Mắc cạn ở cửa Hới

Nỗi lo nghề đi biển

Trong ráng chiều đỏ ối, anh Nguyễn Duy Thắng - trú tại đường Yết Kiêu, phố Hải Thượng, phường Quảng Tiến, TP Sầm Sơn (Thanh Hoá) cố hết sức mình, kéo sợi dây neo, cột cố định đôi tàu cá TH-92347-TS và TH-92348-TS, có công suất 450CV của mình vào mố cầu cảng. Trên khuôn mặt sạm nắng gió, mồ hôi chảy thành dòng bết xuống khuôn ngực vuông vức với cơ bắp căng lên như những sợi chảo màu nâu bóng, anh nói: “Phải neo lại cho chắc chú ạ. Chứ tiết này dễ có tố kéo về lắm!”.

Nghề khơi, lộng gắn với người dân quê anh tự bao đời anh Thắng không thể nhớ, chỉ biết rằng, lên 16 tuổi anh đã theo cha và các bạn nghề mải miết, lênh đênh trên biển hết mùa trăng này sang mùa trăng khác. Biển đã mở lòng chở che, cưu mang, hào phóng ban tặng cá tôm cho ngư dân Quảng Tiến từ bao đời nay. Anh bảo: Nếu có ai đó đem so sánh tình yêu biển trong anh với tình yêu lứa đôi, chắc hẳn Thắng khó mà phân định rạch ròi cho được.

Giọng anh Thắng hoang hoải: “Vậy mà cửa Hới đang cạn dần theo thời gian. Khoảng 2 năm trở lại đây, vào những ngày nước ròng, tàu thuyền của ngư dân không thể thoải mái vào ra như trước, đặc biệt là các tàu có công suất lớn đành mắc lại bến hoặc phải nằm lại ở phao số 0 rồi huy động tàu bé ra vận chuyển hải sản vào”.

“Biển có nghề, quê có ruộng”. Tuy nhiên, làm nghề biển bây giờ nhiều cái khó. Cái khó của ngư dân Quảng Tiến cũng nổi cồn như những doi cát ngầm, ngày một tích tụ ngoài cửa Hới. Nếu trước kia đi biển chỉ lo sao trời yên, sóng lặng, tôm cá nhanh đầy khoang thì nay người đi biển như anh còn phải đối mặt với muôn vàn nỗi lo khác như, xăng dầu, các mặt hàng nhu yếu phẩm tăng giá vùn vụt. Mỗi chuyến đi biển hiện tại, sau khi trừ mọi chi phí may mắn lắm, chủ tàu có lời chút đỉnh, còn lại phần đa đều hòa cho đến lỗ tiền dầu.

Cảng cửa Hới hiện có trên 600 tàu cá, trong số đó có phân nửa là tàu công suất từ 800 - 1.000CV được đóng theo Nghị định 67 hoạt động. Thắng tính toán: Để cá, tôm đến được tay thương lái, chủ tàu phải tốn thêm từ 2-2,5 triệu đồng cho các chuyến tăng bo hàng từ tàu lớn sang tàu nhỏ và ngược lại là chi phí cho vận chuyển xăng dầu, nhu yếu phẩm từ bờ ra tàu lớn trước mỗi chuyến ra khơi.

Ông Viên Đình Sỹ- một bạn nghề khác của Thắng cũng góp chuyện: Tàu của gia đình ông được đóng theo Nghị định 67, có công suất thiết kế 822CV. Cảng cá bị bồi lắng khiến việc ra vào rất bất tiện. Muốn tàu cập bến hoặc rời bến, ông thường phải chờ thời điểm thủy triều lên. Vì thế, có những hôm thời tiết xấu nhưng thủy triều lên, ông và các thuyền viên cũng đành “liều mình” ra khơi để không lỡ con nước.

Tìm hiểu thêm từ phía các chủ tàu khác tại đây, tôi được biết: Ngoài gây khó khăn cho các tàu vào ra bến cảng, tình trạng bồi lắng tại cửa Hới còn tạo nên những hệ lụy khôn lường khi các tàu cá không thể vào âu tránh trú bão mỗi khi mùa mưa bão về.

Ông Nguyễn Văn Thành- một chủ tàu khác chen vào câu chuyện: “Bão đến thì phải vào âu tránh trú gấp. Tuy nhiên, muốn nhanh cũng chẳng được, bởi phải đợi rất nhiều giờ để chờ thủy triều lên mới có thể di chuyển tàu. Thậm chí, có tàu do vội vã đã bị mắc cạn, làm cản trở những tàu khác trên đường vào tránh trú. Đến thời điểm hiện tại tình trạng bồi lắng diễn ra rất nghiêm trọng, có khu vực khi triều kiệt, mức nước xuống -0,8m, chỉ đáp ứng cho tàu công suất nhỏ dưới 50CV. Đặc biệt, khu vực phía cửa âu đất nổi thành bãi”.

Chờ dự án “khủng”

Ðem những khó khăn mà người dân Quảng Tiến đang phải đối mặt do nạn bồi lắng đến Ban Quản lý Cảng Hới để tìm hiểu, tôi được ông Nguyễn Vãn Tuyên, Giám đốc Ban cho biết: Tình trạng bồi lắng khiến các tàu cá tại cửa Hới gặp nhiều khó khăn trong hoạt động nghề biển đã diễn ra trong suốt từ khoảng 5 năm trở lại đây. Nguyên nhân chính vẫn là do lượng phù sa lớn từ thượng nguồn sông Mã đổ về qua mỗi mùa mưa lũ, nhiều năm tích tụ lại những không được xử lý.

“Lượng phù sa bồi lắng ở cửa Hới là rất lớn nhưng trong suốt 20 năm qua chưa hề có một dự án nạo vét nào được triển khai. Thêm vào đó là trước đây trong quá trình lập quy hoạch và thiết kế xây dựng cảng, cơ sở hạ tầng chỉ đáp ứng cho tàu có công suất từ 20CV - 45CV hoạt động. Nhưng hiện nay, người dân đã có nhiều tàu công suất từ 450CV - 1.000CV, mọi thứ đã không còn phù hợp, vì vậy việc ra vào cảng càng khó hơn”- ông Tuyên khẳng định.

Tìm hiểu thêm từ phía Sở NNPTNT tỉnh Thanh Hóa, được biết: Trước đó vào năm 2017, để đảm bảo an toàn cho tàu thuyền nghề cá vào khu neo đậu tránh trú báo, giảm thiểu thiệt hại về người, tài sản của ngư dân khi mùa mưa bão đến, UBND tỉnh Thanh Hóa đã có quyết định phê duyệt xây dựng công trình xử lý khẩn cấp nạo vét khu neo đậu tránh trú bão cho tàu thuyền nghề cá cửa Hới, với tổng mức đầu tư hơn 9,9 tỷ đồng, trích từ nguồn vốn dự phòng ngân sách tỉnh. Theo yêu cầu của dự án, đơn vị thi công sẽ tiến hành nạo vét tại khu vực neo đậu cửa âu với tổng khối lượng hơn 110.000 m3. Tuy nhiên, vì đây là dự án nạo vét âu thuyền nên toàn bộ lượng bùn, cát bồi lắng tại cửa Hới vẫn chưa hề được “đụng” tới và tình hình khó khăn của ngư dân Quảng Tiến vẫn không được cải thiện là bao.

“Gần như năm nào cũng vậy, qua các cuộc tiếp xúc cử tri, chúng tôi đều đem vấn đề của Cảng Hới ra để kiến nghị với các bộ, ngành tìm phương án xử lý. Rất may là mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý phê duyệt Dự án phát triển biển đảo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, bao gồm cả nâng cấp cơ sở hạ tầng Cảng Hới và nạo vét luồng lạch, với tổng kinh phí lên đến hơn 200 tỷ đồng. Theo dự kiến thì dự án sẽ đi vào thực hiện trong quý 3 năm 2021”- ông Tuyên hào hứng “khoe”.

Dự án nâng cấp cảng cá Lạch Hới (TP Sầm Sơn) thuộc dự án thành phần dự án “Phát triển bền vững vốn vay WB” do Bộ NNPTNT làm chủ đầu tư đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt với tổng mức đầu tư dự kiến 250 tỷ đồng…

Ông Tuyên nói như khẩn cầu: “Những khó khăn thì chú thấy cả rồi đấy. Hiện có khoảng hơn 3.000 lao động và hàng nghìn nhân khẩu ăn theo đang bám víu vào cảng để mưu sinh. Cái cần kíp nhất của ngư dân Quảng Tiến hiện nay là một dự án nạo vét tầm cỡ được triển khai tại cửa Hới. Chỉ khi luồng lạch được khơi thông, nghề biển ở đây mới không bị mai một, ngư dân mới có thể yên tâm bám biển, vươn khơi. Chứ dự án có nhưng cứ nằm trên giấy thì hàng nghìn ngư dân bám biển sẽ còn phải gánh chịu những khó khăn”.