Luật hóa để chặn bạo lực học đường
Liên tiếp những vụ việc nghiêm trọng xảy ra trong ít ngày qua cho thấy bạo lực học đường đang vượt khỏi tầm kiểm soát. Các chuyên gia cảnh báo, nếu chỉ xử lý phần ngọn, không sớm có luật riêng ràng buộc trách nhiệm từng bên thì môi trường học đường khó có thể an toàn.
Bạo lực học đường vượt ranh giới đạo đức
Vài ngày qua, vụ việc một nam sinh lớp 8 ở Lào Cai dùng hung khí tấn công bạn học, sau đó bế và hất bạn xuống hồ nước, khiến dư luận bức xúc. Sự việc trên thêm một lần cho thấy bạo lực học đường đang ngày càng đáng lo ngại.
Từ khi năm học mới 2025-2026 bắt đầu, trên phạm vi cả nước liên tiếp xảy ra hàng loạt vụ bạo lực học đường nghiêm trọng.
Chỉ ít ngày trước đó, vào khoảng giữa tháng 10, tại khu vực gần cây xăng xã Quảng Tân (Thanh Hóa), một vụ xô xát giữa hai học sinh Trường THPT Đặng Thai Mai đã dẫn đến án mạng. Trong lúc cãi vã, một học sinh lớp 12 đã rút dao đâm bạn cùng trường khiến nạn nhân tử vong trên đường đi cấp cứu.
Sự việc khiến nhiều người chưa hết bàng hoàng thì cùng thời điểm, tại Sóc Sơn (Hà Nội), một nhóm thiếu niên bắt bạn quỳ gối, bò và liếm biển số xe, sau đó bị đá, đạp, đánh liên tiếp. Trong clip, nhiều học sinh đứng xung quanh nhưng không can ngăn mà còn quay lại bằng điện thoại.
Những vụ việc liên tiếp xảy ra thời gian qua cho thấy tình trạng bạo lực học đường đang diễn biến phức tạp. Không chỉ dừng ở mâu thuẫn giữa học học sinh mà đã vượt ranh giới đạo đức, thậm chí gây chết người, vi phạm pháp luật hình sự.
Theo TS Đặng Xuân Thanh – Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, trong những năm gần đây, các nghiên cứu cho thấy tình hình tâm lý của thanh thiếu niên đang có những biến đổi phức tạp. Đáng chú ý là tình trạng bạo lực học đường, bắt nạt trên mạng, tự cô lập bản thân, hành vi lệch chuẩn ở một bộ phận giới trẻ ngày càng phổ biến.
TS Đặng Xuân Thanh cho rằng, những hiện tượng tâm lý đáng lo ngại của thanh thiếu niên hiện nay không chỉ là vấn đề cá nhân, mà đã trở thành vấn đề xã hội, phản ánh sự đứt gãy về mặt kết nối giữa cá nhân với cộng đồng, giữa kỳ vọng của xã hội và khả năng thích ứng của thanh thiếu niên trong môi trường đầy biến động.
Không chỉ xử lý phần ngọn
Theo Thông tư 19/2025/TT-BGDĐT quy định về khen thưởng và kỷ luật học sinh của Bộ GDĐT, hình thức kỷ luật cao nhất là viết bản kiểm điểm. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, viết kiểm điểm không thể thay cho trách nhiệm pháp lý.
Hiện hệ thống pháp luật cũng đã có nhiều quy định liên quan như: Luật Giáo dục (2019), Luật Trẻ em (2016), Bộ luật Hình sự, hay dự thảo Luật Giáo dục sửa đổi và Luật Nhà giáo sắp được Quốc hội thông qua. Các văn bản này đều đề cập đến quyền, nghĩa vụ của người học, trách nhiệm của nhà giáo và môi trường giáo dục an toàn.
Tuy nhiên, TS Hoàng Ngọc Vinh - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ GDĐT) cho rằng, những quy định đó phân tán, thiếu sự điều phối thống nhất. Mỗi luật chỉ điều chỉnh một phần, trong khi bạo lực học đường là vấn đề liên ngành – liên quan đến giáo dục, công an, y tế, công nghệ và gia đình.
Không có một đầu mối pháp lý chung, nên khi sự việc xảy ra, các bên thường lúng túng về quy trình và thẩm quyền xử lý.
Trước tình trạng bạo lực học đường ngày càng gia tăng, TS Hoàng Ngọc Vinh cho rằng, cần ban hành luật phòng, chống bạo lực học đường. Không chỉ nhằm xử phạt, mà luật còn tạo ra cơ chế phối hợp liên ngành và trách nhiệm rõ ràng cho từng cấp, giúp hệ thống vận hành hiệu quả mà không cần quá nhiều văn bản con.
Đại biểu Phạm Văn Hòa - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp nhận định, bạo lực học đường đặc biệt trong lứa tuổi THCS đang là vấn đề nhức nhối và đáng báo động.
Ông cho rằng việc xây dựng luật phòng, chống bạo lực học đường là cần thiết, để quy định cụ thể quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của nhà trường, giáo viên và học sinh.
Theo ông Hòa, việc phòng chống bạo lực học đường cần được đặt ngang hàng với phòng chống ma túy, rượu bia và các tệ nạn xã hội khác.
Ông đề xuất, Bộ GDĐT nên khởi động quá trình xây dựng Luật ngay từ bây giờ, để kịp trình Quốc hội khóa XVI (2026 – 2031) xem xét, thông qua trong những kỳ họp đầu tiên.
