Mexico trong cuộc chiến chống ma túy

“Thị trường tội phạm” và các băng đảng ma túy

Bộ An ninh nội địa Mỹ cho rằng, Ismael "El Mayo" Zambada là trùm ma túy lớn nhất thế giới và băng Sinaloa do Zambada đồng sáng lập là đường dây buôn lậu ma túy hàng đầu đến Mỹ. Trước khi bị bắt ở bang Texas (Mỹ) ngày 25/5, Zambada kiểm soát băng Sinaloa cùng với các con trai của El Chapo, được đặt biệt danh Los Chapitos (tức Chapo nhỏ).

Theo giới chức cảnh sát Mỹ, sau khi các băng nhóm ma túy ở Colombia bị triệt phá vào thập niên 1980, thì cũng là lúc các băng nhóm Mexico trỗi dậy. Hành vi cực kỳ nguy hiểm của băng Sinaloa là xây dựng các mê cung đường hầm vận chuyển ma túy xuyên biên giới và tiến hành đút lót khắp nơi.

Báo cáo của Cơ quan phòng chống ma túy Mỹ (DEA) cho rằng vụ bắt giữ Zambada và Joaquin Guzman Lopez có thể đẩy các băng nhóm ma túy ở Mexico đến chỗ tiến hành những hành động “trả đũa” nguy hiểm. Hãng tin AFP dẫn lời Vanda Felbab - Brown (thuộc Viện Brookings có trụ sở tại Washington, Mỹ), việc này có nhiều khả năng thúc đẩy tình trạng bạo lực tội phạm vốn đã căng thẳng ở Mexico và có thể sản sinh một “thị trường tội phạm” mới nguy hiểm, với mức độ tàn bạo rất khó lường.

Nhà phân tích Falko Ernst của Tổ chức Khủng hoảng quốc tế (trụ sở Brussels, Bỉ) dẫn kết quả thống kê cho thấy hiện có khoảng 200 băng tội phạm vũ trang ở Mexico. Ông Ernst cũng bày tỏ lo ngại về nguy cơ xảy ra cuộc chiến giành địa bàn khi mà băng Sinaloa phải đối diện với những cuộc truy quét mạnh mẽ hơn. Băng Sinaloa hiện có chân rết ở 50 quốc gia, với lợi nhuận hàng năm khoảng 39 tỷ USD.

Theo Bộ trưởng An ninh Mexico Rosa Rodriguez, việc tiến hành truy quét các băng nhóm ma túy là tất yếu, cho dù có thể sẽ xảy ra tình trạng bạo loạn băng đảng tại một số địa bàn từng được coi là “lãnh địa của những ông trùm”. Phát biểu của người đứng đầu cơ quan an ninh Mexico khiến người ta nhớ lại vào tháng 10/2019, quân đội nước này bắt giữ Ovidio nhưng lại bị buộc phải thả sau khi hàng trăm tay súng Sinaloa chặn đường và đấu súng với phía quân đội ở Culiacan, "thủ phủ" của băng Sinaloa.

Thách thức đối với nữ Tổng thống đầu tiên trong lịch sử Mexico

Ngày 2/6 vừa qua, với chiến thắng vang dội trong cuộc tổng tuyển cử, bà Claudia Sheinbaum đã trở thành nữ Tổng thống đầu tiên trong lịch sử đất nước Mexico kể từ khi nước này giành độc lập vào năm 1821. Theo Al Jazeera, bà Sheinbaum sinh năm 1962, trong một gia đình gốc Do Thái và bà sẽ là chính khách mạnh tay với nạn băng đảng cũng như các hoạt động ma túy bất hợp pháp ở Mexico.

Tuy nhiên, vào tháng 10 tới, sau khi chính thức nhậm chức, mới có thể biết bà Sheinbaum sẽ phải đối mặt vấn nạn đó như thế nào. Bất chấp nỗ lực giải quyết tình trạng bạo lực của chính quyền Tổng thống Obrador đương nhiệm, vẫn có khoảng 80 người bị sát hại mỗi ngày ở Mexico, trong đó có khoảng 10 phụ nữ và trẻ em gái.

Ông Michael Shifter - chuyên gia tại Tổ chức Nghiên cứu đối thoại liên Mỹ ở Washington cho rằng, sự gia tăng hoạt động của các băng đảng là vấn đề khó khăn nhất mà bà Sheinbaum sẽ phải đối mặt. Còn khó hơn cả việc ngăn chặn thâm hụt ngân sách của Mexico đã kéo dài suốt 1/4 thế kỷ.

Trong khi đó, bộ phận tham mưu trong chiến dịch tranh cử của bà Sheinbaum cho biết, tân Tổng thống sẽ theo đuổi tới cùng các mục tiêu lớn để phục hưng Mexico. Đó là phối hợp với phía Mỹ giải quyết vấn đề người di cư; vực dậy nền kinh tế đang gặp khó khăn kéo dài trong nhiều năm đồng thời thực hiện chính sách công bằng xã hội. Và rất quan trọng là ngăn chặn nạn bạo lực băng đảng cũng như phối hợp quốc tế truy quét tội phạm ma túy.

Nhóm tham mưu của bà Sheinbaum cũng cho biết, tuy chưa chính thức ngồi vào ghế Tổng thống nhưng bà cũng đã bày tỏ rất rõ ràng về việc sẽ đưa Lực lượng vệ binh quốc gia tham gia tích cực hơn vào các hoạt động chống bạo lực và buôn bán ma túy.

Quan điểm của bà Sheinbaum là chỉ có chấm dứt bạo lực và “hạ bệ” những ông trùm ma túy mới mang lại sự yên ổn và phồn vinh thực sự cho đất nước Mexico. Trong bài phát biểu sau khi đắc cử Tổng thống, bà Sheinbaum cam kết sẽ phục vụ cho tất cả mọi người dân lương thiện, “chăm sóc từng người dân Mexico một cách không phân biệt”. Bà Sheinbaum cũng nhấn mạnh tinh thần hòa giải, “chúng ta sẽ phải hòa hợp để xây dựng một Mexico công bằng và thịnh vượng hơn”.

Cùng đó, nữ Tổng thống đắc cử Sheinbaum cam kết sẽ xây dựng một chính phủ “không có tham nhũng”, không để cho các thế lực ngầm chi phối.

“Chúng ta chờ xem Tổng thống đắc cử, bà Claudia Sheinbaum, sẽ “kế thừa” một Mexico bị tàn phá bởi tình trạng bạo lực với hơn 450.000 vụ giết người và 100.000 người mất tích kể từ năm 2006, cùng với sự hoành hành của các băng đảng ma túy. Việc một phụ nữ trở thành Tổng thống là một biểu tượng mạnh mẽ và là một bước ngoặt chính trị lớn, tuy nhiên cùng với đó lại là những thách thức còn to lớn hơn” - Gema Kloppe Santamaria, giáo sư lịch sử Mỹ Latinh tại Đại học George Washington (Mỹ), nói trên kênh France 24.