Lộ trình đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ 2 trong trường học
Dự thảo Đề án đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ 2 trong trường học giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2045 đặt mục tiêu cụ thể cho từng cấp học sẽ chia làm 3 giai đoạn: Từ 2025 đến 2030, từ 2030 đến 2040 và từ 2040 đến 2045.
Lộ trình cụ thể, giải pháp rõ ràng
Ông Thái Văn Tài - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông (Bộ Giáo dục và Đào tạo) cho biết: Dự thảo Đề án được xây dựng với 5 phần chính gồm: Quan điểm; mục tiêu; nhiệm vụ và giải pháp; kinh phí thực hiện; tổ chức thực hiện. Trong đó, giai đoạn 1 là xây dựng nền tảng và chuẩn hóa: Bảo đảm nền tảng vững chắc để tiếng Anh được sử dụng thường xuyên và có hệ thống trong môi trường giáo dục, tạo nhu cầu giao tiếp và thói quen sử dụng tiếng Anh trong trường học.
Giai đoạn 2 mở rộng và tăng cường: Đẩy mạnh việc sử dụng tiếng Anh một cách thường xuyên hơn, mở rộng các hoạt động dạy học, giáo dục nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng, phong phú trong hệ thống giáo dục, tạo môi trường ổn định, vững chắc để sử dụng tiếng Anh trong trường học.
Giai đoạn 3 hoàn thiện và nâng cao: Tiếng Anh được sử dụng một cách tự nhiên, hình thành hệ sinh thái sử dụng tiếng Anh trong môi trường giáo dục, giao tiếp và quản trị nhà trường.
Trong đó, Đề án đưa ra 8 nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu như nâng cao nhận thức của toàn xã hội về vai trò của tiếng Anh trong giáo dục và hội nhập; Xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học; Phát triển đội ngũ và nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý, giáo viên, giảng viên dạy tiếng Anh và dạy bằng tiếng Anh, bảo đảm đủ về số lượng, đồng bộ về chất lượng…
Từ kinh nghiệm triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và quá trình đổi mới giáo dục nhiều năm qua cho thấy, một trong những yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của đề án đó là việc chuẩn bị đội ngũ giáo viên ra sao.
Theo Trưởng Ban Quản lý Đề án Ngoại ngữ Quốc gia Nguyễn Thị Mai Hữu, tính đến năm 2025, tỷ lệ giáo viên ngoại ngữ đạt chuẩn năng lực ngoại ngữ là 88%, tăng 22% so với năm 2018. Tuy nhiên, từ trước đến nay ở Việt Nam, tiếng Anh thường được giảng dạy như một ngoại ngữ trong khi với mục tiêu đưa tiếng Anh vào trường học, giảng dạy các môn học khác bằng tiếng Anh đòi hỏi giáo viên cần thành thạo cả tiếng Anh giao tiếp lẫn tiếng Anh học thuật để đảm bảo hiệu quả dạy học. Điều này, cần một kế hoạch bài bản, chi tiết để tập huấn, bồi dưỡng, từng bước nâng cao năng lực ngoại ngữ của đội ngũ giáo viên hiện có và sinh viên sư phạm đang theo học trong các trường đại học, cao đẳng.
Dạy học phân hóa, phát huy tiềm năng
Theo thống kê, tỷ lệ học sinh được học tiếng Anh hệ 10 năm theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 môn Tiếng Anh đạt trên 99% (trong đó học sinh tiểu học từ lớp 3-5 đạt 100%). Số thí sinh chọn môn tiếng Anh để dự thi tốt nghiệp THPT năm 2025 là hơn 358 nghìn em, đứng thứ 3 trong số các môn thi tự chọn. Tỷ lệ học sinh làm quen tiếng Anh lớp 1-2 tăng từ 43% năm 2020 lên 69% năm 2024. Tỷ lệ học sinh mầm non được làm quen Chương trình tiếng Anh tăng dần đến nay là 28,5%. Tỷ lệ học sinh có chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế dự xét tốt nghiệp và tuyển sinh tăng đều các năm trong đó tiếng Anh tăng 11-14%.
Với những thuận lợi ngành giáo dục đang có, việc đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học được đánh giá với lộ trình từng bước đặt ra là hợp lý. Ghi nhận tại nhiều nhà trường, việc sử dụng ngoại ngữ của đội ngũ giáo viên, học sinh, sinh viên tăng lên trong học tập và nghiên cứu. Số lượng học sinh, sinh viên đủ năng lực ngoại ngữ du học và đạt học bổng các trường đại học nước ngoài tăng lên. Tại Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ (Trường ĐH Ngoại ngữ, ĐH Quốc gia Hà Nội), các thầy cô đang dần áp dụng việc giảng dạy các môn học bằng tiếng Anh theo 3 cấp độ từ cơ bản đến nâng cao. Cụ thể, ở các môn như Lịch sử, Địa lý, Ngữ văn, Giáo dục kinh tế pháp luật, giáo viên đưa các từ khóa tiếng Anh song song với tiếng Việt trong các bài giảng. Với các môn thiên về tự nhiên như Vật lý, Sinh học, Hóa học và Tin học, giáo viên cung cấp từ khóa tiếng Anh và thiết kế tài liệu dạy học bằng song ngữ. Ở cấp độ nâng cao, giáo viên hoàn toàn dạy bằng tiếng Anh và sử dụng giáo trình tiếng Anh gốc trong 2 môn toán tiếng Anh và STEM. Trường cũng đưa tiếng Anh vào trong các bài kiểm tra, đánh giá hoặc hoạt động STEM, trải nghiệm.
Dẫu vậy, giữa các vùng miền, thậm chí trên cùng một địa bàn, trong cùng một trường học, lớp học, trình độ tiếng Anh của học sinh là không đồng đều. Các chuyên gia đề xuất trong quá trình giảng dạy bằng tiếng Anh cho lớp học có trình độ ngôn ngữ không đồng đều, giáo viên cần điều chỉnh tài liệu phù hợp. Việc dạy học phân hóa giúp học sinh phát huy được đúng sở trường của mình và dần nâng cao năng lực hiện có thay vì chán nản nếu chương trình quá khó hoặc quá dễ.
