Mặt trận Trung ương góp ý dự thảo Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi

Đồng chủ trì Hội nghị có bà Nguyễn Thị Mai Phương, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội; GS.TS Nguyễn Lân Dũng, Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Khoa học, Giáo dục và Môi trường UBTƯ MTTQ Việt Nam.

Cùng tham dự Hội nghị có các chuyên gia, nhà khoa học trong Hội đồng tư vấn của UBTƯ MTTQ Việt Nam; lãnh đạo Cục SHTT và đại diện công ty luật.

Thông tin về nội dung dự thảo Luật SHTT sửa đổi, bà Nguyễn Thị Mai Phương, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho biết, về nội dung sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT cơ bản tập trung vào 7 nhóm chính sách lớn là, đó là: Bảo đảm quy định rõ về tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, người biểu diễn, chủ sở hữu quyền liên quan trong các trường hợp chuyển nhượng, chuyển giao quyền; Khuyến khích tạo ra, khai thác và phổ biến sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí được tạo ra từ ngân sách nhà nước; Tạo thuận lợi cho quá trình thực hiện thủ tục đăng ký và xác lập quyền; Đảm bảo mức độ bảo hộ thỏa đáng và cân bằng; Tăng cường hiệu quả hoạt động hỗ trợ về SHTT; Nâng cao hiệu quả của hoạt động thực thi quyền SHTT; Bảo đảm thi hành đầy đủ và nghiêm túc các cam kết quốc tế trong quá trình hội nhập.

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT đã được Quốc hội thảo luận, cho ý kiến tại kỳ họp thứ 2 (tháng 10/2021) và được Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại phiên họp thứ 8 (ngày 15/2/2022).

Sau khi tiếp thu, chỉnh lý trên cơ sở các ý kiến tại Phiên họp thứ 8 Ủy ban Thường vụ quốc hội, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật SHTT sẽ bổ sung, sửa đổi 103 điều.

Trong đó có 12 điều chỉ sửa đổi, bổ sung về kỹ thuật, bãi bỏ một số quy định tại 5 điều; sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá, Luật Hải quan, Luật Khoa học và Công nghệ, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công để đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Hiện nay, Dự thảo “Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT” đang tiếp tục được xin ý kiến góp ý của các nhà khoa học, chuyên gia, các tầng lớp nhân dân thông qua các hội nghị, hội thảo để hoàn thiện và tạo sự đồng thuận cao.

Sửa đổi Luật SHTT là yếu tố quan trọng để phát triển kinh tế xã hội

Đóng góp ý kiến tại Hội nghị, PGS.TS Quách Sỹ Hùng, Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ Pháp luật UBTƯ MTTQ Việt Nam cho rằng, hiện nay, tài sản trí tuệ ngày càng quan trọng cho sự phát triển bền vững của đất nước, đặc biệt trong thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0. Việc sửa đổi Luật SHTT sẽ giúp hoàn thiện hành lang pháp lý, từ đó thúc đẩy sự phát triển này.

Tán thành với các nội dung sửa đổi lần này, PGS.TS Quách Sỹ Hùng đề nghị cần quy định xử phạt nghiêm những hành vi xâm phạm quyền SHTT, kể cả xử lý hình sự, nhất là trong bối cảnh hàng giả, hàng nhái ngày càng lộng hành hiện nay, làm tổn hại người tiêu dùng, ảnh hưởng đến nền sản xuất, kinh tế thị trường. Những người tham gia Hội bảo vệ quyền tác giả phải có năng lực, am hiểu pháp luật chuyên sâu để thực thi tốt nhiệm vụ của mình.

PGS.TS Quách Sỹ Hùng đề xuất, Dự thảo Luật SHTT sửa đổi cần có sự thống nhất trong cách dùng từ “bảo vệ” và “bảo hộ” đối với các sáng chế, quyền sở SHTT,... nhằm đảm bảo tính đồng bộ xuyên suốt quá trình hoàn thiện luật.

TS Nguyễn Viết Chức, Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Văn hóa - Xã hội, UBTƯ MTTQ Việt Nam cho rằng, MTTQ Việt Nam cần tăng cường phản biện để xem xét dự thảo đã đáp ứng quyền lợi của nhân dân hay chưa. Cụ thể, Mặt trận phải tuyên truyền, quy định để bảo đảm các tổ chức, cá nhân làm ra, sáng tạo ra sản phẩm phải đi đăng ký quyền SHTT, và các cơ quan quản lý Nhà nước phải tạo điều kiện thuận lợi để các tổ chức, cá nhân đăng ký quyền SHTT, tránh tình trạng như vừa qua, nhiều sản phẩm, hàng hóa của người Việt Nam bị nước ngoài đăng ký quyền SHTT.

TS Nguyễn Viết Chức cho rằng, trên thực tế, quốc kỳ, quốc ca cần được khuyến khích quảng bá rộng rãi thông qua những trận bóng đá, lễ hội thể thao, từ đó giúp quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới. Do đó quy định liên quan đến quốc kỳ, quốc ca trong dự thảo cần được điều chỉnh linh hoạt.

Ở góc độ khác, GS.TS Lê Vân Trình, Ủy viên Hội đồng tư vấn Khoa học, Giáo dục và Môi trường UBTƯ MTTQ Việt Nam đề nghị cần sửa đổi tên dự án Luật, bởi Luật SHTT năm 2005 cũng đã được sửa đổi 2 lần vào năm 2009 và năm 2019. Do đó nên đổi tên dự án “Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ” thành “Luật Sở hữu trí tuệ năm 2022”.

Bên cạnh đó, dự thảo quy định bổ sung điều 52 (khoản 18 Điều 1 của Dự thảo) sửa đổi “trong trường hợp từ chối cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả, Giấy chứng nhận đăng ký quyền liên quan thì cơ quan quản lý nhà nước về quyền tác giả, quyền liên quan phải thông báo bằng văn bản cho người nộp hồ sơ”. Tuy nhiên, nội dung này không nêu rõ lý do từ chối, có thể dẫn tới sự thiếu minh bạch trong thủ tục quy định việc từ chối cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả, vì thế cần bổ sung thêm “phải thông báo bằng văn bản, nêu lý do từ chối cho người nộp hồ sơ”.

Đồng thời, Dự thảo cần quy định chi tiết mang tính định lượng các tiêu chí đánh giá nhãn hiệu nổi tiếng để cả chủ sở hữu và cơ quan nhà nước có thẩm quyền có cơ sở thống nhất, cụ thể khi xác lập quyền đối với nhãn hiệu nổi tiếng.

Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về SHTT

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Nguyễn Hữu Dũng cho biết, Luật SHTT được Quốc hội thông qua năm 2005 (Luật số 50/2005/QH11) có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2006. Qua 16 năm thi hành, Luật SHTT đã phát huy vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các quan hệ pháp luật đối với loại tài sản đặc biệt, đó là tài sản trí tuệ. Tuy nhiên, bối cảnh phát triển hiện nay đã có nhiều thay đổi so với năm 2005. Việt Nam không còn thuần túy là nước “sử dụng tài sản trí tuệ” mà đang chuyển mạnh sang là nước tạo ra loại tài sản này để phục vụ cho mô hình tăng trưởng theo chiều sâu.

Luật SHTT đã được chỉnh sửa, bổ sung 2 lần vào năm 2009 và 2019, khi đó chủ yếu để đáp ứng các cam kết khi gia nhập WTO và thi hành ngay khi Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) có hiệu lực. Chính vì vậy, việc sửa đổi chưa tạo được động lực mạnh mẽ cho việc đầu tư vào hoạt động nghiên cứu, đổi mới sáng tạo; bộc lộ những bất cập, khó khăn, vướng mắc trong quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa; chưa đáp ứng tốt yêu cầu của tình hình mới trong bối cảnh phát triển nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng của đất nước ta.

“Do vậy, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT lần này là yêu cầu cấp thiết đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam và hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, đáp ứng các quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp và yêu cầu mới đề ra theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng”, Phó Chủ tịch Nguyễn Hữu Dũng nhấn mạnh.

Theo Phó Chủ tịch Nguyễn Hữu Dũng, thực hiện vai trò đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam rất quan tâm việc tham gia xây dựng, hoàn thiện dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật SHTT, với mong muốn nội dung sửa đổi, bổ sung lần này sẽ khuyến khích sáng tạo, bảo đảm tính ổn định, thống nhất, đồng bộ, minh bạch, khả thi; quyền SHTT được bảo vệ và thực thi hiệu quả; đồng thời nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về SHTT, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước.

Ghi nhận và đánh giá cao những ý kiến đóng góp tâm huyết của các chuyên gia, nhà khoa học tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Nguyễn Hữu Dũng khẳng định, các đề xuất, góp ý đã đạt hiệu quả thiết thực, đại diện cho tiếng nói của các giới, tầng lớp nhân dân.

Phó Chủ tịch Nguyễn Hữu Dũng đề nghị, Ban Tuyên giáo UBTƯ MTTQ Việt Nam cần tổng hợp đầy đủ, toàn diện với tinh thần cầu thị, tiếp thu cao nhất để khẩn trương hoàn thiện văn bản góp ý gửi Ủy ban Pháp luật của Quốc hội để tổng hợp báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến để thông qua tại kỳ họp lần thứ 3 vào tháng 5/2022.