Lóc động mạch chủ - nguy cơ đột tử cao

Cẩn trọng khi thời tiết thay đổi bất thường

Theo tin từ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, chỉ trong vòng 1 tuần qua, các bác sĩ đã tiếp nhận và điều trị 10 ca lóc động mạch chủ, trong đó có 3 ca lóc động mạch chủ type A cấp tính, 2 ca chấn thương eo động mạch chủ, 2 ca vỡ phình động mạch chủ bụng dưới thận, 3 ca lóc động mạch chủ type B cấp tính.

Theo PGS.TS Phùng Duy Hồng Sơn - Phó Giám đốc Trung tâm Tim mạch và lồng ngực, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, đây là bệnh lý ngoại khoa nguy hiểm và cũng là một trong những nguyên nhân chính gây ra đột tử ở người khỏe mạnh. Cụ thể, lóc động mạch chủ type A cấp tính thường xuất hiện ở những người có bệnh lý nền như cao huyết áp, một số bệnh bẩm sinh của mô liên kết như hội chứng Marfan, thường xảy ra nhiều hơn khi thay đổi thời tiết từ nóng sang lạnh.

Các biểu hiện của lóc động mạch chủ type A cấp tính, đó là cơn đau đột ngột vùng ngực hoặc bụng phía sau cột sống thắt lưng, cơn đau đột ngột dữ dội có thể lan từ bụng lên ngực hoặc từ ngực xuống bụng gây choáng ngất, vã mồ hôi lạnh.

Theo giới chuyên môn, lóc động mạch chủ type A có xu hướng gặp ngày càng nhiều ở Việt Nam do gia tăng bệnh lý tim mạch liên quan cao huyết áp và tuổi thọ, đây là biến cố rất nặng và là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu của các bệnh lý tim mạch. Triệu chứng lâm sàng của lóc động mạch chủ type A rất cấp tính, dễ lẫn trong bệnh cảnh của hội chứng vành cấp với các biểu hiện khá phong phú. Đa phần các nghiên cứu đều cho thấy bệnh hay gặp ở nam giới, với độ tuổi trung bình trong khoảng 50 - 65, tuy nhiên còn có thể gặp ở những người trẻ.

Lóc động mạch chủ được gọi là “thảm họa” trong các bệnh tim mạch. Các yếu tố nguy cơ chính thường gặp gây lóc tách thành động mạch chủ là: Xơ vữa động mạch, rối loạn bẩm sinh tổ chức cấu tạo nên thành mạch và tăng huyết áp. Khi cộng gộp hai yếu tố: Thành mạch yếu và tăng huyết áp sẽ là “quả bom” làm bùng phát lóc tách bất cứ lúc nào nếu không được phát hiện và điều trị.

Kiểm soát để giảm nguy cơ

PGS.TS Nguyễn Hữu Ước - Giám đốc Trung tâm Tim mạch và lồng ngực, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết, lóc động mạch chủ cấp tính hết sức nguy hiểm, có thể dẫn tới tử vong nhanh chóng do vỡ vào khoang màng tim, phổi hay suy tim cấp. Bệnh khi phát hiện thường phải phẫu thuật hoặc can thiệp, nhiều trường hợp phải mổ cấp cứu. Tuy nhiên, nếu phát hiện sớm, kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ, hoàn toàn có thể phòng và điều trị tốt loại bệnh đặc biệt phức tạp này. Năm 2022, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã tiếp nhận và phẫu thuật điều trị 101 bệnh nhân lóc động mạch chủ type A cấp tính với tỷ lệ tai biến biến chứng thấp, tỷ lệ tử vong dưới 10%.

Ngày nay, với sự phát triển của y học, nhiều bệnh lý đã được điều trị bằng can thiệp nội mạch. Tuy nhiên, lóc động mạch chủ type A cấp tính thì phẫu thuật cấp cứu vẫn là biện pháp duy nhất giúp cứu tính mạng của người bệnh. Đây là loại phẫu thuật rất phức tạp, kéo dài vì phải xử lý nhiều thương tổn phối hợp phức tạp.

Các bác sĩ khuyến cáo, để phòng và điều trị bệnh lóc động mạch chủ cần loại bỏ các thói quen sinh hoạt có hại như hút thuốc lá, thuốc lào; kiểm soát tốt tăng huyết áp, đái tháo đường, mỡ máu cao; hạn chế bia, rượu. Tất cả các bệnh nhân lóc động mạch chủ, dù chưa được can thiệp, phẫu thuật hoặc đã can thiệp, phẫu thuật đều phải đi khám kiểm tra định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ. Khám sàng lọc cho người thân của những người bệnh đã được bác sĩ kết luận là mắc bệnh động mạch chủ di truyền. Khi được cơ sở tuyến dưới chẩn đoán lóc động mạch chủ, cần được chuyển đến bệnh viện có khả năng điều trị thực sự, tránh chuyển qua nhiều tuyến sẽ mất cơ hội của bệnh nhân.

TS. BS Phùng Duy Hồng Sơn lưu ý: Tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, trong những năm gần đây phẫu thuật cấp cứu lóc tách động mạch chủ được thực hiện khá thường quy với tỷ lệ thành công hơn 90%, tương đương với nhiều nước phát triển trên thế giới. Tuy nhiên, đây vẫn là bệnh lý có tỷ lệ tử vong và tai biến phẫu thuật cao, thời gian điều trị kéo dài, chi phí lớn. Do đó, việc dự phòng và ngăn ngừa bệnh lý của động mạch chủ có ý nghĩa rất quan trọng. Đặc biệt cần phát hiện, kiểm soát và điều trị bệnh tăng huyết áp.