Minh bạch hóa quy trình vay, sử dụng, trả nợ công
Các đại biểu đề nghị, bổ sung quy định trách nhiệm phối hợp của Bộ, ngành trong việc xác nhận số liệu và thời hạn cập nhật, bởi nay số liệu giữa các đơn vị thường không thống nhất, dẫn tới khó khăn khi tổng hợp dự toán nợ công trình Quốc hội.
Ngày 18/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về: dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công. Đại biểu Nguyễn Văn Thân (Đoàn Hưng Yên) cho biết, hiện nay, Quốc hội đã thông qua quy định cho phép vay ngoại tệ nước ngoài với lãi suất 6% trở xuống. Trong khi đó, nguồn vốn trong dân cũng chủ yếu là ngoại tệ, vàng, đá quý, thực tế có mức vốn cao hơn rất nhiều so với ngoại tệ nước ngoài. “Tuy nhiên, do huy động nguồn vốn trong dân còn hạn chế, dẫn đến, nguồn lực trong dân không được đưa vào nền kinh tế mà chuyển sang tích trữ vàng, ngoại tệ hoặc đầu tư bất động sản. Điều này khiến thị trường vàng và thị trường bất động sản biến động bất thường, thiếu ổn định. Đề nghị Chính phủ cần sớm có đánh giá và giải pháp để xử lý vấn đề này”, ông Thân đề nghị.
Góp ý về giải ngân đầu tư công và trách nhiệm của các cơ quan liên quan, ông Thân nhấn mạnh: Năm nào Thủ tướng Chính phủ cũng liên tục kêu gọi đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công. Về mặt logic, các dự án đã được bố trí vốn đều đã có kế hoạch, có hồ sơ đầy đủ; nhưng thực tế tỷ lệ giải ngân hàng năm vẫn thấp, không đạt kế hoạch. Điều này đặt ra câu hỏi về trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương và các chủ đầu tư. Việc chậm giải ngân dẫn đến vốn bị đọng lại, không phát huy hiệu quả, đồng thời làm phát sinh chi phí lãi vay, một sự lãng phí rất lớn. Bên cạnh đó, nhiều dự án còn phát sinh khiếu kiện chỉ từ những sai sót rất nhỏ, sự thiếu trách nhiệm hoặc thái độ thiếu cầu thị của một số cán bộ. Các vụ kiện này gây thiệt hại ngân sách, ảnh hưởng đến uy tín quốc gia.
Từ đó, ông Thân đề nghị Chính phủ làm rõ nguyên nhân, xác định trách nhiệm của từng cơ quan trong công tác giải ngân, quản lý dự án và xử lý khiếu kiện; đồng thời có giải pháp khắc phục triệt để tình trạng lãng phí đang gây nhiều bức xúc hiện nay.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn TP Hồ Chí Minh) bày tỏ sự tán thành cao đối với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý nợ công. Việc hoàn thiện pháp luật lần này phù hợp với yêu cầu siết chặt kỷ luật tài chính - ngân sách, kiểm soát chặt chẽ nợ công, nâng cao trách nhiệm giải trình và đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. Dự thảo thể hiện nỗ lực lớn của cơ quan soạn thảo trong việc minh bạch hóa quy trình vay, sử dụng, trả nợ công; đồng thời làm rõ thẩm quyền của các cơ quan trong đàm phán, ký kết và quản lý các khoản vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài.
Song để dự thảo Luật hoàn thiện hơn, ông Hùng góp ý về hạn mức bảo lãnh của Chính phủ tại Điều 24. Theo đó, dự thảo sửa đổi khoản 4 và bổ sung khoản 6a, khoản 6b Điều 24 theo hướng công khai kế hoạch vay, trả nợ công hằng năm.
Đánh giá cao hướng sửa đổi này vì công bố công khai sẽ tăng cường tính minh bạch ngân sách. Tuy nhiên, ông Hùng đề nghị bổ sung quy định trách nhiệm phối hợp của Bộ, ngành trong việc xác nhận số liệu và thời hạn cập nhật,
Về cơ chế cho vay lại qua ngân hàng thương mại tại Điều 35, ông Hùng đồng tình việc trao thêm thẩm quyền cho ngân hàng thương mại trong hoạt động cho vay lại. Tuy nhiên, tại khoản 5 Điều 35, dự thảo yêu cầu ngân hàng thương mại phải có xếp hạng tín nhiệm quốc tế ngang bằng hoặc thấp hơn một bậc so với mức xếp hạng tín nhiệm quốc gia.
Ông Hùng đánh giá, quy định này là cần thiết, nhưng nên xem xét tính khả thi, bởi hiện nay, không có nhiều ngân hàng thương mại Việt Nam được xếp hạng theo chuẩn quốc tế. Nếu giữ nguyên, nguy cơ thiếu đơn vị được ủy quyền là rất cao. Đề nghị cân nhắc nghiên cứu bổ sung lộ trình áp dụng hoặc cơ chế đánh giá thay thế phù hợp hơn.
Đại biểu Phạm Trọng Nhân (Đoàn TP Hồ Chí Minh) cũng cho rằng, cần đẩy nhanh tiến độ vay, giải ngân vốn ODA ưu đãi và mở rộng khả năng tiếp cận vốn của địa phương, nhất là các đơn vị sự nghiệp công lập. Dự thảo Luật cho phép đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo chi thường xuyên và một phần vay lại ODA và ưu đãi, đồng thời bổ sung cơ chế đối với các đơn vị đáp ứng yêu cầu, đủ điều kiện vẫn có thể được cấp phát ngân sách trong một số trường hợp. Nhìn ở phía huy động, đây là một bước mở tích cực, nếu nhìn ở góc độ rủi ro tài khoá thì chúng ta đang nới điều kiện vốn vay, hiện nay việc quản trị tài chính và khả năng tạo nguồn tiền trả nợ tại nhiều đơn vị sự nghiệp công lập còn đang rất hạn chế. Cơ chế giám sát hiệu quả sử dụng vốn vay lại không ít nơi còn yếu. “Nếu không gắn chặt với khuôn khổ đánh giá rủi ro có thể dẫn đến vay xong chi thoải mái, trả nợ trông chờ vào ngân sách”, ông Nhân nói.
