Mô hình Hợp tác xã chuyển mình

PV: Ông đánh giá thế nào về quá trình hoạt động và thi hành luật HTX trên địa bàn TP. Cần Thơ thời gian qua?

Ông Nguyễn Quốc Hải: Hiện nay trên địa bàn TP. Cần Thơ có 219 HTX, trong đó có 73 HTX nông nghiệp còn lại là phi nông nghiệp. Các HTX được tổ chức ở hầu hết tất cả các ngành nghề cơ bản như nông nghiệp, thủy sản, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, xây dựng, vận tải, thương mại dịch vụ và tín dụng và được phân bổ đồng đều ở tất cả các quận huyện và 36 xã xây dựng nông thôn mới. Trong 219 HTX có vốn điều lệ khoảng 450 tỷ đồng, vốn hoạt động lớn hơn nhiều.

Năm 2014 tổng số doanh thu của các HTX khoảng 2.000 tỷ đồng. Đa số các HTX đều có lãi (từng mức độ khác nhau tùy thuộc vào quy mô và ngành nghề hoạt động - PV). Trong lĩnh vực nông nghiệp, bên cạnh 73 HTX còn có trên 2.000 Tổ hợp tác(THT), đã thể hiện được vai trò liên kết giữa các hộ nông dân và doanh nghiệp lại với nhau. Theo thống kê các HTX và THT đã liên kết được khoảng 50 ngàn hộ nông dân.

Điển hình như THT Khiết Tâm (huyện Vĩnh Thạnh) hợp tác với Công ty lương thực Gentraco thực hiện cánh đồng lớn hay HTX sản xuất lúa giống ở Thốt Nốt mỗi năm sản xuất khoảng 600 tấn lúa giống cung cấp cho nông dân Cần Thơ và các tỉnh lân cận. Đặc biệt với HTX thủy sản nuôi cá tra, trong khi các nông hộ nuôi nhỏ lẻ bị treo ao gần hết, nhưng diện tích thả nuôi cá tra của HTX Thới An ở Ô Môn, Thắng Lợi ở Vĩnh Thạnh vẫn giữ vững, các xã viên cũng có thu nhập. Từ đó có thể khẳng định chỉ có cách làm ăn theo mô hình HTX mới ổn định và lâu dài. Đến thời điểm này, Cần Thơ đã có 30 HTX đã tổ chức lại, số còn lại đang trong quá trình sàng lọc đổi mới.

Thời gian gần đây, sau khi có luật HTX (năm 2012), các HTX có quá trình tổ chức lại hay còn gọi là chuyển đổi công năng, từng bước phù hợp với mô hình HTX kiểu mới. Liên minh HTX đã tích cực hỗ trợ các ngành các HTX, trước hết cán bộ quản lý điều hành HTX đều được triển khai và quán triệt luật nhiều lần.

Tuy nhiên cũng phải nhìn nhận trong quá trình thực hiện chuyển đổi mô hình HTX kiểu mới gặp một số khó khăn, cụ thể: Quy mô HTX trên địa bàn Cần Thơ còn nhỏ, số lượng thành viên, vốn, phương tiện công cụ phục vụ còn thiếu và lạc hậu, khó tổ chức được các dịch vụ; năng lực cán bộ quản lý kinh tế yếu, trong khi đó đây là nhân tố quan trọng, người đứng đầu có trình độ năng lực chắc chắn HTX đó sẽ phát triển ổn định và hiệu quả. Nguồn vốn cũng rất hạn chế vì vậy phải vay mượn, trong khi đó thủ tục vay mượn vốn lại khó khăn; vấn đề tiêu thụ sản phẩm nhất là sản phẩm nông nghiệp mối liên kết còn lỏng lẻo.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ ban hành chỉ thị về việc đẩy mạnh triển khai thi hành Luật HTX. Cần Thơ đã tiếp thu và triển khai như thế nào?

- Hiện chúng tôi vẫn tiếp tục chờ các Bộ, ngành có hướng dẫn và chỉ đạo cụ thể. Bên cạnh đó, Liên minh HTX Cần Thơ cũng có kế hoạch nhưng chỉ ở mức độ định tính, còn định lượng mỗi HTX được hỗ trợ bao nhiêu và điều kiện cụ thể thế nào thì vẫn phải chờ hướng dẫn…

Trong chỉ thị này, Thủ tướng nhấn mạnh tới vai trò của hệ thống Mặt trận. Liên minh HTX Cần Thơ có kế hoạch phối hợp với Mặt trận như thế nào ?

Không chỉ ở chỉ thị mới này của Thủ tướng Chính phủ mà luật HTX năm 2012 cũng đã thể hiện vai trò của Mặt trận rất đậm. Tuy nhiên, cũng thừa nhận thời gian qua Liên minh HTX chỉ phối hợp chặt với các tổ chức thành viên, đoàn thể như nông dân, Cựu chiến binh, Thanh Niên, Phụ nữ. Còn Mặt trận thời gian qua phối hợp chưa chặt chẽ.

Tuy nhiên, từ sau khi có luật HTX đặc biệt là chỉ thị mới của Thủ tướng, Liên minh HTX nhận thấy tầm quan trọng của Mặt trận và cần phải có chương trình phối hợp riêng. Vai trò của Mặt trận rất quan trọng trong việc tuyên truyền vận động thực hiện luật HTX, mở các lớp tập huấn các xã phường. Đặc biệt, Mặt trận có vai trò rất quan trọng trong việc giám sát thực hiện và triển khai luật ở các quận huyện.

Để đưa kinh tế tập thể của Cần Thơ phát triển bền vững, Liên minh HTX thành phố có những định hướng gì?

- Liên Minh HTX sẽ tham mưu với Thành ủy sớm có chỉ thị, hay kế hoạch thực hiện đôn đốc địa phương trong việc thực hiện chỉ thị của Thủ tướng.

Phía Liên minh HTX tiếp tục đẩy mạnh thực hiện luật HTX. Đẩy mạnh hỗ trợ đào tạo đội ngũ cán bộ của HTX trên địa bàn. Tranh thủ nguồn kinh phí từ các dự án của nước ngoài để nâng cao năng lực đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ HTX. Ngoài ra, Liên minh HTX thành phố còn tập trung tăng cường các hoạt động tư vấn, cung cấp các dịch vụ hỗ trợ HTX, tiếp nhận và triển khai các chương trình dự án.

Xin cảm ơn ông!