Lý do nhiều trường đại học thu hẹp xét tuyển bằng học bạ

Trong nhóm này, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 dự kiến giới hạn xét tuyển phương thức xét tuyển này với 17 ngành, thay vì thay xét tuyển với tất cả các ngành như năm trước.

Trao đổi với phóng viên Báo Đại đoàn kết, PGS.TS Nguyễn Văn Thụ – Trưởng phòng Đào tạo, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 đã lý giải nguyên nhân khiến một số trường thu hẹp chỉ tiêu xét tuyển bằng học bạ trong những năm gần đây.

Phóng viên: Thưa ông, hiện nay có một số trường đại học đã thông báo giảm dần hoặc không tiếp tục xét tuyển bằng phương thức học bạ. Theo ông, việc này phản ánh điều gì về chất lượng đầu vào của các trường đại học hiện nay?

PGS.TS Nguyễn Văn Thụ: Thực tế cho thấy, khi quyết định thu hẹp hoặc bỏ phương thức xét tuyển bằng học bạ, nhiều trường thường đặt vấn đề về sự chưa đồng đều trong chất lượng đánh giá học sinh giữa các vùng miền. Đây là quan điểm khá phổ biến và theo tôi, nhận định này có cơ sở nhất định.

Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận rằng học bạ là hình thức đánh giá quá trình. Ở bậc THPT, học sinh được đánh giá liên tục trong suốt 3 năm học, trong khi các kỳ thi, dù là kỳ thi tốt nghiệp THPT hay các kỳ thi độc lập do các cơ sở đào tạo tổ chức đều chỉ phản ánh năng lực người học tại một thời điểm nhất định. Do đó, mỗi phương thức đánh giá đều có những ưu điểm riêng.

Vấn đề quan trọng là làm thế nào để lựa chọn và kết hợp hợp lý ưu điểm của từng phương thức đánh giá. Chính vì vậy, theo thông báo hiện nay, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 vẫn tiếp tục sử dụng kết quả học bạ để tuyển sinh đối với một số ngành trong năm 2026.

Vậy phương án tuyển sinh của nhà trường năm 2026 sẽ được điều chỉnh cụ thể ra sao, thưa ông?

- Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 đã công bố phương án tuyển sinh năm 2026 với 4 phương thức tuyển sinh: xét tuyển thẳng theo quy chế của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT); xét tuyển sử dụng điểm thi tốt nghiệp THPT năm 2026; xét tuyển bằng học bạ đối với một số ngành cốt lõi; sử dụng kết quả kỳ thi riêng do Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 tổ chức.

Theo phương án này, những ngành sẽ tiếp tục xét tuyển bằng học bạ là những ngành hiện nay Chính phủ xác định là các ngành cốt lõi, bao gồm: ngành vi mạch và bán dẫn, thiết kế vi mạch – bán dẫn; ngành kỹ thuật hóa học; ngành công nghệ sinh học; ngành Quản lý thể dục thể thao. Đối tượng tuyển sinh của ngành Quản lý thể dục thể thao chủ yếu là các vận động viên đã qua độ tuổi thi đấu. Họ có nhu cầu chuyển sang học quản lý thể dục thể thao hoặc huấn luyện thể thao. Vì vậy, nhà trường vẫn sử dụng học bạ để tuyển sinh cho ngành này.

Theo ông, việc giảm hoặc bỏ xét tuyển học bạ có thể xem là một tín hiệu siết chuẩn đầu vào hay là hệ quả của việc phương thức này đã bị lạm dụng trong nhiều năm qua?

- Tôi cho rằng có yếu tố lạm dụng trong thời gian qua, đặc biệt là tại một số trường ngoài công lập. Gần đây, Bộ GDĐT có hai thay đổi lớn trong công tác tuyển sinh từ năm 2025 là bỏ xét tuyển sớm và thực hiện quy đổi điểm trúng tuyển giữa các phương thức về thang điểm thi tốt nghiệp THPT. Theo tôi, đây là hai bước đi rất quan trọng.

Theo số liệu của Bộ GDĐT, năm 2025, tỷ lệ thí sinh trúng tuyển bằng phương thức xét học bạ trên cả nước chiếm 42,41%.

Đối với Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, những năm trước khi chưa áp dụng thang điểm chung, chỉ tiêu xét tuyển bằng học bạ dao động trong khoảng 5–10%, và hiệu quả tuyển sinh rất tốt. Tuy nhiên, trong năm vừa qua, số lượng thí sinh trúng tuyển bằng học bạ của trường tăng đột biến theo xu hướng chung của cả nước, lên tới 23%.

Việc quy đổi điểm là cần thiết và mang tính khoa học. Tuy nhiên, các phương pháp chỉ cho kết quả chính xác khi bộ dữ liệu đầu vào được chuẩn hóa. Tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, khi phân tích hơn 700 thí sinh trúng tuyển bằng học bạ năm 2025, trong đó có 600 thí sinh tốt nghiệp THPT cùng năm, chúng tôi đã so sánh điểm học bạ với điểm thi tốt nghiệp THPT ở cùng tổ hợp môn. Kết quả cho thấy độ chênh lệch. Điểm học bạ của các thí sinh trúng tuyển đều cao hơn điểm thi tốt nghiệp THPT. Điều này cho thấy cần phải tính toán rất kỹ trong việc quy đổi điểm từ học bạ sang điểm thi tốt nghiệp THPT.

Chúng tôi không phủ nhận giá trị của học bạ. Đây vẫn là một phương thức xét tuyển tốt. Tuy nhiên, cần có cơ chế quy đổi phù hợp.

Khi nhiều trường dần thu thu hẹp phương thức xét học bạ, thí sinh có gặp khó không, thưa ông?

- Tôi cho rằng điều này sẽ gây khó khăn nhất định cho thí sinh. Lập luận cho rằng học bạ bị “làm đẹp” chỉ đúng với số rất nhỏ. Việc bỏ hoàn toàn xét tuyển học bạ là phản ứng có phần tiêu cực.

Đặc biệt, với các ngành công nghệ cốt lõi như bán dẫn, mục tiêu đến năm 2030 là đào tạo 50.000 nhân lực, trong khi năm 2025 mới đạt 5.600 người. Để thực hiện mục tiêu này, Bộ GDĐT cho phép các trường tuyển sinh những người đã tốt nghiệp cao đẳng hoặc đại học ở ngành gần. Nếu yêu cầu các đối tượng này phải có điểm thi tốt nghiệp THPT theo chương trình mới thì khó khả thi.

Trong bối cảnh tuyển sinh đại học có nhiều thay đổi như hiện nay, ông có lưu ý gì tới các thí sinh đang chuẩn bị bước vào đại học?

- Điều quan trọng nhất là các em nên giữ sự bình tĩnh và theo đuổi đam mê của bản thân.

Nhiều cơ sở đào tạo hiện nay tổ chức các buổi gọi là “tư vấn định hướng nghiệp”, nhưng theo tôi, cách gọi này chưa thật chính xác. “Nghề” và “nghiệp” không nhất thiết trùng nhau. Nghề là công việc, còn nghiệp là đam mê gắn bó lâu dài. Các thí sinh cần nghiên cứu kỹ, tìm hiểu kỹ để lựa chọn ngành học sao cho nghề có thể gắn với nghiệp.

Trong bối cảnh hiện nay, nhiều cơ sở đào tạo thay đổi phương thức tuyển sinh, tổ chức kỳ thi riêng hoặc điều chỉnh tổ hợp xét tuyển, thí sinh cần chủ động tìm hiểu để lựa chọn phương thức phù hợp nhất với mình, từ việc tham gia kỳ thi riêng của trường nào đến việc chọn tổ hợp môn phù hợp. Việc thích nghi với những thay đổi này là rất quan trọng.

Trân trọng cảm ơn ông!