nghiệm kiểm tra kháng nguyên, kháng thể, nuôi cấy virus... Căn cứ vào kết quả cùng các yếu tố lâm sàng và dịch tễ, bác sĩ sẽ xác định họ khỏi Covid-19 hay chưa, tái dương tính hay tái nhiễm. Nếu tái nhiễm tức là lần nhiễm sau bệnh nhân đó mang virus sống chứ không phải mảnh xác virus tồn lưu từ lần nhiễm trước”, BS Cấp giải thích.

Có một số trường hợp có thời gian mang virus rất dài tới 174 ngày, nên cơ sở thứ 2 để khẳng định một người có tái nhiễm hay không vẫn phải căn cứ vào nuôi cấy virus, giải trình tự gene. Nếu hai lần nhiễm mà mắc hai chủng khác hẳn nhau thì chắc chắn đó là tái nhiễm.

Về vấn đề này, PGS.TS Trần Đắc Phu, Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng (Bộ Y tế) khẳng định, đã ghi nhận một số ca tái nhiễm, thậm chí sau khi đã tiêm vaccine mũi 3. Điều này được ghi nhận trong những báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới cũng như một số nước trên thế giới.

Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện nay, Bộ Y tế chưa công bố bất cứ nghiên cứu, thống kê, số liệu cụ thể về vấn đề này. Chúng ta cần phải có số liệu để đánh giá cụ thể về vấn đề tái nhiễm, có thêm những biện pháp ứng phó cho phù hợp.

Cần xem xét tỉ lệ tái nhiễm là bao nhiêu, khoảng cách giữa hai lần mắc như thế nào? Ngoài ra, phải giải trình tự gene để xem chủng mắc là gì, có phải mỗi lần mắc là một chủng khác nhau hay không?...

Tuy nhiên, theo các chuyên gia y tế, để ngăn chặn Covid-19, bao gồm cả tình trạng tái nhiễm các biến chủng mới, bảo vệ những người thuộc nhóm nguy cơ cao, Việt Nam và nhiều quốc gia triển khai tiêm mũi vaccine thứ ba.

Bên cạnh đó, các bác sĩ khuyến cáo người dân cần tuân thủ nghiêm nguyên tắc 5K, nhất là đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên, hạn chế đưa tay lên mắt, mũi, miệng, ngay cả khi đã khỏi bệnh. Ăn uống, sinh hoạt khoa học, ngủ đủ giấc, uống nhiều nước, thường xuyên tập luyện thể thao, là biện pháp hiệu quả để nâng cao sức đề kháng, phòng tái nhiễm.